De staatssecretaris voor Relance Thomas Dermine (PS) klopt op tafel voor ‘zijn’ relance: die moet langzaam vorm beginnen krijgen, nu het einde van de medische crisis in zicht lijkt te komen, tegen de zomer. Maar de focus op ‘een investeringsbeleid’ en ‘geen saneringen’, plus daarbij de mantra van ‘koopkracht’ wordt moeilijk slikken voor de coalitiepartners. Die drongen al eerder aan op structurele hervormingen.

In het nieuws: Thomas Dermine, de nieuwe golden boy van de PS, voert een offensiefje.

De details: De ware strijd van Vivaldi komt eraan.

• De twee hadden ooit een etentje, om elkaar beter te leren kennen en de krijtlijnen van wat toen nog paars-groen heette op sociaal-economisch vlak af te tasten: Thomas Dermine en Christian Leysen (Open Vld). We spreken van november 2019, toen Open Vld al een eerste keer erg dicht tegen zo’n paars-groene stap stond (de naam Vivaldi moest nog uitgevonden worden) en Kamerlid Leysen, een Antwerpse ondernemer, behoorde tot de donkerblauwe vleugel die in de Kamerfractie erg huiverachtig stond tegenover zo’n coalitie.
• Dermine, toen al de rechterhand van PS-baas Paul Magnette, ging tot bij Leysen, om samen over de sociaal-economische plannen te praten. Van een pandemie en economische crisis was geen sprake, maar de essentie van de discussie toen is niet veranderd: de PS wilde toen al de economie versterken door de koopkracht van de zwaksten fors te verhogen, Open Vld wilde vooral arbeidsmarkthervormingen, productiviteit verhogen, en de mobilisatie van particulier kapitaal.
• Ondertussen zijn we meer dan een jaar later, en is er door Open Vld en PS een regering gevormd federaal: Leysen is nu een mild-kritisch parlementslid van Vivaldi, waarin Dermine als nieuwkomer het mooie weer maakt. En terwijl de ene op de banken van de Kamer bleef, tekent de ander op het droomdepartement van de PS het relancebeleid uit, waarbij liefst 5,7 miljard euro aan Europees geld te verdelen valt.
• Overigens zit België niet alleen voor die Europese relancesteun van 5,7 miljard van de Europese Commissie in de logica van de Unie. Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje, de vier grootste economieën van de Unie, hebben samen relanceplannen voor 3,1 biljoen euro, drie keer zo groot al het plan van de EU zelf dus. Daarvan zal België, met een heel open economie die compleet verweven is met Europa, dus ook erg sterk profiteren.
• De vraag is alleen in hoeverre een zombie-economie zo in leven wordt gehouden: onder meer Denemarken, Oostenrijk en Tsjechië pleitten er afgelopen week voor om het plafond van 800.000 euro voor directe steun aan bedrijven nog te verhogen. Maar de vraag is wat er gebeurt, eens de subsidies wegvallen.
• Dit weekend voerde Dermine een mediaoffensiefje, bij De Zevende Dag, en vanmorgen ook op Radio 1. De boodschap is duidelijk:
  • Vivaldi moet een ‘investeringsbeleid‘ zijn, van saneringen zijn geen sprake meer. Dat moet ‘zo snel mogelijk gaan, om uit de crisis te komen’.
  • De ‘koopkracht moet verder versterkt‘, ‘de lonen, pensioenen en laagste uitkeringen moeten verder omhoog’.
  • ‘De beste relancestrategie die we ooit hebben gezien in de geschiedenis van onze westerse wereld is bijvoorbeeld de New Deal in Amerika. En de slechtste strategie is wat wij in België hebben gedaan na de crisis van 2008: saneren‘, zo was de opvallende boodschap.
• Zeker die laatste boodschap was opmerkelijk: de PS van Dermine was onafgebroken deel van de federale ploegen die de crisis van 2008 aanpakten, vanaf 2011 zelfs met Elio Di Rupo (PS) aan het hoofd van zo’n coalitie. Maar intern verteerde men dat premierschap niet altijd even goed: de regering Di Rupo werd achteraf als ’te rechts’ gezien.
• Derminne had het dit weekend dan ook vooral over ‘de toekomst voorbereiden door te investeren in goede projecten, die de productiviteit in België kunnen verhogen op lange termijn’.
• Van ‘hervormingen’ is dus niet echt sprake. In januari nog pleitte de liberaal Leysen als ‘ondernemer’ in een opiniestuk daar nochtans net voor: ‘Anders is relance een lege doos‘.
  • Hij herhaalde daarin eens fel z’n pleidooi voor investeren in infrastructuur, want ‘dat is altijd hetgeen wat eerst sneuvelt: stenen kunnen immers niet staken‘.
  • Hij drukte op ‘het verhogen van de werkelijke pensioenleeftijd‘.
  • En hij had het over ‘het verhogen van het aantal gewerkte uren per werkende‘.
  • Hij wil flexibeler nachtwerk: ‘Onze wet op de nachtarbeid bijvoorbeeld bepaalt dat nachtwerk al start vanaf 20 uur, in plaats vanaf middernacht in de buurlanden. Dat is een competitief nadeel.’
• Het meest concrete voorstel dat Dermine ondertussen deed qua arbeidsmarkt, was laten weten dat wat hem betreft, de wet op de loonsonderhandelingen van 1996 mag opengebroken worden: dan kunnen vakbonden meer eisen dan de 0,4 procent loonsverhoging nu. Om maar te zeggen: de pijnpunten die op het etentje van 2019 op tafel lagen, zijn niet verdwenen vandaag, ondanks de pandemie.

