De zekerheid dat Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zichzelf opvolgt na de Europese verkiezingen leek voor de hand liggend. Maar een reeks schandalen brengt haar positie aan het wankelen. Bovendien is de Frans-Duitse as een stuk minder sterk dan voorheen.
Ursula von der Leyen is een stuk minder zegezeker: van ‘geen alternatief’ naar Franse terughoudendheid

Waarom is dit belangrijk?
Ursula von der Leyen blijft de sterkste papieren hebben om zichzelf op te volgen als Commissievoorzitter, maar nu ook de Fransen twijfelen aan haar positie, wordt duidelijk dat ze het voorzitterschap niet cadeau zal krijgen. Ook op Europees niveau worden het dus lastige gesprekken na de verkiezingen.In het nieuws: Von der Leyen krijgt de gevolgen van de zogenaamde Piepergate niet van zich afgeschud.
- Binnen de christendemocratische EPP-fractie waartoe von der Leyen behoort, heerst er onenigheid over haar positie. Eerder was er Pfizergate, waaruit bleek dat de Commissievoorzitter contacten onderhield met de farmaceutische gigant over het leveren van vaccins. De inhoud van sms-berichten wil ze niet vrijgeven.
- Ook het toekennen van 10 miljard euro aan steun voor Hongarije in ruil voor het deblokkeren van politieke dossiers leverde de Commissie en von der Leyen in het bijzonder kritiek op. Tevens blijft er getouwtrek tussen de Commissie en de EPP over het implementeren van Europese regelgeving.
- Begin deze maand kwam daar nog eens Piepergate bij. De Duitse christendemocraat Markus Pieper werd aangeduid als afgevaardigde voor kleine en middelgrote bedrijven binnen de Europese Commissie, ondanks dat twee tegenkandidaten betere scores op testen hadden gehaald. Vier Commissarissen, sociaaldemocraten en liberalen, beschuldigen von der Leyen nu van vriendjespolitiek.
- Zo is er dus niet alleen wrevel binnen von der Leyens eigen fractie, maar ook binnen de Commissie die ze leidt. Niet toevallig is een van de vier rebellerende Commissarissen de Fransman Thierry Breton, een liberaal die dichtbij president Macron staat.
De Fransen geven geen duidelijkheid
Uitgezoomd: De Frans-Duitse as ligt onder druk.
- Waar Frankrijk en Duitsland eerst een krachtige tandem vormden in Europa, liggen de zaken nu helemaal anders. Duitsland heeft, ondanks een linkse regering, weinig andere opties dan de centrumrechtse von der Leyen te steunen. De Fransen zijn een stuk terughoudender.
- Zo verklaarde Valérie Hayer, leider van Macrons Renaissance-partij in het Europees Parlement, tegenover Politico dat ze “het niet uitsluit om opnieuw voor haar te stemmen, maar het ook niet uitsluit niet meer voor haar te stemmen”.
- Volgens insiders die Politico sprak, zien de Fransen het niet zitten om von der Leyen een krachtig tweede mandaat te geven. Nochtans is Macrons steun belangrijk voor von der Leyen: ze heeft naast de steun van de conservatieve leiders ook de liberalen en de socialisten nodig voor een tweede ambtstermijn.
- Er wordt sowieso felle tegenstand verwacht van Hongarije en Slovakije. Ook de Spaanse socialistische premier Pedro Sánchez stelde zich kritisch op tegenover de contacten die von der Leyen onderhoudt met Israël.
Om te volgen: Raakt von der Leyen straks aan genoeg stemmen?
- Als von der Leyen erin slaagt om de Europese leiders in de Europese Raad te overtuigen, wacht het Parlement nog. Na de verkiezingen in 2019 behaalde haar coalitie een krappe meerderheid van 383 stemmen. Met een verwachte groei van uiterst rechts kan dat deze keer nog moeilijker worden.
- Tegelijk blijft de EPP de grootste fractie in de peilingen. Volgens de aanhang van von der Leyen zou ze op die manier ‘het recht hebben’ om zichzelf op te volgen. Er is geen goed alternatief, klinkt het daar. Tegenstanders noemen die houding arrogant.
- Desondanks doen er hier en daar al namen de ronde om von der Leyen op te volgen, ook van politici die uit haar eigen fractie komen. Gedacht wordt aan Parlementsvoorzitter Roberta Metsola of de Kroatische premier Andrej Plenković.