Van Peteghem blijft duwen over fiscale hervorming, in Bouchez vindt hij plots een vreemde soort bondgenoot

Van Peteghem blijft duwen over fiscale hervorming, in Bouchez vindt hij plots een vreemde soort bondgenoot
MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez & minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) – Getty Images

“Wat is Sammy Mahdi (cd&v) van plan?”. Verschillende hoge bronnen binnen Vivaldi bekijken met argwaan het offensief dat cd&v nu federaal voert rond hun fiscale hervorming. Vrijdagnacht legde vicepremier Vincent Van Peteghem (cd&v) een voorstel op tafel, onverwacht. Dat leidt tot ergernis bij zowel socialisten als liberalen die het “niet ernstig vinden”: “Dit kost veel meer tijd. Plus: men ziet er vooral een manoeuvre in van Mahdi om zijn partij verder te profileren, maar dat zorgt voor “onbetrouwbaarderheid in de coalitie”, zo zegt een hoge bron. Vraag is wat daar nog uit de bus komt, in de laatste 24 uur, want ook voor de pensioenen en de arbeidsmarkt dringt men binnen Vivaldi aan op hervormingen. Vanaf vanmorgen om 10 uur zit Vivaldi opnieuw bijeen, voor wat een marathonvergadering zal worden. Daarbij lijkt de begroting zelf al flink opgeschoven: over energie is de zaak afgeklopt, voor de bedrijven kijkt men nog naar uitstel of afstel van de werkgeversbijdragen op de index. Er komen ook een pak nieuwe taksen, maar daarover is nog wat discussie: de effectentaks stijgt, de accijnzen op tabak ook. Zelfs het fameuze krantencontract van Bpost ligt op tafel.

In het nieuws: Een marathonvergadering vandaag, die vermoedelijk tot de kleine uurtjes gaat.

De details: De premier wil absoluut ongelukken vermijden, zoals die er bij Jan Jambon (N-VA) en zijn Vlaamse regering gebeurden.

  • Morgen om 14 uur heeft Alexander De Croo (Open Vld) een afspraak in de Kamer: zijn voorlaatste State of the Union als premier van deze coalitie. Met veel op het spel: de Vivaldi-regering legt meteen immers de financiële krijtlijnen vast voor de komende twee jaar, met de begrotingen van 2023 en 2024 die opgemaakt worden.
  • De cijfers ogen dramatisch: er is een federaal tekort van 23 miljard euro voor volgend jaar. De premier streeft ernaar om voor 2023 dan ook toch 1,7 miljard te besparen, en het jaar daarop zo’n 2 miljard. Binnen dat kader wordt gewerkt. En dat gaat wel gestaag vooruit.
  • Alleen: de echte vraag blijft of er meer wordt gedaan dan puur deze begrotingen. Want alle parameters staan op rood: het tekort zelf is gigantisch en moet toch terug in de buurt van de EU-norm van 3 procent komen. Maar vooral de schuldgraad wordt een probleem. België komt immers onvermijdelijk onder druk als de rente verder oploopt, iets wat met de huidige inflatie onvermijdelijk is. Maar zo dreigt een sneeuwbal: de financiële last om gewoon de schuld af te lossen wurgt dan de overheid langzaam maar zeker.
  • Om dat te doorbreken moeten er meer structurele inspanningen komen, zo gaf de Europese Commissie aan. Die bleek in de voorbije weken alvast niet onder de indruk van de flauwe pensioenhervormingen die Vivaldi in het voorjaar doorvoerde. “Die oefening was een flauw beestje, en dat heeft de Europese Commissie ook opgemerkt. Die verwacht meer”, zo zegt een Vivaldi-bron. “Alle internationale instellingen zeggen dat De Croo verder moet gaan dan wat hij nu doet, met zijn regeringswerk. En daar is hij, zoals u weet, toch gevoelig aan”, zo is bij een vicepremier te horen.
  • Alleen, bij elk van die ‘structurele hervormingen’ komt de coalitie telkens zichzelf tegen: zo ging bij de pensioenen telkens de PS op de rem staan, zij willen “niemand iets afpakken”, bij fiscale hervormingen de MR, omdat het “niet om verlaging van te taksen gingen” en bij de arbeidsmarkthervormingen steeds opnieuw dezelfde discussies tussen links en rechts.
  • De vraag is of De Croo als premier veel zin heeft om al die splijtzwammen weer op tafel te krijgen: hij moet toch minstens zelf het gevoel hebben dat hij een deal kan bereiken, een consensus vinden. Dossiers als de automatische index en de loonnormwet tonen vooral dat de lieve vrede bewaren en niets doen, eerder dan de hele boel opengooien, de beste methode is om de coalitie stabiel te houden: de oplossing van de gewapende vrede.
  • Alleen blijven daarbij de partijvoorzitters de grootste bedreiging voor de Vivaldi-coalitie. Er werd vorige week al vriendelijk gevraagd om “terughoudend te blijven” tijdens de onderhandelingen over de begroting, en “niet te gaan communiceren”.
  • Toch opvallend: zowat niemand binnen Vivaldi hield zich daaraan. Zondag nog trok Sammy Mahdi (cd&v) fors naar de VRT, terwijl Georges-Louis Bouchez bij VTM ging zitten. Op RTL doken net zo goed Ecolo en PS op. En eerder had ook Jeremie Vaneeckhout (Groen) op zaterdag al de VRT-micro’s opgezocht.
  • “De vraag was nochtans heel duidelijk, maar men legt dat gewoon doodleuk naast zich neer. Dan is het moeilijk werken”, klinkt binnen de ploeg. “Zelfs op tv gaan zitten tijdens de onderhandelingen is duidelijk geen taboe meer“, zo noteert een collega-voorzitter. Maar “het was ten minste geen ‘rode lijn’, of ‘heilig principe’ deze keer”, zo is bij een minister te horen, over cd&v-voorzitter Mahdi.

