Vrijwel iedereen doet het van tijd tot tijd: dingen kopen die niet echt nodig zijn. Het is prima om een keer gehoor te geven aan je behoeften, mits je alles onder controle weet te houden. Wanneer je echter last hebt van een heleboel rommel, impulsaankopen en achteraf enorm veel spijt, dan zul je eerst moeten leren hoe je neen kunt zeggen tegen allerlei verleidingen voordat je naar een winkel gaat.

Begrijp hoe je eigen brein je tegenwerkt

Het is bij de meeste mensen wel bekend dat de meeste winkels zich bedienen van allerlei trucs en handigheidjes je geld uit je zakken proberen te kloppen. Bij deze processen zullen je eigen hersenen echter ook een belangrijke rol spelen. Door middel van uiteenlopende psychologische trucs, de manier waarop producten worden opgesteld en zelfs het aanbrengen van bepaalde kleuren en geuren zullen klanten steeds weer tot aankopen worden verleid. Je zou kunnen zeggen dat winkels er gewoon voor zijn gebouwd en ingericht om de uitgaven door een klant zo hoog mogelijk op te voeren. Winkels zullen dus van alles en nog wat uit de kast trekken om je zintuigen te manipuleren, maar hieronder hebben we enkele van de belangrijkste aandachtspunten voor je op een rijtje gezet:

• Kleur wordt door winkels gebruikt om producten aantrekkelijker te maken en in het oog te laten springen. Verder wordt kleur ook toegepast op prijskaartjes om de verkoop te stimuleren, zoals bij de veelgebruikte kleur rood. Rood zal namelijk aanzetten om in actie te komen en zal om die reden eveneens vaak worden ingezet bij de bewegwijzering in winkels en reclameacties. Bij het zien van iets roods moet je je dan ook bedenken wat deze kleur zal doen met je hersenen en je voorhouden dat je iets niet moet kopen alleen maar omdat het toevallig nu aangeboden wordt.
• Versperringen in een winkel zullen je dwingen om rond te lopen, tussen allerlei spullen die je eigenlijk niet nodig hebt, om de producten te vinden waar je naar opzoek was. Wanneer je een boodschappenlijstje hebt gemaakt voordat je naar de winkel ging, dan kun je direct doorlopen naar de juiste plek en hoef je je van de rest van assortiment niet aan te trekken.
• Aanraking van koopwaar zal ervoor zorgen dat er eerder producten gekocht worden. Je moet het aanraken van producten dus voorkomen omdat je, door de aanraking, je je in gedachten steeds meer de eigenaar van het product gaat worden. Vermijd dus het oppakken en spelen het uitproberen van uitgestalde artikelen.
• Geuren en geluiden, zoals een achtergrond muziekje, zullen de meeste mensen wel prettig vinden tijdens het winkelen. Er zit echter veel meer achter dat pure gezelligheid, namelijk de vrolijke muziek zal je blij en opgewonden, maken en bij het horen van bekende liedjes zul je je eerder op je gemak voelen in een winkel. Verder zullen winkels doorgaans gebruikmaken van aangename geuren om je geest te misleiden. Een klant met vrolijke gedachten die zich gemakkelijk voelt in een winkel kan immers eenvoudig ten prooi vallen aan deze combinatie omdat diens hersenen erdoor in verwarring worden gebracht. Helaas kun je weinig doen om dit te voorkomen, behalve misschien online je aankopen doen, maar dat neemt niet weg dat het altijd goed is om deze informatie in je achterhoofd te houden tijdens het shoppen.

Verander je eigen gedrag

Uiteraard kun je de winkels van alles wel de schuld geven, maar wanneer je zelf niet verandert, dan zul je nog regelmatig slachtoffer worden van verleidingen. Hierbij maakt het dan geen verschil of je nu op de hoogte bent van de werkwijze van winkels en de mate waarin je hersenen hierdoor worden beïnvloed. Zelfs zonder de trucs van de winkels kunnen je hersenen alsnog werkt je gaan werken als gevolg van enkele simpele verwachtingseffecten

Hierbij kun je denken aan bijvoorbeeld: je voorliefde voor bevestiging zal je laten geloven dat de informatie voldoet aan je bestaande overtuigingen, terwijl er ook nog eens korting in het spel is. 

