Italië neemt drastische maatregelen om de verdere uitbraak van het coronavirus tegen te gaan. Dat maakte premier Giuseppe Conti bekend in de nacht van zaterdag op zondag. Door een nieuw decreet wordt de bewegingsvrijheid van 16 miljoen mensen in de regio Lombardije en 14 Italiaanse provincies flink beperkt.

Mensen die in die regio’s wonen, kunnen er dan niet meer buiten of binnen, zonder een speciale toelating. Onder die toelatingen vallen werkgerelateerde urgenties en familieredenen. Openbare plekken als scholen, gymzalen, zwembaden, musea, theaters en andere skigebieden worden gesloten. Hoe efficiënt deze maatregelen zullen zijn, moet nog blijken, want voorlopig regeert de verwarring.

Wuhan, de moeder aller lockdowns

Quarantainemaatregelen werken wanneer ze strikt worden nageleefd. De lockdown van de Chinese stad Wuhan, het epicentrum van de coronavirusepidemie, heeft zijn vruchten opgeleverd. Het aantal nieuwe besmettingen buiten China is nu al dagen meer dan het tienvoudige van het aantal dat nog binnen China wordt vastgesteld.

De lockdown in Wuhan en nog een reeks steden in de provincie Hubei was dan ook brutaal. 57 miljoen mensen mochten de regio niet meer verlaten.  In allerijl slaagden 300.000 mensen er nog in de stad te ontvluchten vooraleer de lockdown inging. Openbaar vervoer, lucht- en bootverkeer werden opgeschort. Snelwegen werden afgesloten. Scholen en fabrieken gingen dicht. Chinese ordediensten werden in verhoogde staat van paraatheid gebracht om al wie de lockdown niet naleefde op te pakken.

Verwarring alom in Italië

In Italië wordt het begrip ‘lockdown’ duidelijk anders geïnterpreteerd. Verschillende media berichten dat er op zondag geen enkel probleem was om Milaan binnen of buiten te gaan. Ook de Brennersnelweg, de belangrijkste verbindingsroute tussen Noord- en Zuid-Europa was zondag gewoon open. Aan de landsgrenzen, noch op de snelweg zelf werden controles uitgevoerd. De Italiaans-Zwitserse grens blijft voorlopig gewoon open. Mensen die van Bologna naar Rome wilden reizen konden dat zonder problemen doen. Ook de luchthaven Milaan Malpensa blijft gewoon operationeel. Verwarring alom dus.

Hoewel een en ander nog kan worden toegeschreven aan het feit dat de lockdown pas was ingegaan, wordt het begrip in Italië voorlopig helemaal anders geïnterpreteerd als in China.

De Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz verwacht dat andere EU-landen nu snel zullen volgen, maar tot op heden is geen sprake van een gecoördineerde aanpak.

Zo’n aanpak had kunnen voorkomen dat de besmettingen via Lombardije en Veneto ook andere Europese landen als Duitsland, Frankrijk, Zwitserland en Frankrijk zouden bereiken.  Maar zo’n pan-Europees plan kwam er dus niet.

Niet zomaar ‘een ernstigere variant van de griep’

Europese overheden sturen begrijpelijk de boodschap uit dat alles onder controle is. Maar is dat wel zo? In vele landen wordt covid-19 nog altijd uitgelegd als ‘een iets ernstigere variant van de griep’, wat het allerminst is. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bedraagt de overlijdensratio van covid-19 ruim 3,5 procent. Stel u een scenario voor waarin de helft van de Belgische bevolking besmet raakt. Dan zou sprake zijn van 192.000 doden. Ter vergelijking: tijdens een gemiddelde griepepidemie in de winter zullen er in België 250 tot 2.000 personen direct aan de griep of aan de gevolgen ervan sterven.

Vergelijkingen zijn niet op hun plaats

In de Sunday Times maakt columnist Matthew Syed een aantal vergelijkingen die vooral moeten duidelijk maken dat vergelijkingen hier niet op hun plaats zijn. Dat er meer mensen in auto-ongevallen sterven dan in terreuraanslagen is een feit dat vaak wordt aangehaald om het risico op een terreuraanslag te bagatelliseren. Maar indien terroristen grote aantallen slachtoffers zouden kunnen maken, door bijvoorbeeld de drinkwatertoevoer te vergiftigen, zouden ze de kans niet laten liggen. Dan zou terrorisme plots veel meer slachtoffers maken dan het wegverkeer.

Wanneer men gemiddelde waarden als uitgangspunt neemt, negeert men extremen, besluit Syed. De kans dat een gemeente sterft in een een auto-ongeluk is nul. De kans dat dit wel gebeurt in een terreuraanval is veel groter. ‘Wie covid-19 met andere dreigingen vergelijkt gebaseerd op gemiddelden zou daarom wel eens bedrogen kunnen uitkomen.’