Wat tot nu al gebeurde: Vrijdagnacht verrasten cd&v en Van Peteghem een pak volk op onaangename wijze.

  • Het debacle van de Vlaamse regering, waar minister-president Jan Jambon (N-VA) zijn regeerverklaring moest uitstellen, heeft ondertussen toch flink sporen nagelaten, ook federaal. Want men spreekt nu in de Wetstraat over een “onvoorspelbare cd&v, waarmee het toch flink opletten geblazen is.” “Ik vertrouw ze niet meer, na die stoot op het Vlaamse niveau“, zegt een hoofdrolspeler onomwonden.
  • En een aantal tafelgenoten in de federale ploeg las in een actie van Van Peteghem vrijdag toch een stevig teken aan de wand. De vicepremier van cd&v legde toen laat in de nacht plots een voorstel op tafel voor fiscale hervorming. Premier De Croo reageerde volgens verschillende bronnen “not amused” en gaf Van Peteghem in de vergadering lik op stuk.
  • “Dat is gewoon geen ernstige manier van werken. Die voorstellen waren in bilaterales met de premier wel geformuleerd, maar niet voor de begroting. En nu komt Van Peteghem dus drie dagen voor de deadline van de State of the Union plots met een voorzet? Op drie dagen verwacht hij dat we beslissen over een paar miljard belastingverhogingen, ter compensatie bij bedrijven en werkenden? En dan wordt er zelfs nog gerekend op zogenaamde ’terugverdieneffecten’. Verhofstadt is zelfs blijkbaar terug“, zo reageert een betrokkene scherp, met een verwijzing naar de liberale premier begin deze eeuw, die ook in zijn begrotingswerk met dergelijke effecten rekende.
  • En een andere hoge bron bevestigt: “Iedereen rond de tafel zag wat gaande was, ook de voorstanders van zo’n taksshift zoals de socialisten: als je plots in het laatste weekend, om 1 uur ’s nachts een dergelijk voorstel op tafel legt, dan wil je dat niet doen lukken. Dan is dat een tactisch spelletje, dan is dat show, zodat zijn voorzitter ermee kan uitpakken op televisie.”
  • Dat Mahdi vervolgens zondag op de Zevende Dag wel de forcing ging voeren, maakte het een “voorspelbaar stukje toneel”, zo was bij de liberalen te horen. Maar bij cd&v zelf klinkt een ander geluid: zij noemen de verontwaardigde reactie van de premier vrijdagnacht, op het voorstel van Van Peteghem net ook “toch maar slecht theater”. Want “de premier wist perfect dat wij dit voorstel gingen doen”.
  • Het is volgens hen een beetje een machtsspelletje: “Eerst wordt er van bij de liberalen gespind dat wij ‘niet klaar zijn’. En nu is het de boodschap “dat er niets zal gebeuren zolang de premier het niet wil.” Tja, wij hebben dit met alle partijen afgetoetst en het zou toch echt kunnen helpen om de koopkracht te versterken. Maar De Croo pakt dat niet vast.”

