China bouwt zijn overzeese militaire aanwezigheid verder uit. In 2016 startte de Chinese marine met de bouw van de eerste militaire basis in het buitenland, in het Afrikaanse Djibouti. Nu raakt bekend dat de Aziatische reus het ook op een akkoordje gooide met zuiderbuur Cambodja, om ook daar een (strategisch goed gelegen) militaire basis aan te leggen.

Ieder wie in de 17e, 18e en 19e eeuw de wereldzeeën op voer, als marinier bij het leger, als kaper of piraat, had één grote vrees: de Britse Royal Navy, de grootste marine van de wereld. Ten tijde van de twee wereldoorlogen werd de macht van de Britse marine echter overschaduwd door die andere opkomende grootmacht, de Verenigde Staten. Zeker na de oorlogen was de US Navy de marine die de zeeën beheerste. Maar daar is de laatste jaren verandering in gekomen.

Grootste marine

De Amerikaanse marine is namelijk niet langer de grootste: in Azië werkt de Chinese marine (PLAN: People’s Liberation Army Navy) al jaren naarstig aan de uitbouw en modernisering van de vloot, en het versterken van de internationale positie. Qua aantal schepen stak China de Amerikanen al voor: de PLAN beschikt over meer dan 350 exemplaren, de US Navy moet tevreden zijn met 296 schepen. In tonnage moet China voorlopig wel nog de duimen leggen tegen Uncle Sam, dat kan beschikken over elf vliegdekschepen van elk 100.000 ton.

Toch draait de macht van een marine niet enkel over het aantal schepen of het aantal vliegdekschepen, hoewel dit een goede algemene indicatie kan zijn. Belangrijk is echter ook de wereldwijde aanwezigheid. Ook op dat vlak ligt de VS, dat onder meer door het NAVO-verdrag nog kan beschikken over militaire basissen verspreid over de hele wereld, mijlenver voor op China. Toch lijkt ook hier een verandering aan te komen.

Overzeese basissen

China opende in 2017 de eerste overzeese militaire basis, toen het bijna 600 miljoen dollar op tafel legde om een marinebasis aan de kust van Djibouti, vlakbij de strategisch belangrijke straat van Bab-el-Mandeb, in gebruik te nemen. Nu komt er echter een tweede overzeese basis bij, dit keer in Cambodja.

Onderzoek van de oudste Amerikaanse krant, de Washington Post, onthult nu dat China in het geheim een stuk van de Ream marinebasis, in het zuidwesten van het land, uitbouwt. Volgende week gaan de werken aan de basis van start, vertelden enkele westerse ambtenaren aan The Post.

Ook deze basis is strategisch goed gelegen. Duizend kilometer ten zuiden van de basis ligt de Straat van Malakka, die de Indische en Stille Oceaan met elkaar verbindt. Vooral voor de wereldeconomie is deze straat superbelangrijk: Jaarlijks passeren bijna 100.000 schepen door de straat, waarmee het de drukste zeestraat ter wereld is. Die schepen vervoeren een kwart van alle handelsgoederen, waaronder ook een kwart van alle olie.

China zelf, dat er alle belang bij heeft dat deze zeestraat veilig blijft, en in het geval van een oorlog in Chinese handen valt, ligt te ver weg van de straat. De nieuwe basis in Cambodja zorgt ervoor dat Chinese oorlogsschepen het gebied veel sneller kunnen bereiken.

Ontkenningsfase

Al in 2019 berichtte The Post voor het eerst over een geheime deal tussen de Chinese en Cambodjaanse overheden, om een overzeese Chinese marinebasis te bouwen. Althans, dat verklaarden enkele Amerikaanse en Europese ambtenaren; China en Cambodja zelf noemden het ‘fake news’. Een woordvoerder van het Chinese ministerie van Defensie gaf toen aan dat zijn land enkel maar hielp met logistieke leveringen en militairen trainingen.

Ondertussen wordt schoorvoetend toegegeven dat er een militaire basis komt, maar zowel de Chinese als Cambodjaanse overheid houden vast aan het relaas dat het een kleinschalig basisje wordt, die geen bedreiging zou zijn voor andere landen. Dat verklaarde de Cambodjaanse minister van Defensie, Tea Banh, nadat de Australische premier Anthony Albanese zijn bezorgdheid uitte over de basis. Dit bericht de Britse krant The Guardian.

Ook de VS kijkt met argusogen naar de ontwikkeling van de Ream-basis. In 2020 werden namelijk enkele gebouwen op de basis, betaald met geld van de VS, afgebroken, nadat Cambodja het Amerikaans aanbod om de gebouwen op hun kosten te renoveren, had afgewezen. Dit was al een indicatie dat het land geld ontving van elders (lees: van China). De Chinese marinebasis in Ream zou binnen twee jaar operationeel moeten zijn, en zal een scheepswerf, twee aanlegpieren en een droogdok bevatten.

Toch heerst in het Westen de vrees dat het niet bij twee overzeese basissen blijft voor China. Zo startte het land vorig jaar met de bouw van een militaire installatie in de Verenigde Arabische Emiraten, maar na tussenkomst van Amerikaanse ambtenaren werden de werken gestaakt. Ook in Equatoriaal-Guinea, aan de Atlantische Oceaan, wil China graag een militaire basis uitbouwen.

(fjc)