De NAVO-landen hebben met elkaar afgesproken dat elk land minstens 2 procent van het bbp uitgeeft aan defensie. Zo kan de NAVO zijn rol blijven uitoefenen, zeker in het licht van conflicten in Oekraïne en de Palestijnse gebieden. Alle onderhandelende Arizonapartijen zijn het daarmee eens, maar niet over hoe die norm bereikt moet worden.
In het nieuws: N-VA-onderhandelaar Theo Francken legt zijn nota over defensie op tafel.
- De Tijd kon de nota van Francken inkijken. “In overeenstemming met ons internationaal engagement stippelen we een versneld groeipad uit naar de NAVO-norm tegen uiterlijk 2029”, staat daarin te lezen. Maar net zoals de andere nota’s op de federale onderhandelingstafel is dit een wens van N-VA. De vraag is of het in de praktijk ook zal lukken om de 2 procent-norm al zo snel te halen.
- Want België besteedt nu slechts 1,30 procent van het bruto binnenlands product aan defensie. Daarmee is het samen met Slovenië, Luxemburg en Spanje de hekkensluiter van de NAVO-landen. Duitsland (2,12 procent) en Frankrijk (2,06 procent) halen die norm wel. En ook Nederland haalt volgend jaar de 2 procent, iets wat belangrijk was om Mark Rutte de nieuwe secretaris-generaal te maken.
- Om de norm al tegen 2029 te halen, moet er deze regeerperiode 4 miljard euro gevonden worden. En dat stoot de andere onderhandelaars tegen de borst: hoe verantwoord je dat je op andere domeinen wil besparen maar juist versneld gaat uitgeven op defensie? De regering-De Croo stelde voorop om die norm pas tegen 2035 te halen.
- De hele budgettaire discussie over de NAVO-norm wordt nu doorverwezen naar de centrale werkgroep, schrijft De Morgen. Sommige onderhandelaars vinden extra uitgaven onverantwoord en willen vasthouden aan het Vivaldi-traject, Het defensiebudget komt zo op de grote hoop naast de beoogde hervormingen van de arbeidsmarkt, belastingen en pensioenen.
Werkmethode ligt moeilijk
De details: Francken wil een Defensiefonds oprichten, bekostigd door de verkoop van overheidsparticipaties.
- Een deel van de extra uitgaven voor defensie wil Francken halen bij de lopende begroting, maar hij pleit er ook voor om aan Europa te vragen of een deel van de investeringen niet buiten de begroting kunnen worden gesteld. “We vragen om een abstractie te maken van extra defensie-uitgaven bij de Europese begrotingsdoelstellingen en de jaarlijkse verbetering”, staat er in de nota.
- Verder pleit Francken ook voor de oprichting van een Defensiefonds, om “de continuïteit van investeringsprojecten en operaties te garanderen”. Geld voor het fonds wil hij halen bij private investeerders en door de verkoop van overheidsparticipaties.
- Dat laatste is al langer een bekend N-VA-standpunt. De belangen in bedrijven als BNP Paribas, Belfius, Proximus en de Nationale Loterij verkopen, kan de regering straks 10 miljard euro opleveren. Dat stond te lezen in het begrotingsplan waarmee de partij naar de verkiezingen trok.
- Maar die werkmethode ligt ook moeilijk bij sommige partijen, weet De Morgen. Binnen de Werkgroep Defensie werd er ook gedacht aan het aankloppen bij de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij voor extra geld. Een heuse ‘defensie-staatsbon’ zou ook op tafel hebben gelegen, maar die piste werd niet serieus geacht.
Verlanglijstje van het leger
Concreet: Francken hoopt met het extra geld nieuw materiaal aan te kopen voor het leger.
- Waar die 4 miljard euro voor moet dienen, staat ook in de nota. De legertop heeft een verlanglijstje, dat Francken grotendeels overneemt. Zo staat er onder meer een derde fregat, extra F-35’s, kleinere transportvliegtuigen en de verdere uitbreiding van militaire drones op het aankooplijstje.
- De extra aankoop van F-35’s was door Vivaldi eerder naar de prullenbak verwezen, ook al drong de NAVO daarop aan. Francken legt het idee nu terug op tafel.
- Wat ook door hem aangekaart wordt, is de afwezigheid van een Belgisch luchtafweersysteem. Dat zou strategische plekken moeten beschermen tegen inkomende (Russische) raketten. Fracken hoopt ook op investeringen in een “gelaagd luchtafweersysteem”.
- Zogenaamde “autonome dodelijke wapensystemen” komen er dan weer expliciet niet, staat in de nota te lezen.
