“Arizona moet helemaal niet zoveel besparen”, beweerde PS-voorzitter Paul Magnette de voorbije weken. En ook nog: ‘de budgettaire inspanning die zich de komende jaren aandient, is veel minder groot dan wat we onder Di Rupo en Dehaene gedaan hebben’. Opmerkelijke uitspraken, waar helaas weinig van klopt. Tegelijkertijd lijkt hij de nood aan echte hervormingen te nuanceren. Niet geheel verrassend natuurlijk, gezien ‘zijn’ ministers op werk (Dermagne) en op pensioenen (Lalieux) de voorbije legislatuur zowat elke zinvolle hervorming hebben tegengehouden. Maar daarmee blijft hij de mensen wel blaasjes wijsmaken over de ernst van de uitdagingen waar we voor staan.
Miljardenfacturen
Volgens de Nationale Bank liggen we dit jaar op koers voor een tekort op de begroting van 4,8 procent van het bbp, wat neerkomt op 30 miljard euro. Dat is het grootste tekort sinds begin jaren 90. Meer nog, rekening houdend met de economische situatie en de rentelasten (waar het beleid weinig impact op heeft) en eventuele éénmalige ingrepen (die op langere termijn weinig uitmaken voor de overheidsfinanciën), zitten we vandaag zelfs met het grootste structurele tekort sinds begin jaren 80. En erger nog, als we niets doen, dan loopt dat tekort de komende jaren vanzelf verder op.
![](https://media.businessam.be/Schermafbeelding-2025-01-27-om-20.15.03-1024x640.png)
Door de veroudering van de bevolking nemen de overheidsuitgaven voor pensioenen en gezondheidszorg elk jaar toe. Tegen 2040 zullen de jaarlijkse overheidsuitgaven voor beide 17 miljard (in euro’s van vandaag) hoger liggen. De jaarlijkse rentelasten zullen met 11 miljard toenemen (in een optimistisch scenario waarbij de financiële markten zich geen echte zorgen gaan maken over de Belgische overheidsfinanciën). Verder zal er een inhaalbeweging nodig zijn in de overheidsinvesteringen, onder meer voor infrastructuur, digitalisering en verduurzaming. 6 miljard extra per jaar lijkt daarbij een minimum. En dan zal er ook een pak meer geld naar defensie moeten. Een norm van 3 procent van het bbp, waar binnen de NAVO meer en meer sprake over is, betekent voor ons land 11 miljard extra per jaar.
Enorme budgettaire uitdaging
Die miljardenfacturen, bovenop het bestaande miljardentekort, betekenen niet noodzakelijk dat onze overheid binnenkort failliet is. Maar wel dat we kwetsbaar zijn voor nieuwe negatieve verrassingen, en vooral dat we op een bepaald moment onder druk zullen komen van de financiële markten. Die uitdaging negeren of minimaliseren is onverantwoord en zal ons op termijn onvermijdelijk in moeilijkheden brengen.
![](https://media.businessam.be/Schermafbeelding-2025-01-27-om-20.15.12-1024x612.png)
Om het begrotingstekort tegen 2029 terug te dringen tot 3% van het bbp, wat voor Europa de maximumgrens is voor het tekort, vereist een budgettaire inspanning van zo’n 22 miljard in euro’s vandaag. Om dat in perspectief te plaatsen, de structurele sanering onder de regering Di Rupo bedroeg zo’n 5 miljard (en niet 28 miljard zoals Magnette beweert), die onder Dehaene I zo’n 15 miljard. We staan de komende jaren voor de zwaarste budgettaire inspanning sinds de jaren 80.
Besparen en hervormen
Sinds de laatste keer dat we een begroting in evenwicht hadden (in 2007), zijn zowel de overheidsontvangsten als de overheidsuitgaven gestegen, met respectievelijk 11 miljard en 40 miljard in euro’s van vandaag. In die zin is het logisch om vandaag vooral naar die overheidsuitgaven te kijken. Zonder ingrijpen zijn we de komende jaren trouwens op weg naar de hoogste overheidsuitgaven onder de industrielanden.
![](https://media.businessam.be/Schermafbeelding-2025-01-27-om-20.15.18-1024x675.png)
En daarnaast moeten we vooral eindelijk werk maken van grondige hervormingen, in de arbeidsmarkt, in de pensioenen, in de zorg, in de fiscaliteit, in de regulering … De uittredende regering heeft dat grotendeels nagelaten, met een belangrijke rol voor de federale PS-ministers, maar vooral daar kan de overheid de komende jaren het verschil maken om onze economie en onze toekomstige welvaart te versterken. Om dat te kunnen realiseren, zal een breed pakket maatregelen nodig zijn waarbij iedereen bijdraagt. En dat begint met het erkennen van de ernst van de uitdaging waar we voor staan.
Bart Van Craeynest
Hoofdeconoom bij Voka en auteur van ‘België kan beter‘