Een schokgolf gaat door de Vlaamse en Nederlandse media: na de schandalen bij The Voice in Nederland en de zaak De Pauw in Vlaanderen, blijkt dat jarenlang een zwaar geval van #metoo bij het grootste mediabedrijf van de lage landen, DPG Media, is toegedekt. Over de exit van hun topman is destijds zelfs manifest gelogen. Dat bevestigt DPG aan onze redactie.
De zaak draait om Jaak Smeets, de directeur-uitgever die alle Vlaamse en Nederlandse kranten jarenlang aanstuurde, en zo de rechtstreekse baas was van de hoofdredacties van onder meer Het Laatste Nieuws, De Morgen, Dag Allemaal en Humo in eigen land. In Nederland gaat het om toonaangevende kranten als De Volkskrant, Trouw, Het Parool en het Algemeen Dagblad, waar hij de hoofdredacteurs aanstuurde.
Geen van hen onthulde dat Smeets in 2016 in alle stilte uit het bedrijf verdween met als reden meerdere klachten rond ernstig ongepast en stevig grensoverschrijdend gedrag. Meer nog, bij het plotse afscheid van Smeets regende het bedankingen van CEO Christian Van Thillo, die Smeets via de grote poort uitwuifde. “Alles begint en eindigt bij het maken van excellente media die duurzaam succesvol zijn bij hun publiek. Jaak Smeets heeft daarin een essentiële rol gespeeld door grote journalistieke projecten te leiden, mensen te inspireren en kennis te delen met tal van journalisten die nu het gezicht van onze media bepalen”, zo stelde Van Thillo toen bij het afscheid. En ook: “Ik kijk dankbaar terug op een unieke samenwerking met een man die ook zakelijk kon meedenken, zonder ooit de onafhankelijkheid te verliezen van de journalist die hij altijd gebleven is. Ik wens Jaak het beste toe.”
Achteraf gezien een pijnlijk statement, ook naar Smeets’ slachtoffers toe. “Maar dat zouden we vandaag anders aanpakken”, zo stelt DPG Media-woordvoerder Charlotte Sterkens zaterdag aan onze redactie.
Officieel statement
Vandaag klinkt sowieso een heel ander verhaal bij DPG: “Binnen DPG Media, zowel in Nederland als in België, gelden strikte regels inzake grensoverschrijdend gedrag, en al lang voordat dit een maatschappelijk thema werd. Toen er in het voorjaar van 2016 op de Belgische redacties geruchten de ronde deden dat directeur Jaak Smeets zich hier toch aan bezondigd zou hebben, heeft het bestuur van DPG Media dan ook niet geaarzeld om een externe expert aan te stellen teneinde de juiste toedracht hiervan te duiden.”
“Uit dit grondige onderzoek kwam vast te staan dat er in het verleden sprake was geweest van een aantal ongepaste avances, maar dat deze evenwel niet van dien aard waren dat zij een grond vormden voor een klacht. De expert adviseerde niettemin dat een berisping zeker op zijn plaats was. DPG Media heeft Jaak Smeets hiervoor dan ook expliciet terecht gewezen. In het najaar van 2016 ontving de preventie-adviseur van DPG Media echter een formele klacht met betrekking tot hetzelfde directielid. Deze klacht heeft ertoe geleid dat de samenwerking met Jaak Smeets onmiddellijk werd beëindigd, en dit zonder ontslagvergoeding.”
The GYGS
De zaak kwam recent terug naar boven doordat #metoo in de media een fors thema werd, met de onthullingen over The Voice of Holland. Daarover werd zeer uitvoerig bericht in de Nederlandse DPG-kranten. Tegelijk was er in Vlaanderen de ontzettend breed uitgesmeerde zaak rond tv-maker Bart De Pauw. Over Smeets verscheen al die tijd niets, ook al had hij bijzonder veel macht en impact bij DPG, een mediabedrijf met een paar duizend medewerkers en meer dan een miljard euro omzet.
Het is Yves Gijrath, ondernemer en presentator van de podcast The GYGS, die een journalistiek onderzoek voerde naar het grensoverschrijdend gedrag bij DPG Media. Gijrath kreeg het verhaal van Smeets van een interne bron bij DPG te horen. Het bedrijf schermt tot vandaag met het argument van “privacy” als reden van hun jarenlange stilzwijgen. “De betrokken medewerksters hebben destijds uitdrukkelijk gevraagd om over deze zaak niet te communiceren. Deze vraag hebben we toen en wensen we ook nu zo goed als mogelijk te respecteren. We hebben in deze zaak de gevolgen voor alle betrokkenen immers zorgvuldig afgewogen”, zo stelt de DPG-woordvoerder zaterdag.
