In België worden de werkloosheidsuitkeringen niet beperkt in de tijd. De vijf politieke partijen die momenteel onderhandelen over het vormen van de federale regering, zijn het erover eens om daar een beperking van twee jaar op te zetten. Maar volgens een studie van de Universiteit Gent is dat te laat.

De essentie: Het maakt werkgevers niet uit dat een sollicitant werkloos was, maar wel voor hoe lang.

• Onderzoekers Liam D’hert en Louis Lippens van UGent@Work en arbeidseconoom Stijn Baert (UGent) analyseerden 28 internationale studies die in totaal over 67.000 sollicitaties gingen. Daarbij werden met name praktijktesten afgenomen om te zien hoe werkgevers reageren wanneer er periodes van werkloosheid op iemands cv staan.
• De Standaard doet verslag van de resultaten, die opvallend zijn. Zo maken werkzoekenden die langer dan 1 jaar werkloos zijn, gemiddeld 21 procent minder kans om aangenomen te worden. De kans op een job blijkt recht evenredig met de duur van de werkloosheid. Is een sollicitant langer werkloos, dan slinkt de kans dat de werkgever hem aanneemt.
• Maar werkloos zijn betekent niet automatisch dat je geen kans maakt, merken de onderzoekers op. Een werkzoekende maakt, als hij tot zes maanden zonder job zit, zelfs meer kans om aangenomen te worden dan iemand die nog aan de slag is bij zijn huidige werkgever.
• D’hert ziet een aantal verklaringen voor de resultaten van zijn onderzoek:
  • Ten eerste kan een werkgever afgeschrikt worden door een opzegtermijn die de sollicitant nog moet uitdoen bij zijn huidige werkgever. Werkzoekenden hebben dat probleem niet.
  • Ten tweede gaan werkgevers er mogelijk van uit dat wie langdurig werkloos is, minder gemotiveerd en productief is. Zeker bij een krappe arbeidsmarkt spelen die denkbeelden mee. Als er veel werk te vinden is, dan ligt een langere periode van werkloosheid eerder aan de ingesteldheid of gebreken van de sollicitant, zo redeneren werkgevers.
  • Anderzijds is een kortere periode van inactiviteit minder een probleem in sectoren waar er veel werkloosheid voorkomt. Werkgevers gaan dan eerder uit van externe factoren als reden waarom er een gat in iemands cv zit.

Volledige regelgeving hervormen

Het gevolg: De werkloosheidsuitkeringen beperken tot twee jaar is te kort, meent Baert.

• Alle politieke partijen die nu onderhandelen, ook Vooruit, willen dat de werkloosheidsuitkeringen beperkt worden in de tijd. Twee jaar is daarbij een vaak gehoorde termijn. Ook werkgevers- en ondernemersorganisaties spreken daar vaak over. Zo had Unizo-bestuurder Danny Van Assche het in zijn verkiezingsmemorandum over de uitkering “beperken tot maximum twee jaar”.
• Maar aangezien de studie aantoont dat sollicitanten al na zes maanden minder vaak een job krijgen, is dat geen goed idee, vindt Baert. Hij pleit voor een aanpak die korter op de bal speelt. Steeds minder uitkering ontvangen, na bijvoorbeeld drie en zes maanden, is volgens hem beter dan pas na twee jaar de kraan volledig dicht te draaien.
• Hoe dan ook blijft Baert bij een eerder standpunt: de activering van werklozen moet beter. Daarbij blijft er een groot verschil tussen de werkzaamheidsgraad in Vlaanderen enerzijds en in Brussel en Wallonië anderzijds. De arbeidseconoom vindt ook dat de volledige regelgeving hervormd moet worden, omdat anders de kans bestaat dat mensen andere vangnetten gaan zoeken, zoals een leefloon. Baert meent dat dit “vermeden moet worden omdat daar geen activeringsbeleid wordt gevoerd”. En dat helpt dan weer niet om de werkzaamheidsgraad omhoog te krijgen.

Oud plan van Kris Peeters

Een mogelijkheid: Een oud plan van Kris Peeters (cd&v) weer uit de kast halen.

• De Vivaldi-regering hield vast aan het idee om een werkzaamheidsgraad van 80 procent te bereiken tegen 2030. Vermoedelijk zal ook de volgende regering dat doel willen halen. Dat er dan verregaande arbeidshervormingen nodig zijn, is logisch.
• Baert denkt dat het verstandig is om een plan van voormalig minister van Werk Kris Peeters uit de ijskast te halen. Die had een idee op tafel liggen, maar omdat de Zweedse regering van Charles Michel (MR) viel, kon Peeters’ zijn idee niet uitvoeren. Baert ziet wel iets in dat plan, omdat het ook compenserende maatregelen bevat voor werknemers die een laag inkomen krijgen. Want alleen een beperkende maatregel invoeren zonder compensatie zet weinig zoden aan de dijk als de regering meer mensen aan het werk wil krijgen.