Het Westen heeft sinds de start van de oorlog in Oekraïne al verschillende jachten van Russische oligarchen in beslag genomen. Maar wat gebeurt er vervolgens met de gigantische vaartuigen?

Sinds de start van het militaire conflict in Oekraïne heeft het Westen verschillende sancties opgelegd aan Rusland. De jacht op de luxeschepen van Russische oligarchen is één van de maatregelen die is opgenomen in de sanctiepakketten. Duitsland heeft vorige week bijvoorbeeld de jacht van de Russische oligarch Alisjer Oesmanov in beslag genomen. Prijskaartje van het schip: 700 miljoen dollar.

Maar wat gebeurt er met de schepen eenmaal de westerse autoriteiten ze geconfisqueerd hebben? De overheden mogen niet zomaar de bezittingen opeisen en verkopen.

Oligarchen blijven eigenaar

In de sancties die zijn opgelegd door de Europese Unie en de Verenigde Staten wordt er gesproken van “een bevriezing van activa en een verbod op het gebruik van bezittingen.” Volgens de Amerikaanse wet en de meeste wetten in Europa blijven bevroren activa eigendom van de oligarch, en kunnen ze niet worden overgedragen of verkocht. Dat betekent dus bijvoorbeeld dat Oesmanov eigenaar blijft van zijn jacht. Alleen mag hij het vaartuig niet verplaatsen.

Om de jacht volledig in beslag te kunnen nemen, moet de openbare aanklager bewijzen dat de bezitting deel uitmaakte van een misdrijf. Volgens de Amerikaanse wetgeving inzake civiele verbeurdverklaring kan een goed “dat is gebruikt om een misdrijf te plegen” of dat “de opbrengst is van een illegale activiteit” alleen in beslag worden genomen met een bevelschrift.

Volgens juridische experts bevraagd door CNBC is het niet eenvoudig om te bewijzen dat geviseerde oligarchen zich schuldig hebben gemaakt aan misdrijven. “De oligarchen kunnen met het argument schermen dat ze gehandeld hebben binnen de wetten die in Rusland en in Europa van kracht waren”, merkt Benjamin Maltby, partner van het Britse advocatenbureau Keystone Law, op. “Er moet een duidelijk bewijs zijn van criminele feiten.” Het kan jaren duren om zoiets te bewijzen.

Vermogensbescherming

De Russische oligarchen zijn ook zeer bedreven in het beschermen van hun vermogen. Zij gebruiken lege vennootschappen, trusts, offshore jurisdicties en een web van familieleden en medewerkers om hun ware eigendom te verbergen. De superjachten zijn bijna altijd eigendom van afzonderlijke rechtspersonen in plaats van individuen, en ze zijn meestal geregistreerd in landen als de Kaaimaneilanden, de Britse Maagdeneilanden of Panama.

Een mooi voorbeeld van hoe moeilijk het is om te bewijzen van wie een jacht is, is het luxeschip in Marina di Carrara, een klein Italiaans stadje aan de Toscaanse kust, dat door de Italiaanse politie wordt onderzocht. Er is veel onduidelijkheid over wie de eigenaar is. Volgens geruchten zou het schip eigendom zijn van de Russische dictator Vladimir Poetin.

De overheid kan enkel eigenaar worden van een inbeslaggenomen schip als de openbare aanklager een misdrijf kan bewijzen, het verband tussen het goed en het misdrijf kan aantonen en de identiteit van de eigenaar kan vaststellen. Als de staat beslist het goed te verkopen, gaat de opbrengst meestal naar de rechtshandhaving.

Yachts for Ukraine

Vorige week hebben de Amerikaanse senatoren Tom Malinowski (Democraat) en Joe Wilson (Republikein) een wetsvoorstel voorgedragen, genaamd “Yachts for Ukraine”. In dat voorstel staat dat de Amerikaanse autoriteiten alle bezittingen van Russische elites in de VS met een waarde van meer dan 5 miljoen dollar, waaronder bankrekeningen, villa’s en jachten, in beslag mogen nemen. Die wet zou het voor de overheid ook mogelijk maken om die bezittingen te verkopen. De opbrengsten zouden gebruikt worden om humanitaire missies in Oekraïne te financieren.

In het Verenigd Koninkrijk willen parlementsleden werk maken van een nieuwe versnelde procedure voor de bevriezing van tegoeden van oligarchen die nog niet zijn gesanctioneerd maar die worden “onderzocht.”

Nog een extra probleem: wie financiert de onderhoud, waaronder personeelskosten, van de in beslag genomen jachten? De oligarchen blijven daar technisch gezien verantwoordelijk voor, maar de kans is zeer klein dat ze in de huidige situatie die kosten willen betalen. De autoriteiten kunnen overigens geen geld innen bij de oligarchen omdat zij geen financiële transacties mogen verrichten met mensen die op de sanctielijst staan.

(lb)