PS-voorzitter Paul Magnette wil niet ‘dezelfde fout maken als de afgelopen jaren’: dat de Franstaligen naar communautaire onderhandelingen komen als ‘demandeur de rien‘, zonder een eigen eisenbundel. Integendeel: ook al zijn de verwachtingen rond een staatshervorming binnen Vivaldi minimaal, de Franstalige socialisten maken volop hun huiswerk. De PS heeft intern liefst zes werkgroepen opgezet om de nieuwe staatsstructuur uit te tekenen. En Magnette zat al samen met de voorzitters van de MR en Ecolo, om tot één Franstalige eisenbundel te komen. Straks komen ook cdH en DéFI daarbij. Het model van de PS? Vier volwaardige regio’s als hoeksteen van het nieuwe België.

In het nieuws: Quid België?

De details: Aan Franstalige kant laat de grootste partij de staatshervorming niet los.

• De PS heeft plannen. Dat bleek de afgelopen zomer al, toen Paul Magnette (PS) eindelijk, na maanden vol wantrouwen en aarzeling, zich samenzette met Bart De Wever (N-VA) om een regeerakkoord te maken. Daarin was een behoorlijk luik om België te hertekenen, volgens de blauwdruk die de N-VA publiek, maar de PS ook achter de schermen, al langer koestert.
• Dat houdt in dat het federale België hertekend wordt, en de deelstaten verder versterkt worden. Voor de PS zijn dat de regio’s en niet langer de gemeenschappen. PS-voorzitter Magnette denkt daarbij aan vier volwaardige gewesten: Vlaanderen, Wallonië, Brussel en Duitstalig België.
• Bij een informele babbel voor nieuwjaar gaf Magnette wat inzicht in hoe ver de PS staat met die plannen. Al lachend gaf hij mee dat hij vooral van bij de Duitstaligen bijzonder hartelijke reacties kreeg op z’n voorstel, dat deze zomer werd uitgewerkt, maar dat hij zelf in het najaar, na de opstart van Vivaldi publiek maakte.
• Maar het is de PS wel menens. ‘Wij werken zelf ondertussen intern met zes verschillende werkgroepen. Bij CD&V en Open Vld is men overigens ook bezig. Bedoeling is dat we onze visie uittekenen en klaar zijn, om te laten zien welk model de Belgen nu eindelijk gaan krijgen’, zo is te horen op de Keizerslaan, het PS-hoofdkwartier.
• Daarbij heeft Magnette een uitgesproken visie. ‘De beste manier om dat goed voor te bereiden, is deze keer niet te wachten tot de Vlamingen met eisen komen en wij niets vragen, ‘demandeur de rien‘ zijn.’ Die logica wilde de PS deze keer breken, de methode moet anders.
• De PS wil naar een model waarin de regio’s, de gewesten, alles onderling verdelen. De gemeenschappen kunnen dan verdwijnen. Maar dat betekent vooral dat Brussel een volwaardig gewest zou worden, waarbij de band met de Vlaamse Gemeenschap wordt doorgeknipt. ‘Er is geen enkele serieuze Vlaamse partij die niet beseft dat dit onvermijdelijk is‘, zo is de commentaar.
• Open Vld, Groen en Vooruit lijken daar nu al openlijk mee in te stemmen, CD&V en N-VA tonen nog publiekelijk tegenstand. Maar ook daar gelooft Magnette dat hij Joachim Coens (CD&V) en zelfs Bart De Wever (N-VA) zover krijgt om een volwaardige status voor Brussel, als aparte regio, te aanvaarden. In ruil zou dan wel de Vlaamse vertegenwoordiging ‘gegarandeerd’ worden, ‘maar dat is een kwestie van Brusselaars om onderling uit te klaren’.
• ‘We hebben veel gepraat deze zomer, over politiek, maar ook literatuur, geschiedenis. We weten nu beter dan in het verleden hoe hij de zaken ziet. En natuurlijk zijn er fundamentele verschillen, maar er zijn ook openingen’, zo viel de naam van de N-VA-voorzitter expliciet in het gesprek.
• Meteen wijst men er bij de PS op dat het vooral een zaak zal zijn om dan vervolgens Brussel en Wallonië over een pak zaken samenwerkingsakkoorden te laten sluiten, onder meer op vlak van cultuur, onderwijs en media. ‘Het is niet de bedoeling dat we de RTBF of de universiteiten gaan splitsen hé, integendeel.’
• ‘Maar als die samenwerking vanuit kracht gebeurt, vanuit volwaardige en duidelijke bevoegdheden, gaat het veel sneller. Vlaanderen en Wallonië onderhandelden op één knip een heleboel deals in de vorige regeerperiode, dat ging sneller onder elkaar.’

