Verschillende media in Rusland lanceren tijdelijke oplossingen om de opgeworpen digitale blokkades van het Kremlin te omzeilen. De Russische overheid blokkeerde recentelijk Facebook en Twitter, waardoor veel Russen geen toegang meer hadden tot onafhankelijk informatie over de oorlog in Oekraïne. Echter kunnen mensen nu toch gebruikmaken van deze diensten dankzij het zogenaamde Tor-netwerk.

Het Tor-netwerk is een belangrijk instrument voor internetvrijheid en privacy. Het netwerk verbergt de identiteit van de gebruiker, door het internetverkeer te leiden door verschillende Tor-servers. Bij elke server wordt het verkeer opnieuw versleuteld, waardoor het niet terug naar de gebruiker kan worden herleid. 

Op deze manier kan iemand anoniem over het internet surfen en omzeilt hij censuur. Alleen met een speciale browser krijg je toegang tot het netwerk. Hierdoor is het een populair instrument onder mensenrechtenactivisten, journalisten en klokkenluiders. Dat maakt het bijzonder relevant sinds de Russische invasie van Oekraïne.

Twitter via Tor

Na het blokkeren van Facebook, wendde het Kremlin zich ook tot Twitter. Op 4 maart werd de dienst officieel geblokkeerd door het Russische Roskomnadzor. Volgens de toezichthouder zou Twitter de regels overtreden door op te roepen tot rellen en extremistische activiteiten. Ook het Britse BBC en het Deutsche Welle, werden slachtoffer van de Russen.

Echter hebben Russische gebruikers sinds kort weer toegang tot de dienst, via de Tor-browser. De afgelopen dagen heeft Twitter het platform beschikbaar gesteld op het netwerk. “Het toegankelijk maken van onze diensten heeft een prioriteit voor ons”, zei Trenton Kennedy, woordvoerder van Twitter.

Ook andere sites

Naast Twitter hebben onder andere ook Facebook en de BBC een Tor-versie van hun website. De Britten hebben een speciale pagina met instructies online geplaatst, waarop Russische gebruikers geïnstrueerd worden hoe ze de site alsnog kunnen bereiken.

Ook heeft de BBC twee kortegolffrequenties gelanceerd, die in het Engels uitzenden in Oekraïne en in delen van Rusland. “Toegang tot nauwkeurige, onafhankelijke informatie is een fundamenteel mensenrecht dat de bevolking van Rusland niet mag worden ontzegd”, aldus de nieuwsdienst.

Aantal gebruikers groeit

De afgelopen weken is het aantal Tor-gebruikers in Rusland flink gegroeid, dankzij censuur en digitale surveillance. In nasleep van de oorlog zijn zowel Oekraïners als Russen op zoek naar een anonieme manier van internetten, wat hen leidt naar Tor. 

Met de browser kun je ook toegang krijgen tot het spraakmakende dark web, waar criminele sites zoals de Silk Road-drugsmarkt te vinden zijn. Ook specifieke tools, zoals SecureDrop, draaien op het beveiligde Tor-netwerk.

Geavanceerde censuur

De Russische technologie om het internet te controleren wordt steeds geavanceerder, zei de Russische journalist Andrei Soldatov tegen de Washington Post. Hierdoor vertrouwen steeds meer mensen op VPN-verbindingen, waarmee je internetblokkades kunt omzeilen en – zo goed als – anoniem bent. Sinds de invasie is de vraag naar deze diensten met 668 procent gestegen in het land. Echter lukt het de Russische overheid om deze verbindingen steeds vaker te blokkeren.

De acties van de overheid hebben van Rusland een ommuurde digitale staat gemaakt, vergelijkbaar met China en Iran. Het internet wordt streng gesurveilleerd en buitenlandse websites en meningen gecensureerd. Het Chinese en westerse internet zijn bijvoorbeeld in de loop der jaren compleet van elkaar gescheiden geraakt, met elk zijn eigen diensten en infrastructuur. Hetzelfde lijkt met Rusland te gebeuren. Een eigen internet stelt het Kremlin in staat om afwijkende meningen en informatie effectief de kop in te drukken.

(ns)