Geconfronteerd met de zwaarste economische crisis in jaren, gaf de Turkse autocraat Erdogan tijdens het weekeinde aan dat hij zijn traditionele bondgenoten zou inruilen voor nieuwe economische partners. Toch mag de situatie waarin Turkije is verzeild niemand verrassen. Het land profiteert nu al twee jaar lang van de traagheid van kredietbeoordelaars en banken, maar veel langer dan dat kon het uitstel van executie niet meer duren.

Erdogan heeft de crisis een tijd kunnen uitstellen, maar door met de Amerikaanse president Trump in de clinch te gaan over de vrijlating van een Amerikaanse protestantse prediker, die vast zit voor ‘vermeend terrorisme’, heeft hij naar alle waarschijnlijkheid het economisch lot van zijn land bezegeld. De Turkse lira is de voorbije vier jaar met bijna 70% gedaald. Verder dreigt extreme inflatie, omdat de invoerprijzen dagelijks blijven stijgen. 

Economisch succes Turkije is gebaseerd op de oude formule van de kleptocratieën uit de Derde Wereld

In de Asia Times schrijft David P. Goldman dat Turkije zal eindigen als een deelstaat van China. Erdogans economisch succes was gebaseerd op de oude formule van de kleptocratieën uit de Derde Wereld, waarin de massale binnenlandse kredietuitgifte werd gefinancierd met massale buitenlandse leningen. 

Dat liet Turken toe buitenlandse consumptiegoederen te kopen, wat het handelsdeficit tot 6,5 % van het bbp deed oplopen. Een percentage vergelijkbaar met dat van het imploderende Griekenland in 2012.

Turkse bedrijven hebben het equivalent van 300 miljard dollar in vreemde valuta geleend en moeten dat bedrag nu in gedevalueerde Turkse lire terugbetalen. Het gros van die schulden werd aangegaan toen net geen 2 Turkse lira moest worden betaald voor 1 dollar. Vandaag moet om en bij de 7 lira voor een dollar worden neergeteld. Turken die in 2014 een lening in Amerikaanse dollar aangingen moeten vandaag dus meer dan drie keer het geleende bedrag in Turkse lira terugbetalen.

Alle ogen zijn nu op China gericht

Toen de Turkse lira in 2001 instortte, kon het land op financiële noodhulp rekenen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). In ruil daarvoor moesten strenge bezuinigingen worden doorgevoerd. De kans dat Erdogan dat opnieuw doet is klein. In een toespraak eerder deze week zei de Turkse president dat Turkije alternatieven onderzoekt door samen te gaan werken met China, Rusland en Iran.

Rusland en Iran hebben zo hun eigen problemen. Alle ogen zijn dus op China gericht. Op de Engelstalige Chineze tv-zender CGTN werd dat al door de  Turkse econoom Emre Alkin bevestigd:

“De stabiliteit van de Turkse Lira hangt af van de samenwerking met landen als China. Onze centrale bank kan de klus onmogelijk alleen klaren, externe middelen zijn nodig. Komen die uit China dan is dat zo, maar het belangrijkste is dat we er gebruik van kunnen maken. Het is nu duidelijk dat we […] China nodig hebben.”

De uitverkoop van Turkije

Turkije zal waarschijnlijk een aantal belangrijke staatsactiva moeten verkopen, want zelfs als de Chinezen de  volledige aandelenindex Istanbul 100 zouden opkopen, zou dat Turkije amper voldoende valuta opleveren om 7 maanden lang het tekort op de lopende rekening te dekken. Turkije zal veel meer moeten verkopen en zal ook drastisch de broeksriem moeten aanspannen.

Verwacht wordt dat de Chinezen – naar goede gewoonte – participaties in havens en andere vervoersinfrastructuur zullen opeisen. De Chinese rederij COSCO Pacific is al eigenaar van 65% van de op twee na grootste haven van Turkije. Dat partnerschap kan volgens Turkse economen worden uitgebreid naar andere havens in de Middellandse Zee, in de Egeïsche zee en aan de Zwarte Zee. 

Andere mogelijkheden bevinden zich op technologisch vlak. De Chinese telecomreus Huawei werkt al in verschillende domeinen (5G internet, cloud computing, IoT, surveillance) samen met Turk Telecom. De Chinese e-commercereus Alibaba investeerde eerder dit jaar dan weer in het Turkse e-commerceplatform Trendyol. 

Een satellietstaat van China?

De combinatie van technologie, spoor- en watertransport, e-commerce en e-finance zal Turkije transformeren tot een onderdeel van de Chinese economie. Chinese producten zullen via Turkije hun weg maken naar Europa en het Midden-Oosten. Erdogan zal dan toch een vuist kunnen maken tegen Washington en zal fier verklaren dat de Turkse eer is hersteld, terwijl zijn land de facto een satellietstaat van China geworden zal zijn.

De Chinezen zijn niet aan hun proefstuk toe. Ook in Afrika en Zuid-Amerika raken een aantal landen steeds verder verstrengeld in het Chinese net.