Opvallend nu: Van Peteghem en Bouchez, “bien étonnés de se trouver ensemble”.

  • Alvast één voorzitter die ook naar de tv-studio’s trok, gaf plots cd&v volmondig gelijk: Georges-Louis Bouchez. Die had immers in het idee plots wel graten gezien: Van Peteghem wil immers de belastingvrije som fors optrekken, wat zo tot 1.300 euro netto per werkende kan opleveren. Een niet te onderschatten extraatje op de factuur van de kiezer. “Dat is iets positiefs voor zij die werken”, zo zette hij scherp, op VTM.
  • Daarbij wil cd&v de belastingvrije som optrekken van 9.000 naar 13.000 euro per jaar. Maar dat zou wel zo maar eens bijna 6 miljard euro kunnen gaan kosten. En Van Peteghem sprak maar over 3,3 miljard euro nieuwe inkomsten, dus een verschil van bijna 3 miljard, of een verlaging van de taksen met dat bedrag, per jaar. Dat was niet wat Van Peteghem in het verleden beoogde met zijn ‘fiscale hervormingen’.
  • En opvallend, op de Zevende Dag sprak Mahdi wel plots expliciet van een ‘taxcut’, niet meer een ‘taxshift’: exact het taalgebruik dat ook Bouchez al weken hanteert. Die gaf op VTM dus plots helemaal zijn steun aan de plannen van Van Peteghem, nadat hij er maandenlang tegen in opstand kwam, en uiteindelijk er de hervormingen op de arbeidsmarkt ostentatief aan koppelde.
  • Maar beide jonge voorzitters, Bouchez en Mahdi, hebben elkaar nu gevonden, zo lijkt het: bij cd&v steunt men ook openlijk de voorzet van de MR om die arbeidsmarkt meteen ook dan maar aan te pakken.
  • De switch naar rechts, zeker voor Van Peteghem, met ACW-signatuur, valt op: “We zitten bij de hoogste belastingdruk in de wereld. Als we er nu niet mee beginnen, zal het pas tegen 2025 zijn dat er iets kan gebeuren in de fiscale hervorming. We moeten substantieel kunnen zakken, zodat de mensen dat voelen”, zo is te horen.
  • Daarbij blijft men ook vandaag druk leggen bij de premier, vanuit cd&v: “Hij gaat iets moeten doen, je zal er toch iets van willen maken, van die regering? Wij hebben de indruk dat hij daar oren naar heeft: een fiscale hervorming én een nieuwe arbeidsdeal; hij kan niet rond Bouchez hé”, zo is te horen. “Het is allemaal realistisch, maar hij moet willen.”
  • Bij de coalitiepartners is men behoorlijk schamper over die nieuw ontdekte alliantie tussen Bouchez en Mahdi. “Het zou me zeer verbazen dat Bouchez dus wél 3,3 miljard belastingverhogingen zou goedkeuren, ter compensatie van die taxcut, als hij tegelijk nog geen 6 miljoen wil besparen op het fiscaal gunstregime voor een tweede woning?”, zo merkt een partijvoorzitter op. Dat het bedrag zo laag is, komt omdat het enkel voor nieuwe hypotheken zou wegvallen. Op lange termijn levert het dus wel veel meer op: het voordeel ‘kost’ op dit moment de staat zo’n 100 miljoen per jaar.
  • “Complete onzin”, is de analyse van anderen aan tafel ook. “Want cd&v is helemaal geen bondgenoot op vlak van fiscaliteit van de MR. Maar blijkbaar hebben ze elkaar nu plots gevonden, vermoedelijk na een telefoontje tussen twee enthousiaste jonge voorzitters?”, zo luidt het binnen Vivaldi.
  • En net dat maakt het allemaal wat onvoorspelbaar, straks: “Het kan goed zijn dat plots dan alles blokkeert, omdat men denkt zoiets uit de brand te moeten slepen. Dat zou rampzalig zijn voor het beeld van de politiek. Maar dat houdt een aantal voorzitters tegenwoordig niet meer tegen.”
  • Al sust een ander: “Meer dan vermoedelijk komen er dus opnieuw, na deze nacht, wel weer wat mooie voornemens in de tekst die De Croo dan afleest morgen, onder meer over die fiscale hervorming. Daarbij is het opletten of er een timing bijkomt of niet: dit najaar dan nog bijvoorbeeld.”

