Met de heisa rond Plopsa is het debat rond de relatie baas-personeel opnieuw losgebarsten. Uit onderzoek van hr-dienstverlener Securex en de KU Leuven blijkt bovendien dat slechts één op drie leidinggevenden een leidersschapsstijl heeft die burn-out helpt voorkomen. Managementprof Anja Van den Broeck (KU Leuven), die aan dat onderzoek meewerkte, lijst de soorten leidinggevenden op.

Het interview met Anja Van den Broeck, professor management en motivatie, in The Morning Drive op Business AM:

De ondersteunende leider

“Ondersteunende leidinggevenden zijn in staat om heel erg het perspectief van de werknemer te nemen, bieden keuzes aan en zijn empathisch. Ze kunnen daarmee echt inspelen op de motivatie van medewerkers, en daarmee ook op hun welzijn”, schetst Van den Broeck.

“Zulke leidinggevenden zetten in op het ABC van hun medewerkers: Autonomie (keuzevrijheid bij de taken), Betrokkenheid (verbondenheid met de collega’s) en Competentie (taken die aansluiten bij de kwaliteiten van de werknemer).”

“Wie als werknemer ondersteunend leiderschap ervaart, ziet daardoor zijn belangrijke psychologische basisbehoeften beter ingevuld. Medewerkers krijgen het gevoel: yes, I can.”

Toxische baas type 1: de afwezige leider

“Dat zijn leidinggevenden die een laissez faire stijl hebben en niet tussenkomen. Ze zeggen autonomie te geven aan hun werknemers, maar zijn eigenlijk vooral afwezig. Ze komen zich alleen moeien als er brandjes geblust moeten worden, als de nood echt te hoog is.”

Voor de leidinggevende is het wellicht niet altijd makkelijk om zelf in te zien dat zijn stijl toxisch is. Van den Broeck: “Wanneer gaan medewerkers jou als toxisch ervaren? Wanneer die grote afstand er is, wanneer ze jou niet kunnen bereiken bij kleine problemen, wanneer je hen aan hun lot overlaat, bijvoorbeeld omdat je het zelf heel erg druk hebt en andere dingen voorrang moet geven.”

Toxische baas type 2: de micromanager

“Er is nog een andere vorm van toxisch leiderschap: de leidinggevende staat dan niet te ver weg van de medewerkers, maar zit er juist te veel bovenop. Zulke leiders gaan als een micromanager alles controleren en de werknemers dwingen om op een bepaalde manier te denken of zaken op een bepaalde manier te doen.”

“Toxische leiders die passief of controlerend overkomen, bieden vaak ook geen structuur of visie aan. De ondersteunende leidinggevenden daarentegen geven structuur. Ze zijn dus niet degenen die de werknemers met fluwelen handschoenen aanpakken. Ze leggen ook deadlines en verwachtingen op, maar communiceren die op een manier die de werknemers niet tegen de borst stoot.”

De ongedefinieerde manager

Tussen de perfecte begripvolle baas en de altijd wantrouwige tiran zitten veel schakeringen. “Er is een groep van leidinggevenden die niet zo makkelijk in het ene, dan wel het andere hokje te duwen valt”, zegt Van den Broeck. Een leidinggevende met een ongedefinieerde stijl bevat alle genoemde kenmerken, maar niet in de mate dat hij als een ondersteunende of toxische leider wordt beschouwd.

Van den Broeck waarschuwt in het onderzoek nog dat toxisch leiderschap volgens haar besmettelijk is, zeker in het geval van een toxische zaakvoerder of CEO. “Als organisaties niet ingrijpen, kan dit escaleren tot een brede toxische cultuur in het hele systeem.”

(mah)