Dit weekend is het één jaar geleden dat in België de eerste lockdownmaatregelen ingingen. De voorbije twee weken lanceerden we onze analyse van de ‘foute lessen uit corona, wat je zeker niet moet leren uit deze crisis’ (meer hierover op). De voor de hand liggende volgende vraag is dan natuurlijk: welke lessen kunnen we wel leren uit corona? 

De finale analyse van deze crisis moet uiteraard de komende jaren volgen, maar dit zijn volgens mij vijf belangrijke economische lessen die we vandaag al kunnen meenemen uit deze crisis (in willekeurige volgorde):  

1. De overheid speelt een cruciale rol in het opvangen van crisissen

Als de private sector in crisisperiodes onder druk komt, blijft enkel de overheid over om de klap op te vangen en een neerwaartse spiraal te vermijden. Overheden zijn bij wijze van spreken uitgevonden om onder meer dit soort crisissen te overbruggen. De verschillende Belgische overheden hebben die rol doorheen de crisis goed ingevuld met snelle steunmaatregelen. Dit heeft onvermijdelijk een impact op de overheidsfinanciën, maar niks doen zou op termijn nog veel grotere schade betekenen. Dit impliceert trouwens ook dat in goeie tijden buffers ingebouwd worden in de overheidsfinanciën (wat al te vaak vergeten wordt).

2. Er is geen tegenstelling tussen economie en gezondheid

De ervaringen met het virus in verschillende landen tonen aan dat gezondheid en economie hand in hand gaan. Er moet niet gekozen worden tussen gezondheid en economie. Zolang we het virus niet onder controle krijgen, kan de economie niet normaliseren. Dat zet het belang van een effectieve vaccinatiestrategie extra in de verf. 

3. Er is veel meer flexibiliteit en innovatie mogelijk dan vaak gedacht

Flexibiliteit, aanpassingsvermogen aan veranderende omstandigheden en innovatie zijn cruciale factoren in crisisperiodes. In deze crisis bleek er veel meer mogelijk dan voor de crisis gedacht werd. Telewerk en andere aanpassingen van de arbeidsorganisatie zijn sprekende voorbeelden van de mogelijkheden van meer flexibiliteit. Daarnaast bleek er ook enorm veel innovatie mogelijk, ook in sectoren waar dat eerder vaak moeilijk lag, zoals gezondheidszorg of onderwijs. Ook in de bedrijfswereld betekende de crisis een boost voor innovatie, met de snelle ontwikkeling van de vaccins en de overstap naar e-commerce als opmerkelijke voorbeelden.

4. Digitalisering hielp de economie door de crisis

De crisis zorgde voor een spectaculaire versnelling in de al langer bestaande tendens naar meer digitalisering. De crisis maakte ook het enorme potentieel daarvan duidelijk. Zonder de digitale mogelijkheden was de economische schade nog veel zwaarder geweest. Evengoed hebben we nog lang niet alle mogelijkheden op vlak van digitalisering aangeboord.

5. Europese coördinatie heeft potentieel, maar blijft onvoldoende uitgewerkt

Dit was een ideale crisis om gecoördineerd op Europees niveau aan te pakken. In vergelijking met de crisis van 2008 was de Europese aanpak duidelijk effectiever, onder meer met de uitrol van het enorme steunprogramma, maar er blijft heel wat ruimte voor verbetering. Dat heeft op z’n minst gedeeltelijk te maken met het Europese kader, gezondheid blijft een bevoegdheid van de lidstaten, maar Europa heeft zeker ook kansen laten liggen.

Deze lessen moeten we ook meenemen om onze economie na deze crisis duurzaam te versterken. Het potentieel van digitalisering, meer flexibiliteit en innovatie, de elkaar versterkende rol van overheid en private sector, en mogelijkheden voor sterkere Europese coördinatie kunnen ook helpen om onze economie en samenleving voor te bereiden op andere uitdagingen die liggen te wachten, zoals de vergrijzing en de klimaattransitie. 

De auteur Bart Van Craeynest is hoofdeconoom bij Voka en auteur van het boek Terug naar de feiten