“In het licht van de uitdagingen van klimaatverandering kan een versnelde decarbonisatie van betaalmiddelen consumenten helpen om hun ecologische voetafdruk te verkleinen. Alle spelers in het betalingsecosysteem spelen hierin een rol. De naderende feestdagen en bijbehorende aankopen zijn een uitstekend moment om dit onder de aandacht te brengen”, schrijft Sébastien Mandron, CSR Director bij Worldline, in een opiniestuk voor onze site.

Sinds het Klimaatakkoord van Parijs in 2015 zijn mensen zich meer bewust geworden van het belang om hun levensstijl aan te passen en zo bij te dragen aan een beter milieu. De studie “Accelerating the decarbonisation of payments”, van de hand van professor Patrice Geoffron (Université Paris Dauphine), benadrukt de rol van het koolstofvrij maken van betalingen in de verlaging van de ecologische voetafdruk van consumenten. Op basis van een levenscyclusanalyse (LCA) vergelijkt het rapport de CO 2-uitstoot van betaalmethoden (contant geld, kaarten, smartphones) in België en worden stappen geïdentificeerd om deze uitstoot te verminderen.

Bij een aankoop in de winkel stoot een cashtransactie 37 g eqCO2 (koolstofdioxide-equivalent red.) uit, onder andere door de verplaatsing die nodig is om de biljetten uit een geldautomaat te halen. Dat is vijftien keer meer dan een digitale transactie in de winkel, die 2,45 g eqCO 2 uitstoot. Voor een online aankoop, inclusief het gebruik van een authenticatiemiddel, bedraagt de uitstoot 11,9 g eqCO 2. Voor alle niet-contante betalingen is het haalbaar om de doelstelling van 1 g eqCO 2 per transactie te
halen. Ter illustratie: als Worldline in België het doel van 1 g eqCO 2 per transactie bereikt, kan dat jaarlijks 2.100 ton CO2-uitstoot besparen, wat overeenkomt met de uitstoot van 200 Belgen.

Het voorbeeld van jonge consumenten volgen

De grootste vooruitgang wordt verwacht zodra transacties met behulp van alledaagse digitale voorwerpen, zoals smartphones en QR-codes, het fysieke gebruik van een bankkaart vervangen.

De snelle opmars van contactloos betalen tijdens de Covid-19-pandemie heeft aangetoond dat dergelijke veranderingen snel kunnen gaan. Vandaag bestaat de technologie al, het komt er nu op aan deze breed toe te passen. Volgens de Digital Payments Barometer 2024 betaalt 82 procent van de Belgen al contactloos, tegenover slechts 47 procent in 2020.

De trend naar mobiel betalen is ingezet, vooral bij jongeren. Uit de Digitale Betaalbarometer 2024 blijkt dat Belgen tussen 16 en 24 jaar vaker nieuwe betaalmethoden gebruiken. 50 procent van hen geeft aan zich comfortabel te voelen bij het betalen met een geconnecteerd betaalmiddel (zoals een smartphone of een smartwatch) en 47 procent bij het betalen met QR-codes.

De CO2-uitstoot van digitale betalingen in winkels verminderen: een realistisch doel op korte termijn

Op dit moment komt het grootste deel van de CO2-uitstoot van digitale kaartbetalingen in winkels van fysieke componenten: papieren kassabonnen, plastic kaarten en betaalterminals. Door deze componenten te elimineren of te vervangen, kan de uitstoot per transactie met een factor drie worden verminderd, van 2,45 g eqCO2 naar 0,74 g eqCO2 .

Dit kan bereikt worden door:

• Betalingen via smartphone op grote schaal in te voeren; waarbij papieren kassabonnen vervangen worden door digitale bonnen (= 42% van de CO 2 -uitstoot van een digitale betalingen in een winkel);
• Digitalisering van bankkaarten, aangezien de kaart zelf zorgt voor 34 procent van de uitstoot;
• Vervanging van betaalterminals (20% van de uitstoot) door de telefoon van de winkelier. Zo verloopt de transactie via twee telefoons die verbonden zijn met het datacenter van de betalingsprovider (goed voor 4% van de uitstoot).

Iedereen speelt een rol

De verduurzaming van betalingsmethoden vraagt gedeelde inspanningen van betalingsproviders, banken, winkeliers, overheden en consumenten.

Als betalingsprovider optimaliseert Worldline haar datacenters (productie-IT, servervirtualisatie, temperatuurverlaging, enz.) en minimaliseert het de milieu-impact van haar apparatuur (computers, servers, opslag, enz.).

Banken kunnen de levensduur van plastic kaarten verlengen en hun klanten geleidelijk de mogelijkheid bieden om over te stappen op virtuele kaarten. Daarnaast zou men in België kunnen stoppen met het gebruik van fysieke authenticatieapparaten, die nu verantwoordelijk zijn voor 75 procent van de koolstofvoetafdruk van een online transactie.

Winkeliers kunnen ervoor kiezen af te zien van papieren bonnen en klanten vragen of ze een digitale kopie willen ontvangen. De overheid kan overwegen om het afdrukken van ontvangstbewijzen te beperken, wat zowel consumenten als winkeliers kan stimuleren om hiervan af te zien.

Tot slot kunnen consumenten, naar het voorbeeld van de jongere generatie, ook bijdragen door te kiezen voor smartphone- en QR-betalingen en digitale kassabonnen. Als het gebruik van cash onvermijdelijk is, kunnen ze proberen het aantal bezoeken aan geldautomaten te beperken, aangezien de verplaatsing ernaartoe de grootste bron van CO 2 -uitstoot is bij contante betalingen.

Dit is een bijdrage van Sébastien Mandron. Hij is CSR Director bij Worldline.