Het decoy- (of  lokvogel)effect is ook een veelgebruikte tactiek door winkeliers. Je denkt dan namelijk dat een product een koopje is omdat het naast een vergelijkbaar product is geplaatst dat duurder is. Zelfs als je het product nodig hebt, dan zal het minder voordeliger lijken als het op een andere manier was neergezet. Om die reden moet je altijd vooraf zelf onderzoek doen naar de prijs om deze truc, en eventuele impulsaankopen, te voorkomen.

Verander je manier van denken

Maak een lijst van alles wat je bezit en ruim wat van je spullen op. Het is immers tijd geworden dat je begint met het veranderen van je manier van denken. Voordat je kunt stoppen met het kopen allerlei prullaria die je niet nodig hebt, zul je moeten bepalen wat onder de noemer rommel gaat vallen. Allereerst is het zaak om een lijst te maken van alle spullen die je bezit al klinkt dit misschien wat extreem, het vergaren van deze informatie is echter essentieel om je geest te kunnen herprogrammeren.

Het doel van deze oefening is bovendien tweeledig:

1. je ziet wat je allemaal al hebt zodat je dit niet opnieuw hoeft te kopen,
2. je ziet wat je (nog) niet hebt gekocht. 

Door een lijst van alles te maken, met producten ondergebracht in verschuillende categorieën, zul je overzicht krijgen over je bezittingen. Het is overigens wel uiterst belangrijk dat je eerlijk bent tegenover jezelf terwijl je dit doet. Het is verder van belang dat je ook echt alles noteert. Je zou je eigendommen bijvoorbeeld onder kunnen verdelen in de volgende categorieën:

• Dagelijks nodig: dit heb je echt elke dag nodig
• Soms nodig: dit heb je niet dagelijks, maar wel regelmatig, nodig,
• Gewild: dit is gekocht omdat je het wilde hebben, niet omdat je het nodig had,
• Rommel: er is geen goede reden waarom je het gekocht en je weet vaak al dat je het weg gaat doen.

De dingen die je dagelijks nodig hebt houd je dus apart van de rest van je spullen. De rommel doe je vervolgens direct de deur uit zodat je je aandacht alleen nog hoeft te richten op de categorieën soms nodig en gewild. Dit is noodzakelijk omdat je (soms onbewust) bepaalde dingen verkeerd in hebt gedeeld. Ten aanzien van de spullen in deze categorieën dien je jezelf nu een aantal vragen te stellen:

• Wanneer was de laatste keer dat ik dit heb gebruikt?
• Wanneer ga ik dit ik weer gaan gebruiken?
• Betekent dit iets speciaals voor mij?

Ook nu zul je weer eerlijk moeten zijn tegenover jezelf als je de lijsten aanpast. Er is namelijk niets mis met het behouden van dingen die je graag wilde hebben. Materiële zaken kunnen je immers gelukkig maken, maar zorg ervoor wel voor dat deze spullen ook echt gebruik worden. Als je iets niet veel gebruikt, of het je niet gelukkig maakt, dan kun jet beter onder de categorie rommel plaatsen.

Zodra je al je eigendommen hebt georganiseerd, is het tijd geworden om een aantal drastische opruimmaatregelen te treffen. Hierbij maak je gebruik van de eerder gemaakte lijsten, maar natuurlijk kun je altijd op een andere manier te werk gaan om onnodige rommel uit je huis te verwijderen. Zo kun je bijvoorbeeld spullen die je niet meer gebruikt weggeven of verkopen. Voordat je de spullen wegdoet, is het goed om van het geheel een foto te nemen, deze af te drukken en te bewaren. Een deel van de spullen die je huis uit hebt gewerkt, zullen geschenken zijn geweest, maar in het algemeen is dit allemaal rommel die je zelf hebt gekocht terwijl je die niet nodig had. Wanneer je weer een dergelijke aankoop wilt doen, is het goed om de gemaakte foto eens goed te bekijken.

Berekenen hoeveel geld en tijd je weggooit

Maak een, zo nauwkeurig mogelijke, berekening van alle spullen die je op de lijst rommel hebt geplaatst en verbaas je over het totaal bedrag dat je hieraan uit hebt gegeven. Uiteraard hoef je hierbij de gekregen spullen niet mee te rekenen. Afhankelijk van je uitgavenpatroon kan het totaal al snel oplopen tot honderden, zo niet duizenden, euro’s. Door de totale kosten van de rommel op de gemaakte foto te vermelden zal deze nog afschrikwekkender zijn als je een volgende impulsaankoop wilt doen.