The big picture: Vergaande plannen van de PS, dat betekent niet meteen dat er al concreet binnen Vivaldi iets zal gebeuren.

• De PS mag dan wel de grootste partij van de huidige Vivaldi-coalitie zijn, die regering heeft niet meteen haar koers gezet op een verdere hervorming van België.
• Op papier wordt een nieuwe staatshervorming voorbereid binnen de regering, dat was iets waarover CD&V met voorzitter Joachim Coens fel vocht binnen Vivaldi. Er zijn zelfs twee ministers aangeduid om dat proces te begeleiden, om dan in de volgende legislatuur ook effectief een staatshervorming te kunnen doen. CD&V trekt het proces aan Vlaamse kant, met de onervaren Annelies Verlinden (CD&V).
• De PS had interesse om het proces aan Franstalige kant te leiden, maar de MR claimde destijds fel die plek. De regie moest en zou voor hen zijn, de post ging uiteindelijk naar David Clarinval (MR). Niet toevallig: de Franstalige liberalen willen eigenlijk vooral niets doen aan een verdere hervorming. En zij konden niet toestaan dat de PS, die net de regio’s wil versterken, mee de plannen zou gaan uittekenen.
• Net daarom ook dat binnen CD&V de specialisten ter zake geen enkele illusie koesteren: ‘Met deze MR sluit je geen zindelijke staatshervorming af. Nog niet bij benadering, hé. Dat gaat gewoon niet’, zo is de conclusie.
• In die zin is het wat verbazend dat men bij de PS gisteren liet weten dat er al overleg was met de MR en Ecolo, de meerderheidspartijen, onder de voorzitters, over de staatshervorming. De traditie wil aan Franstalige kant dat men eerst onderling overlegt, en met één standpunt komt. Tenminste, op papier, voor de schijn, is dat altijd zo. Dus Magnette wil straks ook het cdH en zelfs DéFI betrekken.
• In werkelijkheid is dat onzin: aan Franstalige kant kan het verschil in visie tussen de plannen van de PS en pakweg die van DéFI of de MR niet groter zijn.
• Als de PS dus de zaak voorbereidt, dan is dat zonder pardon met het oog op 2024, wanneer de puzzel opnieuw moet gelegd worden, ook federaal met de coalitie. In tussentijd moeten de sociaal-economische plannen voorrang krijgen, ook daar draaien Magnette en co niet rond de pot. Ze zullen de puntjes op de i blijven zetten over het regeerakkoord, onder meer over de Tobin-taks.
• Maar dat Magnette ondertussen een soort schaduwpremier zou zijn? Aan de Keizerslaan willen ze dat beeld ontkrachten. ‘Neen, dat was wel te verwachten met de Vlaamse pers, dat dat spelletje zou beginnen. Maar het contact tussen de voorzitter en de premier is zeer goed: ze bellen veel, blijven in een permanente dialoog. En Magnette wil zeker niet schoonmoeder spelen of in conflict komen.’

Uitgelegd: Waarom Kristof Calvo opstapt als fractieleider van Groen/Ecolo.

