De Europese Unie zal zijn doelstellingen rond klimaatneutraliteit tegen het midden van deze eeuw niet halen, tenzij er strengere normen worden geïntroduceerd om de uitstoot van de scheepvaartsector terug te dringen, waarbij ook een aantal mazen in de wetgeving moeten worden gedicht.

Dat zegt Lucy Gilliam, milieuwetenschapper en analist scheepvaart bij de federatie Seas at Risk, een samenwerkingsverband van milieuverenigingen die zich inzetten voor de bescherming van het mariene milieu.

Ergste scenario’s

“Recent nog heeft het klimaatpanel van de Verenigde Naties gewaarschuwd dat de wereldwijde uitstoot sneller dan gepland moet worden verminderd om de ergste scenario’s van de klimaatverandering te ontwijken”, benadrukt Lucy Gilliam.

“De Europese Unie toont graag daarmee al bezig te zijn. Daarbij wordt klimaatneutraliteit tegen het midden van deze eeuw naar voor geschoven, terwijl de Europese economie tegen eind dit decennium zijn uitstoot al met 55 procent zou moeten verminderd.”

“Maar wanneer naar de internationale scheepvaart wordt gekeken, moet worden vastgesteld dat de voorstellen van de Europese Commissie de klimaatambities grotendeels missen”, merkt de milieuwetenschapper op. “Er zijn weinig maatregelen te vinden die zouden kunnen helpen de opwarming van de aarde tot 1,5 graad Celsius te beperken.”

“Het Europees Parlement en de regeringen van de lidstaten van de Europese Unie hebben bovendien nog slechts enkele maanden tijd om de regels aan te scherpen. Anders zal de uitstoot van de scheepvaart tot ver voorbij de deadline de gestelde grenzen blijven overschrijden.”

Emissiehandel

De Europese Commissie stelt voor om de scheepvaart op te nemen in het Europese Emissions Trading System (ETS), waarbij vervuilers worden verplicht een vergoeding te betalen voor de pollutie die ze veroorzaken en een financiële bijdrage te leveren aan de innovatie in de sector.

Tevens wil men de transitie naar een duurzame voortstuwing stimuleren door bij het brandstofverbruik een limiet op te leggen aan de uitstoot van broeikasgassen.

“Hoewel deze plannen op papier misschien mooi en duurzaam klinken, zitten de regels vol mazen en tekortkomingen, waardoor geen significante effecten hoeven te worden verwacht”, waarschuwt Gilliam. “Onder meer is het daarbij toch wel vreemd dat de uitstootbeperking niet op alle schepen zou worden toegepast.”

“De denktank Transport & Environment waarschuwde al dat alleen schepen vanaf 5.000 ton aan de regels moeten voldoen. Dit betekent dat onder meer superjachten of offshore olieplatformen, die samen verantwoordelijk zijn voor een aanzienlijke vervuiling door de scheepvaart, ongemoeid blijven.”

“Dit is een enorme gemiste kans”, beklemtoont de analist. “De schepen die het gemakkelijkst emissievrij gemaakt kunnen worden, zijn vaak de kleinere types. Wanneer die aan de maatregelen kunnen ontsnappen, dreigt bovendien ook een mogelijke verstoring van de markt.”

“De scheepvaart zoekt graag naar mazen in het net. Er moet dan ook rekening worden gehouden met een nieuwe vloot vaartuigen die net onder de grens van 5.000 ton blijven.”

Windkracht

“Er valt ook geen spoor te bekennen van windkracht, nochtans de meest voor de hand liggende, kostenefficiënte en klimaatvriendelijke energie van de hele wereld,” gaat Gilliam verder.

“De inzet van intelligente technologieën op basis van windkracht die vandaag al beschikbaar zijn, kan het brandstofverbruik en de uitstoot met mogelijk 490 procent verminderen. Dergelijke oplossingen hadden in het beleid centraal moeten staan, maar ontbreken.”

Verder merkt Gilliam op dat in de ontwerpen evenmin een spoor is te vinden van zwarte koolstof (roet). “Nochtans is zwarte koolstof momenteel verantwoordelijk voor ongeveer 20 procent van de impact die de scheepvaart op het klimaat kan hebben”, waarschuwt de analist.

“Tegelijkertijd zouden een aantal eenvoudige ingrepen, zoals filters en een overstap op een ander type brandstof, kunnen worden doorgedrukt om de uitstoot van roet te verminderen.”

“Misschien het meest verraderlijke aspect van de voorstellen is echter nog het feit dat een systeem wordt gecreëerd waar het ene type fossiele brandstof door een andere vervuilende aandrijving zal worden vervangen. Volgens de huidige voorstellen zal de scheepvaart fossiele brandstoffen tot ver in de jaren veertig blijven gebruiken, waarbij olie door vloeibaar aardgas zou worden vervangen.”

“Rekening houdend met het actuele onzekere geopolitieke klimaat is een definitieve stopzetting van het gebruik van fossiele brandstoffen bovendien de enige manier om turbulente machtsspelletjes te vermijden”, waarschuwt Gilliam daarbij nog.