Zweden bleef wat betreft de strijd tegen het coronavirus een buitenbeentje in de internationale gemeenschap. Het volgde een afwijkende en eigenzinnige aanpak. Scholen, cafés, bars en restaurants bleven open. Burgers werden volwassen genoeg geacht om ‘social distancing’ te respecteren.
De resultaten waren– ondanks de aanzwellende kritiek – in een eerste tijd zeker niet slechter dan die in landen waar wel een volledige lockdown van kracht was. Begin mei noemde de WHO ‘Zweden nog het te volgen model’.
Een interview met epidemioloog en WHO-adviseur Johan Giesecke deed de ronde van de wereld. Giesecke maakte brandhout van ‘lockdowns’ en van de studie van het Britse Imperial College, waarop zoveel landen hun coronabeleid zouden baseren. (Neil Ferguson, die zich op die studie beriep om Boris Johnson ervan te overtuigen dat een lockdown in het VK nodig was om de verspreiding van het virus tegen te gaan, heeft ondertussen toegegeven dat Zweden ongeveer dezelfde resultaten behaalde, zonder de economie op slot te doen.)
Helft van de doden woonde in een rusthuis
Giesecke pleitte er altijd al voor om enkel oudere en kwetsbare mensen te beschermen. Maar net daar is het in Zweden fout gelopen, want ongeveer de helft van de doden woonde in een rusthuis.
De voorbije weken nam de kritiek vooral in eigen land toe. Met meer dan 10 miljoen inwoners telt het land voorlopig bijna 38.000 bevestigde gevallen en 4.400 overlijdens. In vergelijking met andere Scandinavische landen is Zweden nu de grote verliezer. Denemarken, Finland en Noorwegen hebben per hoofd van de bevolking respectievelijk vier, zeven en negen keer minder coronadoden te betreuren dan Zweden. Vanaf medio juni willen Denemarken en Noorwegen toeristen uit elkaars landen weer verwelkomen. Voor Zweden blijft de deur alsnog gesloten.
‘Giesecke bleef maar roepen hoe Zweden er de beste strategie ter wereld op nahield. Dan kon ik niet langer blijven zwijgen. Om zo trots te zijn op een beleid dat deels een mislukking blijkt, gaat echt te ver’, zegt Annika Linde in de krant Trouw. Zij bekleedde tussen 2005 en 2013 dezelfde functie als Johan Giesecke voór haar, die van Zwedens staatsepidemioloog.
Onderzoekscommissie gaat nog voor de zomer van start
Maandag zag premier Stefan Löfven onder de toenemende druk van de oppositie geen andere mogelijkheid meer dan een onderzoekscommissie aan te kondigen. Die zal nog voor de zomer worden opgericht. Löfven wilde daar in een eerste tijd nog mee wachten. Hij vreesde dat zo’n onderzoekscommissie de focus op de gezondheidszorg zou hinderen. Maar onder de druk van zowel linkse als rechtse politieke partijen is de startdatum nu vervroegd.
De consensus die wekenlang het land verenigde, was de voorbije dagen nog ver te zoeken. De commissie wil nu onderzoeken wat anders had moeten gedaan worden. Er waren een paar successen. Zoals de scholen die open bleven en de economie die minder te lijden had dan in de buurlanden. Maar het dodental bleef wel stijgen. Pro capita gemeten komt het nu zelfs in de buurt van de landen met de hoogste sterftecijfers.
Naast het uitblijven van een lockdown wil de onderzoekscommissie ook bekijken waarom zoveel mensen in rusthuizen stierven, zonder dat ze in het ziekenhuis verzorgd werden.