• Na eerder de exit van Jessika Soors (Groen), die het kabinettenleven verkoos boven het Parlement, verliest de fractie van Groen nu ook haar absoluut boegbeeld: fractieleider Calvo (Groen) legt de voorzittershamer neer. Technisch gezien was het overigens Gilles Vanden Burre (Ecolo) die op dit moment voorzitter is van de gezamenlijke fractie van Ecolo/Groen, in praktijk voerde Calvo wel nog de Nederlandstalige groep van acht Groen-Kamerleden aan.
• Dat Calvo nu de fakkel doorgeeft, is niet helemaal onlogisch. De job van fractieleider in de meerderheid is niet bepaald sexy: het behelst vooral het in de pas laten lopen van de Kamerleden in de bonte coalitie van Vivaldi, en vereist een zekere gedweeheid ten opzichte van de regering. Zeker Groen, dat zich permanent ‘constructief’ wil opstellen binnen Vivaldi, kan zich moeilijk een rol in de buitenbaan veroorloven, zoals bijvoorbeeld de MR van Georges-Louis Bouchez dat wel doet in de coalitie.
• Bovendien had Calvo met z’n staande ovatie bij de start van de regering De Croo in het Europees Parlement (omwille van de coronamaatregelen toen) al een stevig hoogtepunt bereikt in z’n rol als ‘ondersteuner van de coalitie’. Vandaag geldt voor hem dus eerder: reculer pour mieux sauter.
• ‘Op die post blijven mag geen kwestie worden van ijdelheid, in plaats van bevlogenheid’, zo verwoordt hij het zelf in een mededeling.
• Die kans om zichzelf wat heruit te vinden grijpt hij door zich terug te plooien op ‘inhoudelijk werk’ als Kamerlid voornamelijk over ‘democratische vernieuwing’ en de staatshervorming, het schrijven van een nieuw boek, en ook een baantje als ‘fellow’ bij het Wetenschappelijk Bureau, de denktank van de Nederlandse partij GroenLinks.
• Daar, op een afstand van de Wetstraat, kan Calvo zich wat herbronnen. Want waar hij in tijden van z’n boek ‘Fuck de zijlijn’ een imago opbouwde dat breed aansprak (hij vulde onder meer de Roma met geïnteresseerden vanuit heel het politiek spectrum), verengde dat naar de rol van groene partijsoldaat, als fractieleider. Daarin schuilt dus de uitdaging voor de ambitieuze Calvo, nog altijd maar 34 jaar: opnieuw aansluiting vinden bij dat vorige, ruimere appeal. Om dan op een dag verder te springen.

Pijnlijk om te volgen: De Europese Commissie, en meer bepaald Ursula von der Leyen, toont zich wel heel zwak in tijden van crisis.

• De Europese Unie lijkt wel een kat in het nauw, die rare sprongen maakt. De afgelopen dagen rolde de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel (MR), met de spierballen tegen de producenten van vaccins, met name AstraZeneca, maar de Commissie maakte het wel helemaal bont. Een plan om de EU-grenzen te gaan sluiten als producenten van vaccins zich niet aan de afspraken hielden, ontplofte in hun gezicht.
• De voorzitter van de Commissie, de Duitse Ursula von der Leyen, deed daarbij het laatste wat een goede leider normaal gezien doet: de verantwoordelijkheid van het debacle afschuiven op ondergeschikten, namelijk vicevoorzitter Valdis Dombrovskis.
• Alles draait rond de uitvoer van vaccins van de EU naar Noord-Ierland, die plots door de Commissie aan banden werd gelegd, vorige vrijdag. Dat was helemaal in strijd met de geest van de brexitakkoorden, die net een ‘open’ Ierse grens garandeerden. Maar de EU riep artikel 16 in van het verdrag, dat ‘noodsituaties’ voorziet. Dat leidde tot ontzetting in Dublin, Belfast én London.
• Een paar uur later moest de Commissie alweer haar plan intrekken. ‘Wat ik kan zeggen is dat één kabinet de leiding had in dit dossier, dat van Valdis Dombrovskis’, zo stelde de woordvoerder van von der Leyen gisteren doodleuk aan de pers. Het leidde tot ontzetting binnen de Commissie: zo’n gebrek aan loyauteit in de ploeg.
• Het is de zoveelste breuk binnen de Commissie, die diep verdeeld is over de aanpak ten opzichte van de farmabedrijven. Von der Leyen, die voornamelijk in de Duitse pers communiceert, en met haar eigen clubje Duitse vertrouwelingen werkt rondom haar, duwde een veel strengere regeling door voor de export van vaccins uit de EU.
• De chaos die dat veroorzaakte maakt de sfeer in de EU-kringen er niet beter op. De cijfers zijn bovendien hard: terwijl de UK nu aan 14,2 procent van de bevolking zit die gevaccineerd is, en de VS aan 9,7 procent, zit de EU aan een schamele 2,8 procent.
• Voorlopig is er geen druk op von der Leyen om te moeten opstappen. De laatste keer dat dat gebeurde was in 1999, toen de hele Commissie van Jacques Santer ontslag nam. Maar als de rommel over de vaccins aanhoudt, ziet het er niet bepaald jolig uit voor de Commissie.

Ook genoteerd: De federale regering wil de farmabedrijven kunnen beteugelen.

