Indien talen verloren gaan, dreigt ook de kennis over geneeskrachtige planten in het gedrang te komen. Dat is de boodschap van een onderzoek door wetenschappers aan de Universität Zürich, gebaseerd op een analyse van 12.000 formuleringen over geneeskrachtige planten in 230 inheemse talen die in drie regio’s met een grote taalkundige en biologische intensiteit – Noord-Amerika, het noordwesten van de Amazone en Nieuw-Guinea – konden worden teruggevonden.

‘Inheemse talen bevatten enorme hoeveelheden kennis over de diensten die ecosystemen aanbieden’, benadrukt onderzoeksleider Rodrigo Cámara-Leret, docent biologie aan de Universität Zürich. ‘Maar tegen het einde van deze eeuw zal naar verwachting meer dan 30 procent van de 7.400 talen op aarde zijn verdwenen.’

‘De impact van dat probleem op het verlies van ecologische kennis wordt vaak over het hoofd gezien. Er wordt vooral gewaarschuwd voor het uitsterven van biodiversiteit, maar er moet ook aandacht worden besteed aan het dreigende verlies van culturele diversiteit.’

Indrukwekkend

De onderzoekers ontdekten dat 73 procent van de medische kennis in Noord-Amerika slechts in één taal was terug te vinden. In Nieuw-Guinea werd een niveau van 84 procent opgetekend en in het noordwesten van het Amazonegebied liep dat zelfs verder op tot 91 procent.

‘Als deze talen uitsterven, zal ook de medische expertise die ze herbergen, vermoedelijk teloorgaan’, betoogt Cámara-Leret. ‘Die impact zal wellicht nog erger zijn dan het verlies aan biodiversiteit.’ De onderzoekers zeggen te verwachten dat hun bevinden ook voor de rest van de wereld zullen gelden.’

Onder meer wordt gewag gemaakt van het gebruik van sappen van planten voor de behandeling van schimmelinfecties, schors van bomen om spijsverteringsproblemen te behandelen, fruit tegen aandoeningen van de luchtwegen, naast de natuurlijke stimulerende en hallucinogene middelen.

‘Deze lijst is behoorlijk indrukwekkend’, aldus Cámara-Leret. ‘Zelfs de grootste deskundigen staan versteld van de brede kennis van inheemse culturen over planten en dieren en hun onderlinge relaties.’

De onderzoekers zeggen dat onmogelijk kan worden achterhaald welke kennis al verloren is gegaan. ‘Meer dan 1.900 gesproken talen hebben nu minder dan 10.000 sprekers’, zeggen de onderzoekers. ‘De westerse geneeskunde weerspiegelt wellicht slechts een beperkt deel van de wereldwijde medicinale knowhow.’

‘Hoewel veel moderne geneesmiddelen op synthetische verbindingen zijn gebaseerd, zouden planten nog veel meer chemische componenten kunnen herbergen die de basis voor een nieuwe geneeskundige behandeling zouden kunnen vormen. Elk inzicht, waar het ook vandaan komt, kan nuttig zijn. 

Werkzaamheid

De wetenschappers onderzochten niet in welke mate de geregistreerde medicinale diensten in westerse zin als effectief worden beschouwd, hoewel de onderzoekers zeggen dat de remedies in veel gevallen werkzaam waren gebleken.

‘Een groot deel van de taalverscheidenheid in de wereld wordt door geïsoleerde inheemse volkeren beschermd’, merkt Cámara-Leret nog op. ‘Hun cultuur en levensonderhoud worden echter bedreigd omdat die isolatie wordt weggenomen. In tegenstelling tot westerse samenlevingen waar informatie is in boeken en computers is opgeslagen, dragen de meeste inheemse talen kennis mondeling over.’

‘Overheidsprogramma’s om de taaloverdracht, het tweetalig onderwijs en de interesse in cultureel erfgoed te stimuleren, zouden gemeenschappen kunnen helpen de taalkundige diversiteit te behouden.’

(jvdh)