Key takeaways

• De doorvoer van Russisch aardgas door Oekraïne is gestopt na het verlopen van de desbetreffende overeenkomst.
• De Oekraïense minister van Energie noemt deze gebeurtenis “historisch” vanwege het nationale belang, met name om de Russische inkomstenstromen te beperken die werden gebruikt voor de oorlogsinspanningen tegen Oekraïne.
• Europese landen zoals Duitsland en Slowakije hebben laten weten voorbereid te zijn op het scenario en wijzen op alternatieve gasimportroutes, gevulde gasopslagfaciliteiten en maatregelen om mogelijke onderbrekingen te verzachten.

Achtergrond en overeenkomst

De doorvoer van Russisch aardgas door Oekraïne naar West-Europa is gestaakt omdat de desbetreffende overeenkomst is verstreken. De Oekraïense regering staat, in overeenstemming met haar eerdere aankondiging, niet langer toe dat Russisch gas via haar pijpleidingen naar het westen stroomt. Deze ontwikkeling werd door de Oekraïense minister van Energie een “historische gebeurtenis” genoemd.

Impact en reacties

Gazprom, het Russische staatsbedrijf voor aardgas, bevestigde dat het niet over zowel juridische als technische middelen beschikte om gas door Oekraïne te pompen na de beslissing van Kiev om het doorvoercontract niet te verlengen. De overeenkomst, die in december 2019 werd ondertekend, liep officieel af op 1 januari om 6.00 uur Midden-Europese tijd.

De motivatie van Oekraïne

Oekraïnes beweegreden voor het stopzetten van de gasdoorvoer is geworteld in de wens om de Russische inkomstenstromen te beperken die naar verluidt worden gebruikt om de oorlogsinspanningen van het Kremlin tegen Oekraïne te financieren. De Oekraïense minister van Energie, German Galushchenko, benadrukte dit punt door te verklaren dat het stopzetten van de gasstroom in het nationaal belang is en een “historische gebeurtenis” vormt.

Regionale paraatheid

Deze pijpleidingroute heeft lang gediend als Ruslands belangrijkste kanaal voor aardgasleveringen aan Centraal-Europa. Rusland blijft echter gas exporteren via de TurkStream pijpleiding onder de Zwarte Zee. Ondanks deze verschuiving heeft het Duitse Ministerie van Economische Zaken verklaard dat het stopzetten van de Russische gaslevering via Oekraïne geen invloed zal hebben op de energiezekerheid van Duitsland. Ze benadrukken dat Duitsland onafhankelijk is van Russisch gas en bereid blijft om Oost- en Zuid-Europese landen te ondersteunen in het geval van onderbrekingen in de aanvoer of problemen met de infrastructuur.

Alternatieven en paraatheid

De Europese Commissie heeft ook verklaard klaar te zijn voor dit scenario, en benadrukt de flexibiliteit van de Europese gasinfrastructuur om niet-Russische bronnen aan te sluiten via alternatieve routes naar Centraal- en Oost-Europa. Slowakije heeft ook laten weten voorbereid te zijn en gaf aan over voldoende gasreserves te beschikken voor het komende jaar. De Slowaakse regering verzekert burgers en bedrijven dat er geen dreigend gastekort is. Premier Robert Fico waarschuwde Oekraïne vrijdag echter dat zijn land als vergelding de levering van elektriciteit zou kunnen stopzetten.

Landenspecifieke overwegingen

Landen als Tsjechië en Hongarije, die nog steeds afhankelijk zijn van Russisch pijplijngas, worden geconfronteerd met grotere potentiële uitdagingen als de levering wordt stopgezet. Hoewel Oostenrijk historisch gezien ook een aanzienlijk deel van zijn aardgas uit Rusland ontving, beschouwt het land zichzelf als goed voorbereid op de leveringsstop dankzij gevulde gasopslagfaciliteiten en alternatieve invoerroutes via Italië en Duitsland.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!