De federale regering schakelt een versnelling hoger in haar Europees beleid: premier Sophie Wilmès (MR) sluit zich aan bij een hartstochtelijk pleidooi van de Zuid-Europese landen om eindelijk eurobonds uit te geven, tegen Nederland en Duitsland in.

In het nieuws: Een brief van acht Europese leiders roept de EU op om morgen, op een meeting van de EU-leiders, met stevige financiële instrumenten te komen: zogenaamde ‘coronabonds’. Dat is staatspapier dat gezamenlijk, als EU, wordt uitgegeven. Meteen kunnen de EU-landen dan lenen aan vermoedelijk erg lage rente, een grote opluchting voor landen als Spanje, Italië en Griekenland, die nu veel meer betalen voor hun staatspapier dan Duitsland of Nederland.

De details: Het is een politieke discussie binnen de EU op het scherpst van de snee.

• De Franse president Emmanuel Macron is een grote voorstander van die zogenaamde ‘gemeenschappelijke obligaties’. Tot voor kort heette dat idee ‘eurobonds’, maar nu is er een beetje de marketingoperatie aan de gang: een nieuwe crisis, een nieuwe naam. En dus heet het voortaan ‘coronabonds’.
• De coalitie die Macron verzamelt is wat voorspelbaar:
  • Griekenland, Ierland, Italië, Portugal en Spanje zijn altijd de zwakke broertjes van de euro geweest. Zij hebben bijzonder veel te winnen bij ‘eurobonds’ of ‘coronabonds’: potentieel nooit meer last van ‘spreads’.
  • Verrassender, financieel gezien, maar niet politiek: Luxemburg, Slovenië en België. Samen met Xavier Bettel, de Luxemburgse premier, schrijft ook ons land zich graag in de logica van Macron en de Europese president Charles Michel (MR) in: meer Europa, en meer solidariteit.

Interessant om lezen: De landen pleiten ook niet meteen voor pure ‘eurobonds’, maar een ‘gemeenschappelijk uitgeven van schuldpapier’.

• In de Eurogroep, het overlegorgaan van de ministers van Financiën, pleitte de Belgische minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld) ervoor om het Europees Stabiliteits Mechanisme, het ESM, in te zetten als tussenstation. Dat mechanisme kan de bonds uitgeven, en zo ook opnieuw wel degelijk voorwaarden opleggen aan de lidstaten die ervan gebruik willen maken.
• “Het moet een evenwicht zijn tussen solidariteit met diegenen die nu fondsen nodig hebben, want niemand is erbij gebaat dat nu eurolanden kopje onder gaan, maar anderzijds toch ook verantwoordelijkheden houden”, zo hield De Croo gisteren al een tussenkomst op de eurogroep. Daarin probeerde België wat de brug te slaan tussen het noorden en zuiden in Europa.
• Want de Nederlandse minister van Financiën, Wopke Hoekstra van het christen-democratische signatuur, wilde absoluut niet weten van dergelijke ‘eurobonds’.
• Het is wel opvallend dat onze noorderburen, met een coalitie van onder meer links-liberalen met D66, met rechtsere liberalen van VVD en met de christendemocraten van het CDA op een heel andere lijn zitten dan Open Vld, MR en CD&V: in het calvinistische Nederland is budgettaire rigiditeit nu eenmaal een veel belangrijker gegeven dan in België.
• De Croo wilde alvast vermijden dat het opnieuw ‘een grote ideologische discussie wordt’. Maar met de brief van Macron, ondertekend door Wilmès, met steun van haar vicepremier, lijkt die discussie nu wel onvermijdelijk: de brief staat open en bloot in alle Europese pers te lezen ondertussen.
• Hoe dan ook: Duitsland ging alvast op de rem staan: zij willen niet dat de EU te snel al haar middelen inzet, nog voor de volle impact van de crisis duidelijk wordt.
• En er blijft het grote politieke probleem: ‘gebruiken’ de Zuid-Europese landen ook deze crisis niet om hun belabberde budgettaire toestand nu onder de mat te vegen en een bailout te krijgen? Die moral hazard kan overigens ook voor België gelden: wij waren voor de crisis begon bij de zwakste leerlingen van de EU-klas

The Big Picture: Het is in elk geval een boeiende politieke discussie om volgen, ook in België: Wat met het buitenlandbeleid in tijden van een minderheidskabinet?