Naast het geld dat deze rommel je heeft gekost, zul je er ook de nodige tijd voor krijt zijn geweest, bijvoorbeeld hoeveel tijd je hebt besteed aan het kopen en gebruiken van elk afzonderlijk ding. Al deze gegevens (soms ruwe schattingen) dien je eveneens te noteren. Wanneer je het totaal hebt berekend, kun je gaan bedenken wat je in deze tijd allemaal had kunnen doen. Het is uiteraard niet de bedoeling om je een vervelend gevoel te bezorgen hiermee, maar om je hersenen nuttige informatie te verschaffen en alles gemakkelijk te begrijpen. Het kan dus een echte eyeopener zijn en je helpen om vooraf beter na te denken over aankopen die je in de toekomst mogelijk wilt gaan doen. Telkens als je iets wilt kopen, zul je je afvragen of dit uiteindelijk ook op de rommelfoto te zien zal zijn.

Maak een lijst van niet-materieel dingen die je gelukkig maken

De tijd is nu rijp om een lijst te maken van alle materiële zaken waar je veel plezier van hebt en allerlei zaken in je leven die je weliswaar gelukkig maken, maar die niet te koop zijn. Op deze lijst komen dus allerlei dingen te staan die je leven wat meer kleur geven zonder dat je daar geld voor uit hoeft te geven. Het maakt hierbij niet uit of het iets is dat je alleen maar laat glimlachen of dat het je een vreugdesprongetje zal laten maken.

Dit zullen waarschijnlijk het soort dingen zijn die er voor kunnen zorgen dat je ’s ochtends je bent uitkomt en zelfs in moeilijke tijden vol weet te houden. Het lijstje met deze zaken, bewaar je vervolgens in je portemonnee of tas zodat je een volgende keer dat je de aandrang voelt om iets impulsief te kopen je direct weet waarom je deze waarschijnlijk niet nodig hebt.

Breng tijd door zonder allerlei materiële zaken

Zeker als het je financieel voor de wind gaat, kan het helpen om regelmatig tijd door te brengen zonder materiële zaken om je heen. Wanneer je voortdurend wordt omringd door spullen dingen en je te allen tijde dingen kunt aanschaffen, dan kan het echt moeilijk zijn om je oude gewoonte af te zweren. Toch is het goed om eens te proberen om een dag door te brengen in de vrije natuur en te genieten van alles wat je ziet, ruikt en hoort. Ook zou je samen met wat vrienden kunnen gaan kamperen of een plaats bezoeken waar je nog niet eerder bent geweest. Zo kun je jezelf laten zien dat je geen spullen nodig hebt om plezier te maken en te genieten. Wanneer je je beseft hoeveel plezier je kunt hebben zonder allerlei prullaria en gadgets, dan kun je de neiging om onnodige aankopen te doen de kop indrukken. Op momenten dat je niets kunt kopen, zult je immers worden gedwongen om dingen op een andere manier te beleven.

Ontwikkel een Persoonlijke moet ik dit kopen? test

Wanneer je (nog) geen persoonlijke “moet ik dit kopen?” test  hebt, dan is het nu tijd om er één te maken. Zodra je een product tegenkomt waar je van denkt dat je het nodig hebt, of dat je graag wilt hebben, dan zul je jezelf de vragen van deze test moeten beantwoorden voordat je het gaat kopen. In deze test kun je alle informatie gebruiken die je inmiddels hebt vergaard door deze tekst te lezen. De test moet uiteraard helemaal aan zijn gepast om aan te sluiten bij je eigen koopgedrag, maar desondanks kun je de volgende vragen als voorbeeld gebruiken:

• Is deze aankoop gepland?
• Zal het product uiteindelijk bij de rommel belanden?
• Waar ga ik dit opbergen?
• Kan ik dit betalen met het beschikbare budget?
• Waarom wil ik dit hebben, of waarom is dit nodig?

In de regel moet je de test zo maken dat je al je zwakke punten kunt elimineren Als je veel impulsaankopen doet, dan zul je deze met bepaalde vragen moeten ondervangen, terwijl als je vaak achteraf spijt heb van een aankoop je je juist daar vragen op het gebruik van een product moet richten. Als het kopen van de nieuwste- en beste technologie één van je zwakheden is, dan dien je je af te vragen welk probleem deze gadget oplost.Zodra je niets kunt bedenken, of als je al een goede oplossing voor het probleem hebt, dan is de aankoop niet noodzakelijk. Door grondig te werk te gaan als je de test opstelt, en de vragen ook werkelijk bij elke potentiële aankoop aan jezelf te stellen, zul je er veel baat bij hebben tijdens je verblijf in een winkel.