• Opvallend, net op het moment dat de Europese discussie volop woedt, denkt ook België aan het aan banden leggen van de export van vaccins en dergelijke. Dat is een ‘gezondheidsnoodwet’, zoals het heet, die zou gaan vastleggen hoe medicijnen dan gedistribueerd moeten worden.
• De ontwerptekst, waarover De Standaard bericht, heeft het over hoe het voorraadbeheer van testen en ander materiaal moet lopen, maar het gaat ook over ‘marktfalen’, ‘naar aanleiding van een explosieve vraag naar geneesmiddelen en gezondheidsproducten’. Indien dat marktfalen dus optreedt, krijgt de regering noodbevoegdheden. Dan kan ze de uitvoer beperken of verbieden, zij het wel binnen het Europees kader.
• Opvallend ook: het is in de ontwerptekst de regering, en niet de Kamer, die dergelijke noodtoestand kan afkondigen. Een niet zo subtiele onderlijning van het feit dat de regie van deze crisis helemaal bij de uitvoerende macht zit.
• Dat die wet er komt, terwijl ondertussen de zogenaamde pandemiewet op de lange baan is geschoven, die een parlementaire basis zou geven aan alle maatregelen die de vrijheid van de bevolking inperken omwille van corona, is opnieuw koren op de molen van de oppositie.
• Opvallend: net vandaag herhaalt N-VA-fractieleider Peter De Roover nog eens z’n pleidooi voor zo’n coronawet, in een opiniestuk in De Standaard. Daarbij spreekt hij ook expliciet Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert en oudgediende Patrick Dewael (Open Vld) aan, die via een opinie in De Morgen medio januari al pleitten voor zo’n pandemie- of coronawet.
• Maar Lachaert reageert vooral met het argument dat het niet ’te snel’ mag gaan: ‘Meer dan een te snelle pandemiewet hebben we vooral een degelijke tekst nodig. Anders wordt de remedie slechter dan de kwaal. Dat dat niet zo eenvoudig is, blijkt uit het feit dat de oppositie zelf niet de moed heeft een tekst neer te leggen in het parlement’, zo tweette hij.

Opvallend: Koning Filip, aka ‘Philippe Legrand’, botst op lokale tegenstand in de Vendée.

• De koning en zijn gezin hebben op het Franse eilandje Île d’Yeu, voor de kust van de Vendée, een stulpje gekocht in de bossen, waar hij graag z’n vakantie doorbrengt.
• Maar de bewoners van de Vendée, notoire revolutionairen in het verleden, zijn niet opgezet met de bouwvergunning voor ‘Philippe Legrand’, de schuilnaam die koning Filip gebruikt, zo bracht de krant Ouest-France aan het licht.
• Want die Philippe Legrand zou voor z’n uitbreidingen aan de villa bouwvergunningen krijgen die een ferme uitzondering zijn op de regel. Aan de kust mag daar niet meer bijgebouwd worden.
• Legrand wil immers een extra gebouw zetten om de lijfwachten van de koninklijke familie in onder te brengen. Maar dat is een tiental vierkante meter te groot, volgens de regels. Maar Legrand roept het ‘algemeen belang’ in, voor die lijfwachten dus. Dat pikken sommige eilandbewoners niet, die het ‘een voorrecht’ noemen.

Genoteerd: Vooruit-voorzitter Conner Rousseau wil een ‘zomerfonds’.

• Kunnen events doorgaan deze zomer? De onduidelijkheid is groot, maar Vooruit wil alvast een pak onzekerheid wegnemen. In z’n nieuwjaarstoespraak, die deze week komt, nadat hij even geveld was door corona, pleit voorzitter Conner Rousseau voor een ondersteuning vanuit de overheid, om toch maar ‘de zomer te laten doorgaan’.
• ‘Ik wil echt dat we deze zomer dingen veilig kunnen organiseren. Maar om dat te kunnen, moeten we daar nu al aan beginnen‘, zo stelt Rousseau op MNM.
• Daarom stelt hij de creatie van een ‘zomerfonds’ voor, om nu veilig de voorbereidingen te doen. Zo’n fonds zou garanderen dat, als er toch een verbod op activiteiten zou komen, organisatoren gecompenseerd worden. Zo’n garantie zou het mogelijk maken dat veel meer organisatoren van festivals, feesten of andere grote events, toch het risico durven nemen.