• Dat buitenlandbeleid was tot nu toe toch altijd een domein waarop de regering Wilmès I voorzichtig moest zijn: ze hadden geen volheid van bevoegdheid.
• De regering Wilmès II heeft dat in principe ook niet: enkel voor maatregelen die betrekken hebben op de coronacrisis. Maar het invoeren van coronabonds, of daarvoor pleiten, is alvast wel een gevoelig domein dat in de grijze zone zit.
• De premier toetste de zaak af met haar vicepremiers, maar de nuance van het voorstel, om onder meer via het ESM te werken, is bij de gemeenschappelijke brief van Macron en co wat verloren gegaan. Maar de deelstaten werden via het Directoraat Generaal Europese aangelegenheden, waarbij de federale overheid aftoetst met Vlaanderen, Wallonië en Brussel, toch niet geraadpleegd over dit standpunt.
• Bij N-VA reageerde Sander Loones alvast heftig: ‘De Vlaamse regering heeft de sterke ambitie om aan te sluiten bij de welvarende Noord-Europese landen. Premier Wilmès verkiest Italië, Spanje, Portugal, Frankrijk, Griekenland, … . Mét onder andere een pleidooi voor Euro-Corona-Bonds.’
• Maar Loones duwde ook meteen de vinger op de zere plek: ‘Waarom sprak premier Wilmès dit niet vooraf even door met de deelstaten? Of met de 10 partijen die in haar ‘grote Unie’ dit minderheidskabinet steunen.’

Wat nu? Dat de Europese Unie iets zal moeten doen is wel duidelijk.

• Heel het economische stelsel kraakt in z’n voegen door de coronacrisis. Voorspellingen over de economische krimp variëren tussen vreselijk en gruwelijk. Daarbij moet de EU zich wapenen om straks de euro heel die dip te laten overleven.
• Zelfs in Duitsland wordt dit debat nu gevoerd, en is het geen zwart-wit-verhaal meer: de budgettaire orthodoxie, de zogenaamde ‘Schwarze Null‘ is al gelost door de Duitse regering.
• Maar ook vooraanstaande Duitse academici pleiten daar nu voor een andere aanpak: ‘De sterken moeten de zwakken helpen. Nu moet de door het lot verbonden gemeenschap die Europa nu eenmaal is, zich waarmaken’, zo stellen ze. ‘Europese solidariteit en risicospreiding kunnen en moeten nu een beslissende bijdrage leveren. De geschiedenis leert dat landen in ernstige economische crises elkaar steeds gesteund hebben. De Europese Gemeenschap heeft bijvoorbeeld een communautaire lening verstrekt om de gevolgen van de oliecrisis van 1974 te bestrijden.’
• ‘Wij stellen een strategie voor die gebaseerd is op crisisobligaties met een gemeenschappelijke aansprakelijkheid onder verantwoordelijkheid van het Europese financiële beleid. Deze strategie omvat een sterke, maar aanvullende rol voor de Europese Centrale Bank (ECB), als borg voor stabiliteit op de markten en overdracht van het monetaire beleid’, zo schrijven onder meer Peter Bofinger, Sebastian Bullien, Gabriel Felbermayr en Jens Südekum, allemaal professoren economie.
• Met die opvallend andere wind in Duitsland, voelen sommigen binnen de EU dat het moment gekomen is om door te duwen. Afwachten of het morgen al zover komt, op de EU-top van staatsleiders.