De essentie: De links-rechtsclash moet nog komen. Dat erkent men bij de socialisten ook. Daarbij is het uitkijken naar de houding van de groenen.

• Eind vorige week passeerde het bericht dat België een nieuw record heeft gevestigd op haar begrotingstekort: 44,9 miljard euro. Nooit was dat groter, en dat heeft alles met corona te maken. Volgens staatssecretaris Eva De Bleeker, die de onzalige taak heeft om namens Open Vld de begroting te moeten bewaken, is 35,6 miljard van die put toe te schrijven aan corona. Moeilijk te zeggen hoe accuraat dat is.
• Opvallender dan de grootte van de put, is het totaal gebrek aan discussie erover: niemand zit er klaarblijkelijk op dit moment echt mee in, hoe fel het tekort ook toeneemt. België zit bij de absolute Europese top, qua begrotingstekort. Onze buurlanden doen het allemaal (veel) beter.
• Maar iedereen maakt zich wel op voor de grote clash die straks volgt. Niet alleen in de dossiers van Dermine, die de relance moet uittekenen, maar ook in het grote pensioenendossier dat Karine Lalieux (PS) al in september naar de regering wil brengen, én in de aanpak van Pierre-Yves Dermagne (PS), de man die op het departement Werk de arbeidsmarkt beheert.
• ‘Nu loopt dat allemaal vlotjes, maar eens de sociaal-economische dossiers eraan komen, zal het natuurlijk veel feller worden, binnen de regering’, zo is bij de PS-top te horen. Daarbij kijkt men vooral uit naar hoe de ecologisten zich gaan opstellen, in die discussie: ‘Ze rekenen zichzelf tot het links electoraat, maar hebben toch veel rijkere kiezers. In die sociaal-economische dossiers hebben we Groen en Ecolo tot nu toe niet gehoord.’
• Voor de PTB is er naar eigen zeggen minder schrik: ‘Onze voorzitter zijn aanpak is vooral om te doen alsof ze niet bestaan. ‘Wij gaan ons niet bezighouden met angstig naar de communisten te kijken’, zei Léon Blum al decennia geleden. Kijk naar extreemlinks elders: de Vijfsterrenbeweging in Italië, wat blijft daarvan over?‘
• Maar dat er dus onvermijdelijk een grote clash met de liberalen komt, lijkt nu al duidelijk. Daarbij is het vooral de Open Vld van premier Alexander De Croo, die in het vizier gehouden wordt.
• De MR is meer all over the place, en is op die manier in de ogen van de PS eerder ongevaarlijk. Blaffende honden bijten immers niet.
  • Vorige maand nog lanceerde Georges-Louis Bouchez (MR) het idee om de fiscale druk naar 33 procent te verlagen.
  • Nu is het de beurt aan Richard Miller (MR), oud-kopstuk, om in Le Soir zijn plan voor een basisinkomen te (her)lanceren. ‘Elke week een nieuw idee’, is lachend bij de PS te horen.
  • En ondertussen is het grote vlaggenschip van de relance voor de MR blijkbaar de renovatie van het Justitiepaleis in Brussel, als we Mathieu Michel (MR), staatssecretaris voor Regie der Gebouwen, moeten geloven. Hoe dat de economie erbovenop helpt, hebben de Franstalige liberalen wel nog niet helemaal geduid.
• Dat de MR beleidsmatig zo zwak is, is overigens wel een probleem bij het uitreiken van het Europees geld voor de relance. Daarin moet toch een klein beetje een politiek evenwicht zitten ook, ‘maar de MR-ministers slagen er zelfs niet in die dossiers deftig voor te bereiden’, zo is bij de PS te horen. ‘En dus eindig je bij beschamende projecten zoals dat Justitiepaleis.’

