De uittredende premier van Nederland, Mark Rutte, zal een beroep doen op de Europese Unie om 36 miljard euro in te houden van het voor Polen bestemde coronageld. Hij doet dit in het licht van een recent juridisch geschil tussen Polen en het Hooggerechtshof van de EU.

De Europese Commissie, het uitvoerende orgaan van de EU, heeft reeds een beoordeling van Polens verzoek om steunfondsen uitgesteld. De Commissie is nog steeds aan het beslissen of, en wanneer, het geld vrij te geven. Warschau wil 23,9 miljard euro in subsidies en 12,1 miljard euro in laagrentende leningen van het statenverband.

“Het is heel belangrijk en een prioriteit om de commissie op te roepen het Poolse herstelplan niet goed te keuren,” zei Rutte dinsdag in een debat in het Nederlandse parlement. “Ik zal de commissie volgende week in de raad oproepen – ook gesteund door de Kamer – om het herstelplan niet goed te keuren, in ieder geval te wachten tot de kwestie welke rechtbank voorrang heeft, is geregeld.”

De EU-leiders komen 21-22 oktober in Brussel bijeen voor een topontmoeting.

Noodrem

Dinsdag steunde ook een meerderheid van de wetgevers in de Nederlandse Tweede Kamer een motie waarin Rutte wordt opgeroepen de Commissie en de Nederlandse regering te vragen de middelen niet goed te keuren. Dat zou betekenen dat er een noodrem op de EU-begroting wordt gezet, waardoor het geld ook zou worden bevroren.

De motie is belangrijk, schrijft Bloomberg, omdat een gekwalificeerde meerderheid van EU-lidstaten voor het eerst de mogelijkheid heeft om begrotingsbetalingen in te houden. Landen die worden beschuldigd van schendingen van de rechtsstaat kunnen nu geen betalingen meer ontvangen.

“De EU is geen menu à la carte”

De Nederlandse motie werd gesteund door zowel Rutte’s VVD als de pro-EU D66-fractie. Beide partijen zijn in vierhoeksoverleg om een nieuwe regeringscoalitie te vormen.

“Het maakt mij niet uit hoe Rutte dit voor elkaar krijgt, met de noodrem of op een andere manier”, zei Sjoerd Sjoerdsma, de D66-wetgever die de motie heeft opgesteld, woensdag in een interview. “Dit is niet tegen Polen of zijn volk, dit is tegen de regering van Polen.”

Polens nationalistische regering cementeerde op dinsdag een uitspraak in de wet die de EU-rechtsorde uitdaagt door te zeggen dat de Poolse wet haar kan overrulen. De voorrang van het EU-recht is nochtans in het EU-Verdrag vastgelegd.

“De EU is geen menu à la carte – je kunt de fundamentele waarden van de EU niet negeren en gewoon een gratis ritje maken,” zei Sjoerdsma. “Dat zou het einde van de EU betekenen.”

(lp)