Rusland wil een productiecentrum voor zijn coronavaccin Spoetnik V uitbouwen in het geplaagde India en verhoogt de zendingen naar Venezuela, terwijl de Verenigde Staten binnenkort gaan beslissen welke landen hun vaccinoverschotten mogen krijgen. Daarmee schakelt de vaccindiplomatie, waarbij de grootmachten hun vaccins gebruiken om wereldwijd invloed te winnen, een versnelling hoger.

Rusland levert 80.000 bijkomende Spoetnik V-dosissen aan Venezuela, waardoor het geleverde totaal op 380.000 komt, zo werd afgelopen weekend officieel. Het Zuid-Amerikaanse olieland (25 miljoen inwoners) kreeg ook al 500.000 dosissen van het vaccin gemaakt door het Chinese Sinopharm. De toezeggingen maken de autoritaire leider Nicolas Maduro afhankelijk van Moskou en Peking. Venezuela is geen alleenstaand geval in de regio. De Russen hebben Spoetnik V, dat in dertig landen gebruikt wordt, ruim verspreid in Zuid-Amerika. Van de 7,2 miljoen vaccindosissen die Argentinië ontvingen, kwamen er 4 miljoen van Spoetnik V.

Geopolitieke spanningen

‘Sommige regeringen, zoals China en Rusland, gebruiken aanbiedingen van medische voorraden en vaccins om hun geopolitieke positie te versterken’, zeggen de Amerikaanse inlichtingendiensten in hun recent verschenen jaarrapport. Het spel tussen de grootmachten wordt er een van lange adem, verwacht de VS. ‘De economische en politieke gevolgen van de pandemie zullen nog jaren voelbaar zullen zijn, waarbij de geopolitieke spanningen zullen toenemen omdat de grootmachten hun invloed zullen willen vergroten.’

Wellicht is het spelletje stratego nergens zo duidelijk als in het Hongarije van Viktor Orban. De EU-lidstaat krijgt vaccins vanuit Europa geleverd, maar sloot zelf contracten met Sinopharm en Spoetnik V. Orban zelf kreeg het Chinese vaccin toegediend.

Uiteraard zullen de Verenigde Staten de ‘vaccinexpansie’ van Rusland, dat beweert het allerbeste vaccin te hebben gemaakt, en China niet zomaar laten gebeuren. Nu het vaccinaanbod in de VS stilaan de vraag van de bevolking overtreft – het land zal de voorbestellingen van het AstraZeneca-vaccin niet nodig hebben – moet president Joe Biden beslissen naar welke landen de overschotten gaan. Eerder hintte hij op ‘de buurlanden en Centraal-Amerika’, wellicht om de banden met Canada en Mexico hechter te maken, maar door de enorme coronapiek in India klinkt de roep luider om dat land voorrang te geven.

Rusland is dan weer van plan een ‘productiehub’ voor Spoetnik V te bouwen in India, dat de toediening aan de eigen bevolking recent goedgekeurd heeft. Het Russische staatsinvesteringsfonds heeft al deals gesloten met zes Indiase bedrijven. Die moeten samen zeker 750 miljoen doses van het middel gaan produceren.

Invloed in Azië

De toenadering tussen Rusland en India is wellicht een doorn in het oog van de Amerikanen. Net als Latijns-Amerika wordt Azië een belangrijk strijdtoneel. ‘De VS, Japan, India en Australië hebben een overeenkomst geratificeerd om Covid-19-vaccins te leveren over heel Azië tegen het einde van 2022. Deze vaccindiplomatie kan een rol spelen in het indammen van China’s groeiende regionale invloed en de democratische waarden consolideren in heel Azië’, schrijft de grote verzekeringsmakelaar Marsh in een rapport over politieke risico’s.

Of hoe er veel meer op het spel staat dan het indammen van de coronapandemie: het machtsblok dat de koehandel met vaccins het beste beheerst, kan zijn geopolitieke invloed in de wereld uitbreiden. (mah)