Hoewel de doorstart van de regering-Wilmès zondagavond al vrolijk aangekondigd werd door Patrick Dewael (Open Vld), zijn er grondwettelijk heel wat kanttekeningen te maken. Er wacht de partijvoorzitters maandagavond nog een heikel punt: is het Wilmès I of Wilmès II?
Het belooft straks een stevige discussie te worden nog, over de precieze status van de regering Wilmès. Is dat nu een nieuwe ploeg, grondwettelijk, of dezelfde regering, maar met meer bevoegdheden? Die cruciale vraag moeten de partijvoorzitters straks beantwoorden, in hun ontmoeting met de premier zelf.
Momenteel hebben we een federale ontslagnemende regering in lopende zaken onder leiding van Sophie Wilmès (met Open Vld, MR en CD&V). Die heeft geen meerderheid in de Kamer en heeft bovendien dus zeer beperkte bevoegdheden. De winkel openhouden, als het ware.
Op de bijeenkomst van zondagavond zijn de partijvoorzitters overeengekomen dat die regering ‘bijzondere volmachten’ krijgt. Daarbij mag de regering drie tot zes maanden ingrijpende beslissingen nemen, zonder dat het parlement moet instemmen met elke beslissing. De Kamer plaatst zichzelf dus tijdelijk buitenspel.
Géén formateur
Bovendien kwam er op het eind van die meeting ook de zeer expliciete vraag van sp.a-voorzitter Conner Rousseau of ‘deze regering dan wel degelijk opnieuw in lopende zaken gaat na zes maanden’. ‘Jazeker’, verzekerde koninklijk opdrachthouder Patrick Dewael (Open Vld). Ook De Wever liet zijn duidelijke scenario verstaan: wel volmachten, geen vertrouwensstemming. Bovendien was er de afspraak dat Wilmès geen formateur ging worden, dat ze enkel volmachten zou krijgen, zo is bij N-VA te horen.
Maar even later, op de persconferentie, zei Dewael plots iets anders. ‘Wij suggereren Sophie Wilmès morgen aan de koning als formateur. Zij zal dezelfde coalitie tot stand brengen, maar met vertrouwen van een ruime meerderheid in de Kamer. Bij de vertrouwensstemming van volgende week zullen er dan bijzondere volmachten gevraagd worden’, gaf hij tevreden aan, bijgestaan door mede-opdrachthouder en Senaatsvoorzitter Laruelle (MR).
‘Surrealistisch’
Dat is niet zomaar onschuldig, die vertrouwensstemming. Want als de nieuwe regering, onder de naam Wilmès II, zo’n vertrouwensstemming krijgt én overleeft, dan blijft die per definitie zitten tot ze valt of tot de legislatuur ten einde is. Dan krijgt ze de ‘volheid van bevoegdheid’, en die loopt nooit zomaar automatisch af. Dat statuut kan dan enkel opgezegd worden met een motie van wantrouwen, en dus is er van een tijdelijk karakter (3 tot 6 maanden) geen sprake.
Ook grondwetsexperts wezen al op dat punt. Op Radio 1 omschreef professor grondwettelijk recht Patricia Popelier het als volgt. ‘Doordat het parlement vertrouwen geeft aan een kabinet van amper 38 zetels (op 150, red.), krijgt de regering alle gewone bevoegdheden. Daar bovenop geeft de Kamer, die zichzelf eigenlijk buitenspel plaatst, dan volmachten om belangrijke beslissingen te nemen’, zei ze, terwijl ze de situatie als ‘surrealistisch’ bestempelde.
Blanco cheque?
In principe moet er maandagavond nog een beslissing vallen: de ontslagnemende regering bijzondere volmachten geven óf de minderheidsregering opnieuw installeren, met volheid van bevoegdheid als gevolg. Het lijkt meteen al een eerste stevige discussie.
Bij N-VA valt te horen dat er geen sprake is van ‘volheid van bevoegdheid geven’. ‘Voorzitters die juichen omdat ze niet in een regering gaan, die zal je elders moeten gaan zoeken. Wij hebben nog enige zelfrespect.’ Maar ook bij sp.a zijn er twijfels: is dit immers geen blanco cheque tekenen, om bijvoorbeeld de kerncentrales langer open te houden? ‘Vreemd dat de groenen daar zo enthousiast over zijn.’