Woensdag bezocht de Amerikaanse politica Nancy Pelosi de democratische eilandnatie Taiwan. Pelosi zweert dat de Amerikanen Taiwan niet in de steek zullen laten wanneer buurland China meer druk zet op een “hereniging” met het eiland. China reageert met militaire oefeningen nabij Taiwan en economische sancties. Was het bezoek van Pelosi het waard voor Taiwan of zal het land een te hoge prijs moeten betalen voor zijn streven naar meer internationale erkenning?

Het bezoek van Nancy Pelosi, voorzitter van het Huis van Afgevaardigden van de Verenigde Staten, aan Taiwan en haar ontmoeting met Taiwanees president Tsai Ing-wen is historisch, maar feitelijk geen nieuwigheid. In 1997 bezocht Newt Gingrich, destijds ook voorzitter van het Huis, al eens Taiwan. Gingrich hield toen ook een onderhoud met de toenmalige Taiwanese president Lee Teng-hui.

Het bezoek van Pelosi ligt vandaag echter een pak gevoeliger voor de hele Taiwan-kwestie. Pelosi sprak na het in ontvangst nemen van de prestigieuze Orde van de Gunstige Wolken namelijk over Amerikaanse solidariteit met de Taiwanese democratie. “Wij zullen ons engagement ten aanzien van Taiwan niet opgeven en wij zijn trots op onze blijvende vriendschap”, zei Pelosi.

De uitspraken zijn een symbolische voorstelling van de recente erodering van de zogenoemde “strategische ambiguïteit” die de VS de voorbije decennia aanhielden wanneer het aankwam op het steunen van Taiwan als een soort schaduwbondgenoot. Het voorbije jaar werd echter bekend dat de VS al lang militair ondersteunend personeel had op Taiwan. In juni werd vervolgens bekend dat de Amerikaanse National Guard militaire oefeningen zal uitvoeren met het Taiwanese leger; een transformatieve stap voor het defensiebeleid van de VS in Azië. De wapendeals met Taiwan, die bovendien sinds 2020 zelfs de inmiddels beruchte HIMARS-raketsystemen bevatten, gaan ondertussen ongestoord verder.

“Driftbuien en oorlogsdreigingen over een simpel bezoek”

Over het algemeen zijn het bezoek van Pelosi en de afgelopen jaren op het eerste gezicht een overwinning voor de regering-Tsai en Taiwan. Het land, dat in de vorige eeuw door China tot een internationale paria werd gemaakt door een uitsluiting in de Verenigde Naties en diens instellingen, staat continu in de kijker en wint steeds meer internationale bondgenoten. Zo stond EU-lid Litouwen in november 2021 Taiwan toe om een officiële ambassade te openen. In Brussel is er nog steeds enkel sprake van een ‘Taipei Representative Office’; een soort pseudo-ambassade van Taiwan die fungeert als een bolwerk van verdere toenadering tot Europa.

“Ik denk dat het bezoek van Pelosi voor Taiwan zeker de moeite waard was, omdat het zeer duidelijk aantoont dat de VS Taiwan belangrijk genoeg vinden als partner die het waard is om te steunen, samen met de andere landen die Pelosi bezoekt”, zegt Ketagalan Media-oprichter Chieh-Ting Yeh aan Business AM.

Toch zijn de geopolitieke gevolgen voor Taiwan en de hele regio niet min. China ziet zich genoodzaakt om te reageren op wat het beschouwt als pogingen van Taipei en Washington om de eilandnatie meer richting een volledige onafhankelijkheidsverklaring te duwen. Daar schuilt het risico op een gevaarlijke escalatie. “Deze situatie liet de wereld weer eens zien hoe onhandelbaar China is geworden, met driftbuien en oorlogsdreigingen over een simpel bezoek”, meent Yeh.

“Hoe kunt u Taiwan compenseren voor uw reis?”

Het was Bloomberg-journalist Samson Ellis die woensdag tijdens een persconferentie in Taipei een belangrijke vraag stelde aan Pelosi. “Welke concrete tastbare voordelen kunt u Taiwan beloven om de kosten van uw reis te compenseren?”, vroeg Ellis. Pelosi ontweek grotendeels de vraag en sprak vooral over de recente beslissing van de VS om meer geld in de chipsector te pompen en hoe dit Taiwan ten gunste zou komen.

De realiteit is dat Taiwan wellicht een bijzonder hoge prijs zal betalen voor het bezoek van Pelosi.

Ten eerste zijn de economische gevolgen er nu al. Dinsdag werden al meer dan 100 Taiwanese producten op een Chinese zwarte lijst gezet. Het ging over “zeer populaire merken van titbits en koekjes”. Hoezeer de 35 verschillende producenten in kwestie getroffen worden door deze maatregel is niet geheel duidelijk. Woensdag kondigde China aan dat het ook een resem fruit- en visproducten vanuit Taiwan niet meer zal importeren. China zal ook niet langer natuurlijk zand uitvoeren naar Taiwan, een grondstof die essentieel is voor de bouw, door zijn rol in de productie van beton.

De economische banden tussen Taiwan en China vallen niet te onderschatten. Tussen januari en juni van dit jaar was de Chinese import van Taiwanese producten goed voor 122,5 miljard dollar.

De militaire gevolgen zullen we pas merken vanaf donderdag. Peking kondigde niet lang na de aankomst van Pelosi militaire oefeningen in en rond de Straat van Taiwan aan. Die zullen lopen van donderdag tot en met zondag. Het Chinese leger zal deze keer een pak dichter bij Taiwan komen dan tijdens de raketoefeningen die plaatsvonden gedurende de Derde Taiwancrisis. Verontrustend is vooral dat de aangekondigde zones waar die oefeningen zullen plaatsvinden in enkele instanties overlappen met de territoriale wateren van Taiwan. Het Taiwanese ministerie van Defensie beschuldigt China alvast van het overtreden van de internationale wetgeving.

“China dreigde, Pelosi blufte, en nu moeten ze doen alsof hun dreigementen geloofwaardig waren. Als China dit als voorwendsel voor een oorlog had willen gebruiken, hadden ze dat al lang gedaan. Aan de andere kant, gezien de Russische invasie, is het een stuk moeilijker geworden om te voorspellen wat autocraten in een opwelling zullen doen”, zegt Yeh.

Chinese bedreigingen zijn “achtergrondgeluid” geworden voor Taiwanezen

Ondertussen gaat het dagelijkse leven op Taiwan gewoon verder. De Taiwanese journalist Brian Hioe schreef vorige week dat de voortdurende Chinese militaire dreigingen aan het adres van Taiwan “zoiets als achtergrondgeluid geworden zijn.”

“Bedreigingen uit China zijn niets nieuws. Ze maken deel uit van mijn leven, dat van mijn ouders en dat van hun ouders, zolang als bijna iemand in mijn familie zich kan herinneren. In feite wordt Taiwan al bijna 70 jaar bedreigd door de Volksrepubliek China. De drie crises in de Straat van Taiwan zijn daar het bewijs van”, schreef de Taiwanese journalist Clarissa Wei woensdag in een opiniestuk dat CNN publiceerde.

(as)