Het Nederlandse ministerie van Economische Zaken en Klimaat hield eerder dit jaar een marktraadpleging, schrijft Het Financieele Dagblad (FD), naar de vraag wat de overheid moet doen om de interesse van marktspelers te wekken voor de bouw van nieuwe kerncentrales. Om de consultatie werd gevraagd door een Kamermeerderheid.

Randvoorwaarden voor bouw nieuwe kerncentrales

Uit de raadpleging is gebleken dat de meeste potentieel betrokken bedrijven benadrukken dat het belangrijk is te kiezen voor een beproefde reactortechnologie, die voldoet aan de meest recente veiligheidseisen. Dat bericht World Nuclear News. Kleine modulaire reactoren (Small Modular Reactors – SMR’s) worden gezien als een interessante optie. SMR’s zijn kerncentrales die in een fabriek worden gemaakt en op locatie in elkaar kunnen worden gezet. Deze zijn echter nog niet commercieel beschikbaar.

Ook blijkt dat marktpartijen een stabiel overheidsbeleid ten aanzien van kernenergie als randvoorwaarde zien voor nucleaire nieuwbouw. Gezien de enorme omvang van de financiering, de aanzienlijke risico’s en de aanlooptijd, lijkt overheidsbemoeienis volgens hen onvermijdelijk. Dat zou kunnen door het verstrekken van garanties voor financieringsrisico’s.

“Toen ik nog als Tweede Kamerlid de debatten deed, hoorden we eigenlijk alleen maar dat niemand in de markt hierop zit te wachten. Nou, dat is gewoon niet waar”, zegt Dilan Yeşilgöz, staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat (VVD) aan het FD. “Vanuit de markt komen alleen heel heldere randvoorwaarden. Voorwaarden die je ook bij alle andere energietechnieken hoort, zoals wind- en zonne-energie. Maar op de een of andere manier worden die bij tegenstanders van kernenergie gezien als belemmeringen in plaats van randvoorwaarden.”

Het huidige aftredende kabinet kan die randvoorwaarden niet meer creëren. Daarom is de staatssecretaris een scenariostudie gestart die onderzoekt hoe kernenergie kan worden ingepast in de Nederlandse energiemix tussen 2030 en 2050. Daarbij wordt ook gekeken naar een ander ontwerp van subsidiëring en steun voor energiebronnen.

Overheid als spelleider

Meer kernenergie vraagt volgens reactorfysicus Jan Leen Kloosterman hoe dan ook om de overheid (liefst de centrale) als spelleider. “In Nederland rollen we duurzame energie uit via de regio’s, die daarvoor plannen moeten maken. Zo kom je automatisch op kleinschalige productie uit. Iedere regio zit voor zichzelf uit te vissen hoe je met wind en zon een deel van de elektriciteitsproductie CO₂-vrij kunt maken. De investeringen voor een kerncentrale zijn voor een regio veel te groot. Door die decentrale opzet belemmer je een aantal opties.”

In Groot-Brittannië neemt de nationale overheid wel het voortouw. Door de hoge energieprijzen is de Johnson-administratie plannen aan het smeden voor nieuwe kerncentrales. De Nederlandse geesten zijn nog niet zo rijp gemaakt. Al zijn er wel al een aantal buitenlandse partijen gelokt naar Den Haag, weet het FD. Zo heeft Yeşilgöz al een delegatie van EDF op haar ministerie verwelkomd. Het Franse energiebedrijf, het grootste elektriciteitsbedrijf van Europa, bouwt kerncentrales in onder andere Frankrijk en Groot-Brittannië.

Rolls Royce, dat naast auto’s ook kleine modulaire kernreactors (SMR’s) ontwikkelt, is een andere geïnteresseerde marktspeler. Tenslotte toont ook de start-up Fermi Energia, onderdeel van de Zweedse energiereus Vattenfall, interesse in de Nederlandse markt.

Frankrijk voor, Duitsland tegen

Frankrijk geldt als Europa’s grootste kernenergieland. Het aandeel kernenergie in z’n energiemix is zo’n 70 procent. Nederland heeft momenteel één enkele kerncentrale, in Borssele in Zeeland, die ongeveer 2 procent van de totale Nederlandse energiebehoefte produceert. In België is 48 procent van onze energie nucleair.

Duitsland, daarentegen, heeft besloten kernenergie geleidelijk af te bouwen. Dat was vlak nadat de publieke opinie zich ertegen keerde na de kernramp in Fukushima in maart 2011. Vanuit het perspectief om de CO2-uitstoot terug te dringen is de aanpak niet bepaald een groot succes, gezien de hardnekkige rol van steenkool in Duitslands energiemix. Die is blijkbaar alleen te veranderen door meer Russisch gas te importeren via de omstreden nieuwe “Nord Stream 2”-gaspijpleiding tussen Rusland en Duitsland.

Het feit dat de twee grootste economische spelers in de Europese Unie diametraal tegenover elkaar staan in deze kwestie, betekent dat we niet snel een Europese klimaatneutrale kwalificatie moeten verwachten voor de energiebron. Of gloort er hoop aan de horizon? “Het wetenschappelijk bureau van de EU concludeerde begin dit jaar in een onderzoek dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat kernenergie meer schade toebrengt aan de gezondheid of het milieu dan andere bronnen in de groene taxonomie, zoals wind- en zonne-energie”, weet het FD. Later dit jaar moet een besluit volgen.

Met bijdrage van Belén Zárate Garay.

Lees ook: Kan Europa groen worden zonder kernenergie?

(bzg)