Zweden is goed op weg om de eerste cashloze natie van de wereld te worden, maar in het land manen steeds meer stemmen aan tot voorzichtigheid. Verscheidene partijen waarschuwen immers voor mogelijke negatieve consequenties. Dat meldt Liz Alderman, Europees correspondente van de Amerikaanse krant New York Times.

“Er zijn maar weinig landen die zo snel op weg zijn naar een geldloze samenleving als Zweden,” zegt Alderman. “De helft van de Zweedse retailers voorspelt dat ze vóór het midden van het volgende decennium geen bankbiljetten meer zullen accepteren. Contant geld verdwijnt zo snel dat de Zweedse overheid de maatschappelijke kosten van een geldvrije toekomst is beginnen te evalueren.”

“Inmiddels is de Riksbank, de Zweedse nationale bank, tests gestart met de e-krona, een digitale munt die de autoriteiten de mogelijkheid moet bieden de controle over de geldstromen te behouden. Tevens wordt bekeken wat er met het digitale geld zou gebeuren bij elektrische pannes, hacking of oorlogen.”

Microchips

Zweden telt ongeveer tien miljoen inwoners. Een vijfde van de bevolking blijkt niet langer van geldautomaten gebruik te maken. Meer dan vierduizend Zweden hebben microchips laten inplanten, waardoor met een handgebaar voor allerlei goederen en diensten kan worden betaald.

Consumentenorganisaties hebben echter gewaarschuwd dat het systeem discriminerend kan werken tegenover gepensioneerden, immigranten of mensen met een handicap. Immers, deze groepen vinden vaak minder gemakkelijk toegang tot elektronische middelen en moeten dikwijls op de klantenservice van de banken rekenen.

“Bovendien zou het systeem ook de eeuwenoude rol van de staat als bewaker van het financiële systeem kunnen ondermijnen,” zegt Alderman. “Wanneer het cash geld verdwijnt, zullen de commerciële banken een grotere controle verwerven. Steeds meer politici vragen dan ook een pauze om de impact van de cashloze maatschappij te kunnen evalueren.”

Wereldwijd wordt steeds meer met applicaties en bankkaarten betaald, maar Zweden vormt daarin een echte voorloper. Rekeningen en fysiek geld vertegenwoordigen in Zweden nog slechts 1 procent van de nationale economie, vergeleken met 10 procent in Europa en 8 procent in de Verenigde Staten. Nog amper 10 procent van de Zweden heeft dit jaar met contant geld betaald, tegenover 40 procent aan het begin van dit decennium.

Het land telt ongeveer veertienhonderd bankkantoren, maar slechts de helft werkt nog met bankdeposito’s. In de leeftijdsgroep tussen achttien en vierentwintig jaar worden tot 95 procent van de aankopen met een bankpas of een smartphone-applicatie betaald.

Ikea

Ook de Zweedse meubelketen Ikea heeft al geëxperimenteerd met een cashfree outfit. De Pensionärernas Riksorganisation, de Zweedse organisatie van gepensioneerden, heeft tegen die experimenten echter al geprotesteerd, gedeeltelijk omdat vele ouders burgers graag van het restaurant van de winkel gebruik maken.

“We hebben ongeveer een miljoen leden die voor hun banktransacties niet vertrouwd zijn met het gebruik van de computer, de iPad of de iPhone,” benadrukt Christina Tallberg, voorzitster van de Riksorganisation Pensionärernas. “We zijn niet tegen de digitale beweging, maar dit gaat voor ons toch iets te snel.”

Veiligheidsredenen waren voor de Zweedse banken een belangrijke reden om het gebruik van cash geld te beperken. Het land werd tijdens het voorbije decennium immers geteisterd door een vloed aan gewelddadige bankovervallen. Vorig jaar werden nog slechts twee Zweedse banken beroofd, tegenover 210 overvallen tien jaar geleden.

De voorbije jaren hebben de banken honderden geldautomaten ontmanteld. Het onderhoud van de resterende exemplaren – die nog nauwelijks worden gebruikt – is volgens de Zweedse bankenfederatie dan ook bijzonder onrendabel geworden.

De Zweedse financiële sector is dan ook niet gelukkig met de voorstellen van de autoriteiten, die de grote banken willen verplichten cash geld in circulatie te houden. “De vraag naar contant geld neemt in een steeds sneller tempo af,” zeggen woordvoerders van de bankenfederatie. “Het is dan ook fundamenteel verkeerd om de vraag naar contant geld met een regelgeving te willen beïnvloeden.”

Ook Stefan Ingves, gouverneur van de Riksbank, waarschuwt dat de evolutie naar een cashloze maatschappij niet zal kunnen worden gestopt.