Wat we al weten: Onder meer rond energie is al veel afgeklopt.

  • Dit weekend was er al een pak goed nieuws, zeker voor de socialisten, rond de energiemaatregelen. Want zo lijkt de btw op gas en elektriciteit nu definitief op 6 procent, terwijl de accijnzen die de inkomsten die zo wegvallen moeten compenseren, geleidelijk aan zullen worden ingevoerd.
  • En verder is het sociaal tarief ook opnieuw verlengd, maar vooral de maatregel van extra steun voor de brede middenklasse, om een basispakket te voorzien aan gas en elektriciteit, wordt verlengd tot Q1 van 2023: nu was dat maar tot december beslist.
  • Dat alles moet gefinancierd worden door de taks op overwinsten, en ook een bijzonder bijdrage van de olie- en gassector. Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) rekende op zo’n 4,7 miljard, maar ging daarbij wel erg ver in wat ze eiste van de sector. Regeringspartners keken het met argusogen aan.
  • Van Peteghem ging openlijk dwarsliggen, en beperkt alvast in de tijd de Belgische taks tot die van wat Europa oplegt, namelijk 7 maanden, in plaats van 2 jaar, zoals de groenen wilden. Het plafond is en blijft wel strenger als wat Europa vooropstelde, de taks komt er vanaf 130 euro per kilowattuur, terwijl Europa het op 180 kilowattuur zou leggen. Maar na die zeven maanden “zouden we dan nog kunnen verlengen”, merkt men fijntjes op bij Groen.
  • De vraag is of Engie daarmee gesust zal zijn. De relatie tussen de Franse uitbater van de kerncentrales en de federale regering blijft troebel: er is nog altijd geen akkoord over de verlenging van Doel 4 en Tihange 3. Ondertussen pleit de PS’er Christophe Collignon, minister in de Waalse regering en burgemeester van Huy, waar de kerncentrales staan, voor het openhouden van “vier reactoren, eerder dan twee”, vanmorgen op LN24.

En uiteraard: Toch een reeks nieuwe taksen. En eindelijk het Bpost-contract op tafel.

