Afgelopen weekend sloeg de sfeer om tijdens de gesprekken over de vorming van de Vlaamse regering. Het moment van de impasse waar Sammy Mahdi (cd&v) voor zorgde, is alweer vergeten. De onderhandelaars zetten door, en volgens Vooruit is een akkoord nog voor de lokale verkiezingen mogelijk.

In het nieuws: Vooruit ziet het goedkomen, ook N-VA en cd&v blijken optimistisch.

• “De sfeer is goed”, vertelde Vooruit-voorzitter Conner Rousseau afgelopen zondag. Nadat Madhi in de pers had uitgelegd waarom de nota van formateur Matthias Diependaele (N-VA) niet volstond, was het Rousseau die opriep om weer rond de tafel te gaan zitten. “Ik ben blij dat men is ingegaan op die oproep”, zegt hij daar nu over.
• De sfeer is er zo op vooruit gegaan, dat Rousseau hardop denkt aan een deadline. “De kans is groot dat er nog voor de lokale verkiezingen een akkoord uit de bus komt”, verklaart hij. Na afloop van de vergadering zondag sprak ook medeonderhandelaar Caroline Gennez (Vooruit) de wens uit om tegen 13 oktober, de dag van de verkiezingen, een akkoord te bereiken.
• N-VA en formateur Diependaele hebben lange tijd 23 september aangehouden als mogelijke deadline. Op die datum komt de Vlaamse regering traditioneel met de Septemberverklaring, een beleidsnota voor het komende jaar. Diependaele zou daar graag een regeerakkoord van maken, die hij dan als kersvers Vlaams minister-president kan voorstellen. Vorige week wilde hij zich daar niet meer op vastpinnen. “Zo snel mogelijk”, was het antwoord van Diependaele op de veraag wanneer er een Vlaamse regering zou kunnen komen.
• Ook nu willen Diependaele en zijn team geen precieze datum meer noemen. Wel had de formateur het over gesprekken die “constructief” waren verlopen. “Heel veel dingen zijn al duidelijk en nu moeten we daar een verhaal van maken waar iedereen zich goed bij voelt”, aldus Diependaele. Ook dat is al een ander geluid dan afgelopen donderdag, toen hij het nog had over “heel wat knelpunten die uit de weg geruimd moeten worden”.
• Mahdi van zijn kant voelt toch noodzaak om verder te doen: “Het is goed dat we iedere dag, ook in het weekend, samen blijven zitten. Alleen op die manier kunnen we snel tot een akkoord komen”.

Met of zonder akkoord naar de kiezer?

De details: Soms is een positieve boodschap beter dan iets negatiefs naar de kiezer brengen, is de redenering.

• Mahdi probeerde een doorbraak te forceren door met een zevenpuntenplan naar de pers te stappen. Daarin stond precies opgelijst wat cd&v miste in de nota van Diependaele. Meer geld voor welzijn, zorg en de kinderbijslag, de vrijheid van de onderwijsinstellingen, landbouw en de subsidies voor gemeenten waren belangrijke punten.
• Vooruit nam een andere houding aan. Ook zij lieten doorschemeren dat ze de nota van Diependaele onvoldoende vonden als landingstekst, maar de verschillen moesten binnenskamers worden opgelost. Rousseau had het over “meer willen op onderwijs, welzijn en klimaat”.
• De onderliggende gedachte die bij Vooruit doorklonk, was dat met een Vlaamse regering en een akkoord naar de kiezer trekken op 13 oktober nog niet zo’n slecht idee is. Als je aan de kiezer kunt laten zien dat je bereid bent om compromissen te sluiten maar tegelijk ook een aantal punten uit de brand kan slepen, dan kan dat stemmen opleveren. Of zoals Rousseau het stelde: “De Vlaming heeft een regering nodig. Als we nieuw beleid willen voeren en dingen willen veranderen, dan moeten we dat met de 3 partijen samen doen”.
• Die redenering vond weerklank bij N-VA en nu uiteindelijk ook bij cd&v. Daar redeneerde men eerst omgekeerd: als je op je strepen blijft staan, dan laat je aan de kiezer zien dat je bereid bent om te strijden. Maar die positie kreeg steeds meer kritiek: Mahdi veranderde het geweer van schouder en hoopt nu door onderhandelingen toch een aantal dingen binnen te rijven.

Cd&v als voorvechter van het lokale niveau

Om te volgen: N-VA doet alvast een toegeving richting cd&v, volgen er meer?

• De verplichte gemeentefusies die N-VA voorop had gesteld, waren al verdwenen uit de laatste nota van Diependaele, weet De Morgen. Cd&v had zich daartegen verzet, als voorvechter van de lokale besturen. N-VA blijft erbij dat het graag vanuit Vlaanderen de lokale besturen efficiënter wil maken. Maar onderhandelaar Zuhal Demir (N-VA) ziet ook het belang van iets organische fusies die vanuit de gemeenten zelf vertrekken: “Je moet kijken naar het DNA van de buurgemeenten”, zei ze tegenover VTM.
• Een ander strijdpunt van cd&v blijft een andere verdeling van de Vlaamse subsidies uit het Gemeentefonds. De partij vindt dat er nu teveel geld gaat naar de grote Vlaamse steden. Die worden desondanks “niet noodzakelijk beter bestuurd”, klinkt het bij Wouter Beke (cd&v). “Mechelen krijgt bijvoorbeeld meer dan het dubbele van de middelen van Leopoldsburg (waar Beke burgemeester is, red.), maar ze hebben wel vijf tot zes keer zoveel schulden opgebouwd”, legde hij uit aan VTM.
• De Vlaamse onderhandelaars hebben afgesproken dat ze verder blijven praten in lange gesprekken, ook in de weekends. Uiteindelijk zou er dus een compromis uit de bus moeten komen dat goed genoeg is voor iedereen. Het wordt dus afwachten of N-VA nog meer zal moeten inbinden om ook cd&v en Vooruit overwinningen te schenken. Op die manier kunnen de drie partijen met een geruster gemoed naar de kiezer.