Een wat opvallende redenering voor een mediabedrijf: zelf maakten de DPG-kranten in de opeenvolgende #metoo-affaires waar ze wel over berichtten veel minder die afweging. Dat lijkt ook podcastmaker Gijrath te bevestigen. “Er gingen al veel langer geruchten over die man”, claimt hij. Barbara van Beukering, voormalig hoofdredacteur van Volkskrant Magazine, is volgens Gijrath een van de Nederlandse slachtoffers van Smeets. “Hij had de absolute macht, want hij stond in direct contact met Christian Van Thillo, en kon intimiderend zijn”, vertelt ze. “Hij vroeg me om uiteten of mee op café te gaan. Het was naar en ik had een extreem gespannen relatie met hem.” Verder bevestigt van Beukering ook dat alle Nederlandse hoofdredacteurs van de kranten van DPG Media in 2016 op de hoogte waren van de échte reden van Smeets’ ontslag.
Lang geleden
Eén van de eerste personen die Gijrath contacteerde over deze kwestie? Jaak Smeets zelf. “Ik overviel Jaak met mijn telefoontje”, vertelt Gijrath in zijn podcast. “Ik stelde mezelf voor, legde uit waarvoor ik belde en dat we een podcast zouden maken over zijn zaak. Hij vroeg me zeven keer om er niet over te praten. Zei dat hij door een hel was gegaan. Dat het allemaal zo lang geleden is. Het gesprek heeft twintig minuten of zo geduurd. Op het einde heb ik hem gezegd: ik wil dat je weet dat ik hiermee doorga. Laat dat bezinken. Ik wil je de kans geven om te reageren.” Gijrath hoorde niets meer van Smeets, maar vernam wel dat hij na zijn telefoontje contact opnam met Van Thillo. “Het empathisch vermogen van die man zit onder het vriespunt”, besluit Gijrath. “Hij had ook een heel mooie methode. Tegen de jongere vrouwen zei hij dat hij hen groot ging maken. De oudere vrouwen vroeg hij steevast mee op café of restaurant.”
Gebroken man
Vervolgens ging Gijrath verhaal halen bij Christian Van Thillo. Die stemde na aandringen in met een gesprek, zo is te horen in de podcast. De twee spreken af dat de topman van DPG naar Gijraths kantoor in Amstelveen komt. Gijrath kan Christian Van Thillo uiteindelijk gedurende drie uur spreken. Tijdens dat gesprek geeft Van Thillo voor het allereerst toe dat Smeets aan de kant werd geschoven omwille van grensoverschrijdend gedrag.
Waarom daar dan niet over gecommuniceerd werd naar de buitenwereld toe? “We wilden de privacy van de slachtoffers respecteren”, aldus Van Thillo, zo vertelt Gijrath in de podcast. Die vroeg hem ook nog of hij er de voorbije maanden, gezien de #metoo-storm in België en Nederland, niet over had nagedacht om een mailtje te sturen naar alle hoofdredacteurs, waarin stond: we schrijven hier iedere dag over, wordt het niet een keer tijd dat we vertellen wat er bij ons is gebeurd? Van Thillo schermde daarbij met ‘redactionele onafhankelijkheid’. “De redacties binnen DPG Media werken volkomen afhankelijk en maken zelf de afweging waarover en op welke manier zij berichten”, zegt ook woordvoerder Charlotte Sterkens. “Dit is binnen ons mediabedrijf een gouden regel. Meestal houden de redacties in dergelijke zaken rekening met de wensen de privacy van de slachtoffers. Tevens is van belang of de dader al dan niet een publiek figuur is.”
Volgens Nijrath werd Van Thillo op het einde van hun gesprek heel erg emotioneel en begon hij zelfs te huilen. “Hij leek wel een gebroken man, als hij dat speelde, bel ik hem volgende week op en stuur ik hem naar Hollywood”, aldus Gijrath.
Actieplan
In eigen land kondigde minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) naar aanleiding van de schandalen rond #metoo eind januari op DPG-zender Joe aan dat hij “een actieplan tegen grensoverschrijdend gedrag zou lanceren, samen met onze mediabedrijven”. Hij stelde “dat dit ook in Vlaanderen nog altijd een probleem is”, zonder in detail te gaan over wie het gaat of welke mediagroepen betrokken zouden zijn. “Grensoverschrijdend gedrag kan niet in de mediasector. Niet in Nederland, niet in Vlaanderen. Het is een breed maatschappelijk fenomeen, dat zeker in de mediasector acuut is. Dat vraagt een cultuuromslag”, zo stelde hij toen.
Ook toen vond geen enkel DPG-medium het nodig om de affaire rond Smeets naar buiten te brengen: de vraag is of ze dat nu zullen doen, en of de betrokken leidinggevenden, die naast Smeets op de hoogte waren, naar buiten zullen komen.