  • Op VTM fulmineerde Bouchez zondag nog opnieuw tegen een hele reeks extra belastingen die er dreigt te komen. Maar dat lijkt een rookgordijn: iedereen aanvaardt het principe dat er één derde bespaard moet worden, één derde aan nieuwe inkomsten moeten komen en één derde aan ‘andere’ moet gebeuren, om die bijna 4 miljard op twee jaar aan inspanning te doen, om het tekort terug te duwen.
  • Daarbij dus onvermijdelijk nieuwe taksen. Over het dossiertje van de tweede woning, 6 miljoen euro inkomsten, doet de MR dus razend moeilijk. Maar er zijn andere nieuwe inkomsten. In de nieuwsbrief van vrijdag spraken we verkeerdelijk van een verhoging van de taks op de effectenrekeningen van 21 procent, dat moest natuurlijk 0,21 procent zijn, met dank aan opmerkzame lezers. Nu staat die taks op 0,15 procent.
  • Teken aan de wand daar: de verwachte inkomsten in de begrotingstabellen, uit die taks, zijn plots gestegen van 150 miljoen extra de komende twee jaar die nog bij het begin van het weekend in de tabellen stond, naar 250 miljoen extra nu. Dus hoe hoog wordt het tarief dan?
  • En ook op tabak zouden er bijkomende inkomsten zijn, zo’n 75 miljoen extra. Plus een nieuwe bankentaks die 100 miljoen moet opbrengen tegen 2024.
  • Plus er zijn de besparingen: een grote klapper die op tafel ligt is het contract van Bpost, om de kranten en magazines te bussen. Daarover doet Bpost moeilijk, de bijna 170 miljoen euro per jaar vinden ze te weinig om het contract uit te gaan voeren de komende vijf jaar. Maar bij de liberalen zijn ze nu hard aan het duwen om het gewoon te schrappen: “Dat is gewoon niet meer van deze tijd, steun aan papier”, zo is te horen. Afwachten of de groenen dat soort massieve subsidie in een erg verspillende vorm van communicatie nog blijven steunen.
  • Daarnaast moeten Groen en Ecolo hoe dan ook aanvaarden dat hun vakministers een pak beloften niet gaan kunnen invullen. Georges Gilkinet (Ecolo) krijgt zijn gevraagde miljarden extra voor de NMBS zeker niet allemaal, en Petra De Sutter (Groen) zal ook haar ambtenaren moeten teleurstellen: de beloftes die gedaan zijn bij het sociaal akkoord met de overheidsambtenaren, zijn onrealistisch.

Nog even terug naar Praag: Vrijdag besliste de EU daar om… binnen twee weken te beslissen.

  • De Europese Unie kan maar niet beslissen, midden in de grootste energiecrisis in decennia: wat is nu het gemeenschappelijk antwoord op de wurgende gasprijzen op het oude continent? “Er is een gezamenlijke wil om het samen aan te pakken”, probeerde Charles Michel (MR), de voorzitter van de Europese raad, het orgaan van regerings- en staatsleiders vrijdag nog. Maar de realiteit is dat er geen overeenstemming is, en dat er dus ook geen gezamenlijke verklaring kwam achteraf, na de top.
  • Geen erg, het was een beetje voorspeld: want op 20 en 21 oktober komt die raad opnieuw samen, in Brussel, voor een top die wél wat formeler wordt. En meteen hebben ze opnieuw de Europese Commissie extra huiswerk gegeven: zij moeten nu maar met voorstellen komen.
  • De Tsjechen, die nu voorzitter van de EU zijn, werkten hard om er toch een consensus door te krijgen, maar de realiteit is dat een klein maar rijk groepje landen van Noord-Europa, met Duitsland, Nederland en Denemarken op kop, een prijzenplafond blijft blokkeren. België staat al maanden aan de totaal andere kant, in een coalitie met de Zuid-Europese landen en Polen: zij eisen zo’n plafond.
  • Zo komt er geen collectief antwoord aan de kant van de vraag, in de hele oorlog om de prijzen. Aan de kant van het aanbod is die collectiviteit er wel, bijzonder duidelijk. De landen van OPEC+, met Saoedi-Arabië op kop, hebben afgelopen week doodleuk beslist om de productie met zo’n 2 procent te verminderen, of 2 miljoen vaten per dag. Dat heeft meten significante impact gehad op de olieprijs.
  • Maar het is vooral een teken dat de OPEC geen enkele sympatie heeft voor het Westen, met Europa en de VS, die graag de prijs zo laag mogelijk willen, na het uitbarsten van de oorlog in Oekraïne. Integendeel, Rusland, dat woekerwinsten boekt net als alle olie- en gaslanden, bedankte de OPEC voor hun “verstandig en gebalanceerd voorstel”. De VS reageerde al bijzonder boos. 
Meer premium artikelen
Meer

Ontvang de Business AM nieuwsbrieven

De wereld verandert snel en voor je het weet, hol je achter de feiten aan. Wees mee met verandering, wees mee met Business AM. Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en houd de vinger aan de pols.