Na bijna tweehonderd dagen strijd in Oekraïne wordt de impact van de westerse sancties steeds duidelijker. Vooral technologie, zoals microchips, begint in Rusland steeds schaarser te worden. Als gevolg van dat tekort raakt ook het hoogtechnologisch wapenarsenaal van de dictator steeds leger.

Eerder was al bekend dat Rusland amper nog over slimme raketten en bommen, die door middel van gps of lasertechnologie naar hun doel worden geleid, beschikt. Marioepol bijvoorbeeld, de stad die op 16 mei volledig in Russische handen viel, werd daarvoor enkel bestookt met domme bommen. Volgens Oekraïens premier Denys Sjmyhal heeft Rusland de helft van zijn wapenarsenaal erdoor gehaald, en beschikt het nog maar over “vier dozijn” hypersonische raketten.

Geen microchips meer voor Rusland

Dat staat in schril contrast met het Oekraïense materiaal: waar het verdedigingsleger in het begin vooral teerde op oude Sovjet-munitie, zorgden de westerse wapenleveringen voor vers bloed in het raketarsenaal: in het NAVO-materiaal is amper nog een domme bom te vinden, en ook Oekraïne beschikt nu dus over heel wat ‘slim’ materiaal. Rusland heeft nu alle slimme munitie er door gejaagd, waardoor het enkel nog over oude Sovjet-bommen beschikt. Door de westerse sancties lijkt dit ook niet snel te gaan veranderen: Rusland heeft simpelweg de technologie niet om zelf slimme bommen te maken.

Kiev is er zich ook goed van bewust dat het enkel de oorlog kan winnen als het Rusland de toegang tot microchips kan ontzeggen. Daarvoor rekent het ook op de hulp van de partners in het Westen. Volgens Oekraïne heeft het Kremlin een lijstje opgesteld van welke chips het nodig heeft om de slimme oorlogsmachine terug aan te zwengelen. Politico slaagde erin zo’n lijstje in te kijken.

Op de “hoge prioriteit”-lijst staan 25 verschillende microchips, stuk voor stuk gemaakt door fabrikanten in de VS, Japan, Duitsland en Taiwan. Naast elk item op de lijst staat een verwachte aankoopprijs geschreven, in roebels, euro en dollar. Op de “belangrijke”-lijst staan honderden andere items, ook weer voornamelijk microchips. Ook de fabrikanten hiervan zijn gestationeerd in westerse landen of Japan en Taiwan, twee Aziatische landen die goede banden onderhouden met het Westen. De enige uitzondering is Nexperia: dit bedrijf is van oorsprong Nederlands, maar werd in 2018 verkocht aan het Chinese Wingtech Technology.

Andere wegen

Toch betekent dit niet dat Rusland niet aan zijn microchips kan geraken. Diederik Cops, onderzoeker naar wapenexport en -handel bij het Vlaams Vredesinstituut, waarschuwt dat het bijzonder moeilijk is om chips met een zogenoemde “dual purpose” (die zowel in de civiele als militaire industrie kunnen worden gebruikt) te traceren: “Van zodra chips de fabriek verlaten hebben, is het moeilijk te achterhalen waar ze terecht komen.

“Landen als Noord-Korea en India hebben een jarenlange expertise opgebouwd in het omzeilen van sancties, gaande van het kopen op ongereguleerde online marktplaatsen tot het gebruik van derden, via winkels en postbusbedrijven, om hoogtechnologisch materiaal het land binnen te smokkelen. Ook de Russen teren op een historische expertise: tijdens de Koude Oorlog was het een routine. Het heeft ook lange grenzen met bondgenoten en een groot netwerk aan geallieerden om mee te werken”, vertelde Cops aan Politico.

Koelkasten stelen

Zover is het echter nog niet gekomen in Rusland. Momenteel maakt het gebruik van een andere techniek om aan chips te geraken: het steelt ze uit afwasmachines en koelkasten, die in bezet gebied in beslag werden genomen. Dit was ook al te zien aan het begin van de invasie, toen Oekraïne de Russen terugdreef van de regio rond hoofdstad Kiev. Burgers keerden terug naar hun kapotgeschoten dorpen, om daar thuis een keuken aan te treffen zonder afwasmachine of koelkast. Dit werd in mei ook bevestigd door Gina Raimondo, de minister van Economische Zaken in de Amerikaanse regering, op basis van Oekraïense bronnen.

Volgens andere hooggeplaatste Amerikanen zal het echter niet lang duren voor Rusland ook chips kan verkrijgen via bondgenoten, zoals China of Noord-Korea. Zij voeren aan dat westerse overheden dat zeer moeilijk kunnen tegenhouden. “De controle van chips is ongeveer zo stevig als een vliegenraam”, zegt Matthew Turpin, die tussen 2018 en 2019 adviseur voor China was in de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad. “China en Rusland delen een grens van 4.300 kilometer. Het is absoluut onmogelijk om te achterhalen of er chips van China naar Rusland gaan”, treedt hij Diederik Cops bij in zijn redenering.

(as)