Het Oekraïense buurland Moldavië heeft meer dan een miljoen jodiumtabletten, die de bevolking moeten beschermen in het geval van een nucleaire ramp, aangekocht. De oorzaak is de gevaarlijke situatie in en rond de kerncentrale van Zaporizja, op meer dan 360 kilometer van de grens met Moldavië.

Al tijdens de begindagen van de invasie in Oekraïne veroverden Russische troepen de grootste kerncentrale van Europa. Nu wordt die echter gebruikt als fort: Rusland heeft raketsystemen geïnstalleerd op de terreinen en gebruikt de gebouwen op de site zelfs als munitiedepot. Ook wordt de centrale regelmatig getroffen door raketvuur: bewezen is dat Rusland zelf de centrale bestookt vanuit het nabijgelegen Enerhodar, met als doel de schuld ervan op Oekraïne te kunnen schuiven.

Precaire situatie

Een bijzonder precaire situatie dus, oordeelde ook de regering in Chisinau. Daarop werd beslist om één miljoen jodiumtabletten in te voeren, een donatie van buurland Roemenië. Een hoog aantal op een totale bevolking van 2,5 miljoen inwoners. Toch maant de regering de bevolking aan niet te panikeren. “Het Omgevingsagentschap monitort de evolutie van radioactiviteit in de natuur. Momenteel is er geen significante wijziging opgemerkt die de maximum toegelaten waardes overstijgt”, laat het agentschap weten in een persmededeling.

Jodiumtabletten worden ook door andere landen gestockeerd: in maart werd bekend dat maar liefst 20 (van de 27) EU-landen een voorraad heeft. De meeste overheden delen de pillen uit aan burgers die in een straal van twintig kilometer rond een kerncentrale wonen. In het geval van een kernramp zal het Moldavische Nationaal Agentschap voor de Volksgezondheid de tabletten uitdelen aan inwoners die niet kunnen evacueren of aan gezondheidswerkers.

Hoe werken jodiumtabletten?

Jodiumtabletten zijn de eerste verdedigingslinie om een lichaam (en in eerste instantie de schildklier) te beschermen tegen radioactieve besmetting. Bij een kernramp komt namelijk radioactief jodium vrij, dat bij het inademen door de schildklier wordt opgenomen. De schildklier, een vlindervormig orgaan in de keel, gebruikt jodium om schildklierhormoon aan te maken. Dit hormoon zorgt ervoor dat een lichaam energie kan opnemen uit voedsel.

Als een schildklier dus radioactief jodium opneemt via de lucht of door besmet voedsel of dranken, kan dat leiden tot schildklierkanker. Een jodiumtablet zorgt eigenlijk dat de schildklier al genoeg gezond jodium krijgt en verzadigd raakt, waardoor ze geen radioactief jodium meer opneemt. Wie in een straal van 100 kilometer rond een kerncentrale woont en de pil binnen zes uur na de ramp inneemt, is 100 procent beschermd.

Niet preventief innemen

In maart waarschuwde de Europese Unie al voor een mogelijke kernramp: de lidstaten (en andere Europese landen) werden aangemaand om beschermende uitrusting en medicijnen in te slaan. Ook België heeft een voorraad jodiumtabletten, die gratis af te halen zijn bij apothekers.

Het UZ Antwerpen deelt op zijn website mee dat het echter afgeraden is de tabletten preventief in te nemen. “Slik de tabletten nooit op eigen initiatief, maar wacht tot de overheid verwittigt via radio, tv, internet, sms, luidsprekers … Bij sommige nucleaire ongevallen komt namelijk helemaal geen radioactief jodium vrij. Vergeet ook niet dat de tabletten een erg hoge dosis bevatten, met name 333 keer de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid”, staat te lezen.

(mah)