Tsjechië opent op 11 mei als allereerste EU-land opnieuw haar grenzen voor het auto- en treinverkeer. Op die manier hoopt het land de zwaar door de pandemie getroffen toeristische sector een duwtje in de rug te geven. Maakt toerisme deze zomer nog een comeback? Of kan de sector slechts overleven mits een Marshallplan, zoals eurocommissaris Thierry Breton bepleit.
Veel hangt af van de heropening van de grenzen. Zo werden grenshekken tussen het Belgische Lanaken en het Nederlandse Maastricht dinsdag heropend, maar dat geldt nog steeds enkel voor essentiële verplaatsingen (lees: grenswerkers). Politiecontroles moeten ervoor zorgen dat de regels worden nageleefd.
Er werken bijna 12 miljoen Europeanen in de toeristische sector en in landen als Spanje, Italië en Griekenland draagt dat toerisme met meer dan 10 procent bij aan het bbp. Volgens de Zwitserse bank UBS zijn de inkomsten uit toerisme in maart in Italië met 95 procent gezakt, in Spanje met 77 procent.
Toch blijven de meeste grenzen tot op vandaag potdicht. Spanje gaf vorige week aan dat dit wel eens tot oktober zo zou kunnen blijven. Frankrijk heeft alle niet-essentiële reizen tot nader order opgeschort. Macron spreekt van 15 juli ten vroegste, terwijl Duitsland met de datum van 15 juni goochelt. Een aanbod van Oostenrijk om de Oostenrijks-Duitse grens nu al te heropenen is door de regering Merkel vriendelijk geweigerd. Duitsers moeten voorlopig nog in Duitsland blijven. En zijn bilaterale overeenkomsten wel wenselijk binnen de EU?
Schoolvakanties beginnen binnen 8 weken
Hoewel de schoolvakanties binnen een achttal weken beginnen lijkt de EU zeker vandaag nog niet klaar voor grensoverschrijdend toerisme. Een aantal landen lijkt beter voorbereid dan andere. Het virus heeft ook binnen de betrokken landen vaak zeer verschillende sporen getrokken. De Spaanse eilandengroep Balaeren (Mallorca, Ibiza) blijft naar eigen zeggen een van de veiligste regio’s van de EU, met een van de laagste besmettingsgraden. Lokale officials hopen dan ook op een terugkeer van buitenlandse toeristen ergens rond eind juli. Maar 1 op 2 hotels heeft het zomerseizoen al opgegeven.
Grote verschillen binnen EU-landen zelf
De EU Transport and Tourism Roadmap suggereert een geleidelijke versoepeling van grensoverschrijdend verkeer tussen regio’s met vergelijkbaar lage besmettingsratio’s. Waarna Tsjechië, Slovakije en Kroatië prompt plannen ontvouwden voor een corridor aan de Adriatische kust. Dan zijn er Portugal en Griekenland bijvoorbeeld, die beide goede cijfers binnen de EU kunnen voorleggen, met minder dan 1.000 overlijdens. Maar nogmaals, zoals het voorbeeld van de Balearen aangeeft, vertellen landelijke cijfers weinig. Ook in Italië en Spanje – de 2 epicentra van Covid-19 binnen Europa – bleven sommige toeristische trekpleisters van het ergste bespaard. Maar willen we daar nu met zijn allen naartoe?
Griekenland en Cyprus pleiten voor een oplossing op EU-niveau. Premier Kyriakos dringt aan op de introductie van een gezondheidsprotocol dat toeristen moet toelaten opnieuw te vliegen. Door passagiers bij vertrek te testen bijvoorbeeld en ze na aankomst te blijven monitoren. Of door de introductie van een immuniteitspaspoort. Voor Griekenland staat er veel op het spel. In Griekenland staat toerisme in voor 20 procent van het bbp en 1 op elke 5 jobs. Dat is tweemaal het EU-gemiddelde. Vorig jaar mocht Griekenland 33 miljoen gasten ontvangen, drie keer zoveel als de totale bevolking. Het voorbije decennium bracht de reissector samengeteld 18,2 miljard euro in het laatje.
Seizoen redden lijkt twijfelachtig
De Grieken hopen begin juli alles klaar te hebben om het seizoen te redden. Maar dat dit ook daadwerkelijk zo zal zijn is twijfelachtig. Het opstellen en in de praktijk brengen van zulke reisprotocols is bureaucratisch omslachtig en tijdrovend. De verschillende EU-overheden zijn ook als de dood voor een tweede golf van besmettingen, die door verschillende medische experts wordt voorspeld. Dat het herstel in de 27 landen van de Unie ook nog eens op een ander tempo verloopt bemoeilijkt elke overeenkomst op EU-vlak. Misschien kan de oprichting van een netwerk van mild getroffen Europese toeristische trekpleisters, eerder dan van landen, een startpunt zijn.
Maar waarschijnlijk had de Amerikaanse minister van Financiën Steven Mnuchin maandag gelijk toen hij op Fox Business zijn landgenoten aanraadde dit jaar vooral te focussen op binnenlands toerisme. Internationaal vliegen vóór 2021 wordt een moeilijke zaak, zei hij. Dat dit binnen de EU totaal anders zal zijn is onwaarschijnlijk.