In het nieuws: Een voormalige autofabriek doet dienst als voornaamste productiefaciliteit voor Russische drones.

• Jelaboega is een stad op 900 kilometer van Moskou. Om de economie in de regio te stimuleren, beloofde Rusland bedrijven forse belastingsvoordelen als ze hun fabriek zouden vestigen in en rond de stad. Ford bouwde er in de jaren 90 een assemblagefabriek, in 2008 kwam er een nieuwe faciliteit waar Ruslands autobouwer Sollers de lokale productie van de Fiat Ducato op zich nam. Vanaf 2021 bouwt autofabrikant Aurus er ook de Senat, een luxewagen die onder meer gebruikt wordt als presidentieel voertuig voor Vladimir Poetin.
• Alleen, als gevolg van de oorlog besloot onder meer Ford om zijn fabriek stil te leggen. In de plaats vestigde een zekere Alexey Frolov er Dolphin-Alabuga, een bedrijfje dat boten zou gaan bouwen. In een officiële persmededeling van het bedrijf staat het volgende: “We starten de productie in april 2023. Initieel zullen tweeduizend boten per jaar worden geproduceerd. Binnen vijftien jaar wordt de capaciteit uitgebreid naar 20.000 per jaar”.

Ware toedracht

De waarheid: Of er daadwerkelijk boten worden gebouwd in de fabriek, valt te betwijfelen.

• David Hambling, een Britse tech-journalist, vond echter de ware toedracht van het bedrijf. Zo is Frolov algemeen directeur van Albatross, een bedrijf dat recent startte met verkenningsdrones te bouwen in zijn fabriek in Jelaboega.
• Het productieaantal van de nieuwe fabriek, tweeduizend ‘boten’ per jaar, komt dan weer overeen met de Oekraïense schattingen van de jaarlijkse Russische droneproductie. Het mag wel duidelijk zijn: de fabriek dient om nieuwe drones te bouwen voor het Russische leger. Concreet gaat het om de assemblage van Iraanse Shahed-drones, die als kit worden ingevoerd naar Rusland. Op termijn moet het bedrijf zelf drones bouwen met uitsluitend Russische onderdelen.

Luchtbel

Onderliggend: De fabriek lijkt niet zo veelbelovend als Rusland doet uitschijnen.

• Op dit moment zou de fabriek maandelijk 70 drones afleveren, die dus simpelweg in elkaar gestoken worden uit een zelfbouwkit. RZVRT/Protokol, een groep journalisten en activisten, onthult dat daarvoor vooral wordt gerekend op minderjarige werkkrachten.
• Honderden studenten, tussen 15 en 17 jaar oud, van de Polytechnische School van Jelaboega, komen ‘vrijwillig’ shifts draaien van twaalf uur om de drones te bouwen. Maandelijks krijgen ze 300 tot 400 dollar als loon. Officieel werken ze er uit eigen wil, de journalisten beweren dat de jongeren die weigeren forse boetes krijgen.
• Daarnaast onthullen ze dat alle grote drone-fabrikanten in het land het productiecontract weigerden. Zij merkten ook dat een volledige ‘Made in Russia’-drone bouwen nagenoeg onmogelijk is met de huidige westerse sancties. Voor heel wat onderdelen, waaronder chips en motorelementen, zijn ze afhankelijk van westerse leveringen, en ook de machines om Russische onderdelen te maken zijn van westerse oorsprong.
• De fabriek in Jelaboega lijkt dus vooral een grote lege doos; een beetje zoals ze was nadat Ford besliste zijn productie er stop te zetten. Frolov gokt op zo’n 800 miljoen dollar aan overheidssteun om zijn productielijn in de stad op poten te zetten. Of die er komen is nog allerminst duidelijk, aangezien Rusland niet de gewoonte heeft om veel subsidies uit te keren. Wel werkt het met beloofde contracten, zodat bedrijven hun investeringen op korte termijn kunnen terugverdienen. (ddw)