Ook afgelopen weekend: Theo Francken (N-VA) lijdt een vervelende nederlaag.

• Geen Theo Francken als ondervoorzitter van de N-VA. De partijraad, een notoir moeilijk voorspelbaar orgaan dat een soort intern ‘parlement’ vormt bij N-VA, koos al in de eerste ronde voor het duo van Valerie Van Peel (N-VA) en Lorin Parys (N-VA).
• Dit was de uitslag, de 213 stemgerechtigden hadden elk 2 stemmen:
  • Lorin Parys: 121 stemmen.
  • Valerie Van Peel: 120 stemmen.
  • Theo Francken: 100 stemmen.
  • Anneleen Van Bossuyt: 42 stemmen.
  • Assita Kanko: 27 stemmen.
  • Kathleen Depoorter: 16 stemmen.
• Een tegenslag dus voor Francken, die zich door z’n provinciegenoot Parys geklopt zag. En vervelend voor hem, want hij had na de affaire-Kucam toch liever een ander narratief gepresenteerd: dat van het kopstuk dat zich door de achterban ‘gerehabiliteerd’ zag.
• Want zo onvoorspelbaar was de uitslag, zo voorspelbaar de grote ‘analyses’ in de media. ‘Het lijkt soms wat op de ‘Kremlinwatchers’ die er in de jaren van de Koude Oorlog waren: zelfverklaarde specialisten die wel geen enkele bron bij de absolute top van de USSR hadden’, zo analyseert een waarnemer de grote ‘conclusies’, die papieren kranten trekken op basis van de interne stemming.
• Dat Parys vanmorgen op Radio 1 er fijntjes op wees dat hij niet graag zou zien dat voorzitter Bart De Wever (N-VA) één jaar voor de verkiezingen in 2024 zou vertrekken (zijn zesde mandaat loopt dan af), zegt ongeveer alles: waarom zou de Antwerpse burgemeester niet opnieuw naar de verkiezingen van 2024 trekken als leider en boegbeeld? Niets duidt op het tegendeel.
• ‘Wel, voor de koers van mijn partij betekent die uitslag niets’, zo duidde Parys vanmorgen: ‘Wij zijn een centrumrechtse brede volkspartij. Ik vind die aandacht die naar de verkiezing is gegaan een beetje uit proportie. (…) Theo is een scorende spits, die dat zal blijven. Een aantal journalisten zat op vinkenslag om hier een groot verhaal van te maken.’
• Verschillende bronnen binnen de partij wijzen op de electorale kracht van Francken, uiteindelijk toch de graadmeter in politiek. ‘Die interne stemming verandert niets aan de pikorde in Vlaams-Brabant’, zo sust men. Maar dat het tegelijk wel een lastige tegenslag is voor Francken. Mocht die ooit al ambities hebben gehad om op een dag zelf voorzitter te worden, dan heeft de achterban (of een klein, maar invloedrijk deel ervan) daarover nu wel een duidelijk signaal gegeven.

Ook gespot: Bomen planten in de sneeuw, het leverde premier Alexander De Croo (Open Vld), maar vooral Tinne Van der Straeten (Groen) veel commentaar op.

• Het lijkt wel alsof de premier weinig tot niets kan doen, buiten z’n strikte rol van regeringsleider, of het levert een stormpje op sociale media op.
• Het was minister van Energie Tinne Van der Straeten, die met een tweet zondag de aandacht trok: ‘Sneeuw of geen sneeuw. Vandaag plantte ik samen met premier Alexander De Croo bomen in Brakel voor ‘Forest in one day’. Zo heet de actie die Luminus en het Jane Goodall Institute jaarlijks met bosgroepen organiseren om de CO2-voetafdruk te verminderen.’
• Meteen kreeg het duo een vracht aan opmerkingen op sociale media, waarbij men, het moet gezegd, vooral Van der Straeten viseerde. Zo wees men erop dat bomen planten in de vrieskou toch niet het beste idee is, en was er ook frustratie over het feit dat men er duidelijk met meer dan vier personen bij stond.
• Meest opvallende reactie: die van Zuhal Demir (N-VA), Vlaams minister van Milieu, die het duo trolde: ‘Wie een bos plant, zorgt er best voor dat elke boom het overleeft. Hoe welkom elke plantactie ook is, bij vriesweer stel je beter uit. Dat hoor je als meest groene regering ooit te weten. Minder blabla, meer boomboom’, zo tweette ze.