De afgelopen jaren zaten de Britse bevoegde ministers en bevoegde Eurocommissarissen al ettelijke uren samen aan tafel, om te bekijken hoe ze het Noord-Ierlandprotocol konden herschrijven, zodat beide kampen tevreden waren. De Britse regering weigerde echter (genoeg) water bij de wijn te doen, en besliste nu om de oorspronkelijke regeling te verscheuren.

Unilateraal

Dat kan door artikel 16 van het Noord-Ierlandprotocol in te schakelen: dat wetsartikel bepaalt dat elke partij ‘unilateraal’ (zonder instemming van of akkoord met de tegenpartij) het akkoord door de shredder kan halen, als het protocol leidt tot serieuze economische, maatschappelijke of omgevingsproblemen.

Volgens de Britse regering, waar premier Boris Johnson en minister voor Buitenlandse Zaken en de Brexit-deal Liz Truss de forcing voeren, is dit laatste nu van toepassing. De gevolgen zijn nogal wat: zo zullen Britse bedrijven die uitvoeren naar Noord-Ierland gemakkelijker door de douane geraken dan bedrijven die naar de Europese Unie exporteren. Ook wordt het Europees hof van Justitie buitenspel gezet: nu kon het Europees hof optreden bij handelsconflicten, dik tegen de zin van de Britten.

On hold

Europa belooft alvast fors te handelen. Eurocommissaris voor de Brexit Maroš Šefčovič bekijkt nu of hij juridische stappen kan ondernemen kan ondernemen tegen de Britse regering. Vorig jaar werd al een juridische procedure opgestart, maar die werd weer on hold gezet toen beide partijen weer aan tafel gingen zitten om het debacle op te lossen.

Ook in Noord-Ierland is de politiek misnoegd met de move van premier Johnson. Hij noemde de eenzijdige beslissing “een nieuw dieptepunt”, en de meerderheid van het Noord-Ierse parlement deelde dat gevoel. 52 van de 90 parlementsleden schreven een brief aan Johnson, waarin “het roekeloze nieuwe protocol van uw regering in de sterkst mogelijke termen wordt afgewezen”. Dat bericht The Financial Times.