Robots kunnen mensen aanmoedigen om grotere risico’s te nemen. Dat blijkt uit een onderzoek van wetenschappers van de University of Southampton, gebaseerd op een experiment met 180 studenten. De onderzoekers wijzen erop dat de maatschappij rekening moet houden met de impact die robots mogelijk op het risicogedrag van de mens kunnen hebben.

Rekening houdend met de gevolgen, moeten volgens de wetenschappers aan die invloed mogelijk ook beleidsimplicaties worden gekoppeld. ‘We weten al langer dat de groepsdruk het risicogedrag kan stimuleren,’ zegt onderzoeksleider Yaniv Hanoch, professor risicomanagement aan de University of Southampton. ‘Met de toenemende interactie tussen mens en technologie, zowel virtueel als fysiek, is het cruciaal om te weten of machines een vergelijkbare invloed kunnen uitoefenen.’

Ballon

De deelnemers aan het onderzoek kregen de vraag om met een druk op een knop een ballon op te blazen. Met elke druk werd meer lucht in de ballon geblazen. Elke actie leverde de deelnemers daarbij ook een financiële beloning op. Maar bij elke nieuwe druk op de knop kon de ballon echter ook tot ontploffing worden gebracht, waardoor meteen alle verzamelende winsten teniet werden gedaan.

Een derde van de deelnemers voerde de opdracht alleen uit. Twee andere groepen kregen begeleiding van een robot. Daarbij kreeg de helft van de machine alleen praktische instructies, maar bij de anderen zorgde de robot ook voor aanmoedigingen en kregen de deelnemers de vraag waarom ze niet verder op de knop bleven drukken.

‘De groep die door de robot werd aangemoedigd, bleek tot beduidend meer risico’s bereid,’ voert professor Hanoch aan. ‘Ze verdienden gemiddeld weliswaar meer geld, maar ze bleken ook beduidend vaker hun ballonnen te laten ontploffen. Bij de andere groepen – met of zonder de aanwezigheid van een neutrale robot – was er geen verschil in risicogedrag merkbaar.’

‘Een ontplofte ballon deed in deze groepen bovendien het risicogedrag vervolgens opmerkelijk dalen. Dat bleek echter niet het geval bij de proefpersonen die in het gezelschap van een aanmoedigende robot vertoefden. Zij bleven evenveel risico nemen als voorheen. De directe aanmoediging van een robot lijkt dan ook overtuigender dan de opgedane ervaringen en instincten van de deelnemers.’

Preventieve programma’s

‘Er is verder onderzoek nodig om te achterhalen of gelijkaardige resultaten kunnen worden vastgesteld bij interacties tussen mensen en andere vormen van kunstmatige intelligentie, zoals digitale assistenten of virtuele avatars,’ merkt Yaniv Hanoch op. ‘Kunstmatige intelligentie kent een sterke verspreiding, waardoor ook meer duidelijkheid over de gevolgen van die wisselwerking moet worden verkregen.’

‘Enerzijds moet men beseffen dat robots door het aanmoedigen van risicogedrag belangrijke schade kunnen aanrichten. Anderzijds blijkt dat de technologie ook in preventieve programma’s, zoals antirookcampagnes op scholen, kan worden ingezet. Datzelfde kan voor de benadering van moeilijk bereikbare bevolkingsgroepen, zoals verslaafden, gelden.’