De Bolivariaanse diaspora, een gevolg van de chaos veroorzaakt door de ‘Bolivariaanse revolutie’ van Hugo Chávez en zijn opvolger Nicolás Maduro, heeft volgens een schatting van het Brookings Institution sinds 1999 al 4 miljoen Venezolanen hun land doen ontvluchten. Het zou gaan om 12% van de bevolking of 1 Venezolaan op 8. Dat heeft in een vijftal naburige landen voor een vluchtelingencrisis gezorgd. Spijtig genoeg blijft de rest van de wereld aan de zijkant staan.
Venezolanen overleefden veel… behalve het socialisme van de 21ste eeuw
Toch lijkt de exodus pas goed op gang te komen. Recente onderzoeken geven aan dat de grote meerderheid van jonge Venezolanen wil emigreren. Een ‘brain drain’ dreigt, waarvan het land ook in het post-socialistische tijdperk met moeite zal kunnen herstellen.
Dat Venezuela door een humanitaire ramp wordt getroffen is een understatement. Honger en geweld zijn de norm, eerder dan de uitzondering geworden. Volgens het IMF zal de hyperinflatie die jaar oplopen tot 13.000 procent. Eind 2018 zal de omvang van de Venezolaanse economie nog de helft zijn van wat ze in 2013 was.
Venezuela – dat op de grootste bewezen oliereserves ter wereld zit – was ooit het rijkste land van Zuid-Amerika. Op het einde van de jaren negentig van de voorbije eeuw, toen de socialist Hugo Chavez voor de eerste keer tot president werd verkozen, leefde 48 procent van de Venezolaanse bevolking in armoede. Onder Nicolas Maduro, de opvolger van Chavez, is dat ondertussen opgelopen tot 82 procent.
Hoe roof je een land leeg?
De economie van het land is door mismanagement en dalende olieprijzen volledig ingestort. Venezuela genereerde 1.000 miljard dollar inkomsten uit de olieverkoop, maar daarvan blijkt ongeveer een kwart door insiders te zijn gestolen. De kindersterfte neemt toe en door een gebrek aan geneesmiddelen stijgt ook de mortaliteit bij de rest van de bevolking.
De toenemende repressie heeft ervoor gezorgd dat de lokale bevolking teveel angst heeft om in opstand te komen. Bovendien zijn de mensen druk bezig met het zoeken naar voedsel om te overleven, zodat weinig ruimte voor politiek engagement overblijft. In Venezuela heeft 75 procent van de bevolking het voorbije jaar gemiddeld 8,5 kilogram lichaamsgewicht verloren door voedselproblemen, die het gevolg zijn van een aanhoudende economische crisis.
Ondertussen teisteren polarisatie en geweld het land. Maduro heeft de voorbije maanden een reeks maatregelen opgelegd die één zaak duidelijk maken: dat geen prijs hem te hoog zal zijn om aan de macht te blijven.
© Getty Images
Een nieuw Syrië
Gevreesd wordt nu dat de Venezolaanse vluchtelingencrisis snel de Syrische zal evenaren, zelfs overtreffen. De Venezolaanse exodus neemt ondertussen indrukwekkende vormen aan. In Zuid-Florida woont nu al een kwart miljoen Venezolanen. Sinds 2014 zijn 12.000 Venezolanen naar Brazilië gevlucht, de voorbije 12 maanden gingen er nog eens 350.000 naar Colombia, waar er in totaal nu al 750.000 tot 2 miljoen zouden verblijven.
© DDW
Volgens Human Rights Watch is het aantal aanvragen van Venezolanen voor een verblijfsvergunning in Argentinië sinds 2014 verdubbeld en heeft Chili liefst vier keer meer visa aan inwoners van dat land uitgereikt. Sinds 2017 zijn Venezolanen ook de talrijkste groep die verblijfsvergunningen heeft aangevraagd in zowel Uruguay als Peru (10.000 in 2017) en voor het eerst is Venezuela sinds begin dit jaar het geboorteland van de grootste groep aanvragers van politiek asiel in de Verenigde Staten.
Colombia kan de toestroom niet meer aan. President Santos – die zijn buurland in augustus een dictatuur noemde – heeft de grensstreek versterkt met duizenden bijkomende militairen.
De Braziliaanse minister van Landsverdediging Raul Jungmann noemt de Venezolaanse migratie een humanitair drama: “Venezolanen worden uit hun land gejaagd door honger en een gebrek aan jobs en geneesmiddelen.”
© Getty Images
De OAS, de VS, de EU… ze staan erbij en kijken ernaar
Velen vrezen nu dat de Venezolaanse exodus snel de Cubaanse of Haïtiaanse migratie naar de VS zal overtreffen. Maar de internationale gemeenschap lijkt verlamd. China en Rusland hebben al duidelijk gemaakt dat ze hun veto zouden stellen tegen elke inspanning van de Verenigde Naties om in Venezuela tussen te komen. Inspanningen van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) om iets te doen worden keer op keer afgeblokt door Venezuela’s laatste socialistische kameraden in Latijns-Amerika: Cuba, Nicaragua, Ecuador en Bolivia, die samen met een reeks Caraïbische naties hebben geprofiteerd van Venezolaanse olievrijgevigheid en liefst naast de mensenrechtenschendingen van Maduro en co kijken.
Ook de VS vonden het niet nodig om de laatste 2 vergaderingen van de OAS bij te wonen en druk uit te oefenen.
De EU praat, zoals we dat gewend zijn, maar als puntje bij paaltje komt, gebeurt er weinig of niets dat Maduro en zijn kleptocratische kliek kan verontrusten.
© EPA
VN vooral bezig met… Israël
Zelfs als er straks een regimewissel komt zullen de uitdagingen voor het land kolossaal blijven. Maar zo ver is het nog lang niet. Vele studies omtrent de globale vluchtelingenproblematiek spreken niet eens over de catastrofe die in Venezuela gaande is.
Op 11 februari kondigde de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties aan dat binnen de 2 weken het werk wordt hervat. Die dag zullen 2 rapporten worden gehoord over Iran, 1 over Syrië en 7 over… Israël. Elke commentaar is daarbij overbodig.