Nu de energieprijzen dalen, rijst de vraag of het basispakket energie, dat op 31 maart 2023 afloopt, moet worden verlengd. De politieke strijd daarover is nog niet voorbij.
Over wat gaat het?
De federale regering heeft verschillende tijdelijke maatregelen genomen om gezinnen door de energiecrisis te loodsen.
- Het sociale tarief werd vorig jaar uitgebreid tot 1 miljoen huishoudens.
- Daarnaast introduceerde de regering het basispakket energie. Concreet krijgen gezinnen sinds november een premie van 198 euro (voor gas en elektriciteit). Die regeling loopt eind maart af. In totaal gaat het dus om 990 euro.
- Tenslotte werd de btw op gas en elektriciteit verlaagd van 21 naar 6 procent.
Dalende energieprijzen
De voorbije maanden is de gasprijs fors gedaald. De Europese gasprijs schommelt nu rond 60 euro per megawattuur. In december was dat nog 135 euro en op het hoogtepunt in augustus flirtte die prijs met de grens van 350 euro.
- Handelaars waren lange tijd bang voor een gastekort, maar die vrees is nu afgenomen. Zo zijn de Europese gasreserves verre van uitgeput, wat het dus gemakkelijker maakt om die de komende zomer opnieuw te vullen.
- Bij elektriciteit is de daling minder scherp, maar wel reëel. Een megawattuur werd gisteren in ons land verhandeld voor ongeveer 200 euro. In 2022 kwamen die prijzen nog uit op 600 à 800 euro.
Btw en accijnzen
De btw-verlaging op gas en elektriciteit ligt onder vuur. De Europese Commissie keurt ze niet goed en beschouwt de maatregel als niet-doelgericht. Bovendien kost de verlaging de overheid zo’n 1 miljard euro. Geen onbelangrijk gegeven voor een land met het grootste begrotingstekort van de Europese Unie.
- De minister van Financiën werkt al geruime tijd aan een hervorming. Vincent Van Peteghem (CD&V) wil de btw-verlaging namelijk compenseren met accijnzen, die beter rekening houden met de evolutie van de energieprijzen.
- Dankzij die accijnzen kan de regering beter inspelen op wat er zich afspeelt op de energiemarkt. Die kunnen dalen als de energieprijzen de pan uit rijzen, en omgekeerd.
- Volgens de berekeningen van de minister van Financiën zal het nieuwe systeem de belastingen verhogen met 9 euro per maand voor elektriciteit en 10 euro per maand voor gas, vergeleken met een btw van 6 procent. Maar dat zou een besparing zijn van 23 en 34 euro in vergelijking met een btw van 21 procent.
- Het systeem met accijnzen is wel slecht nieuws voor de grootverbruikers. Zij zullen meer belasting moeten betalen indien zij een bepaald jaarlijks verbruik overschrijden.
Politiek debat
Kans is zeer klein dat de btw opnieuw zal stijgen tot 21 procent. Maar niet iedereen binnen Vivaldi zit op dezelfde lijn wat betreft het veranderen van het belastingregime.
- De PS, door de PTB naar links geduwd, heeft al aangekondigd dat zij niet met de ene hand terugneemt wat zij met de andere heeft gegeven. Met andere woorden, geen accijnzen om de btw-verlaging te compenseren.
- Maar de CD&V en de Open VLD hebben een andere kijk op de zaken. Zo heeft premier Alexander De Croo zijn begroting voor 2023 gebaseerd op een hervorming van de accijnzen.
- Ook de Franstalige liberalen hebben een duidelijke mening over de plannen van Van Peteghem. “De MR is nooit voor belastingverhoging. Het gaat er vooral om de btw-verlaging op energie te compenseren door het werkgelegenheidspercentage te verhogen en de werkloosheidsvallen weg te nemen. We moeten ook wachten tot de prijzen weer normaal zijn voordat we actie ondernemen”, liet de voorzitter weten via sociale media.
- In elk geval ligt er intense politieke strijd in het verschiet, want de Open VLD wil aantonen dat de begrotingssituatie niet slechter kan worden. Voorts is er ook een discussie aan de gang over de energiesteun die de OCMW’s geven. Die hebben dat geld in 2022 niet opgesoupeerd, waardoor PS-minister Karine Lalieux voorstelt om die steun nu rechtstreeks aan de mensen te geven, zonder tussenkomst van de OCMW. “Wat niet nodig is kunnen we gewoon uitsparen, er zijn uitdagingen genoeg”, reageerden de liberalen op hun beurt.
- Maar de minister van Sociale Integratie is vooral de minister van Pensioenen. Ook hier wordt een echte strijd uitgevochten tussen de PS en de Open VLD, en meer algemeen met de rechtervleugel van de Vivaldi. De laatste wil een nieuwe ambitieuze hervorming, maar de PS heeft het over enkele aanpassingen. De Commissie verwacht in ieder geval een betere financiële situatie om de eerste schijf van het Europese herstelplan (4,7 miljard euro in totaal) vrij te geven.
(ns/lb)