Nutsregulator waarschuwt dat populariteit koelkastpremie kan leiden tot hogere energiefactuur

De koelkastpremie van de Vlaamse regering is populairder dan verwacht. Er zijn tijdens de eerste twee weken van januari meer kortingsbonnen toegekend dan dat er budget voor is vrijgemaakt. De Vlaamse Nutsregulator waarschuwt dat dat wel eens kan leiden tot hogere nettarieven.

Key takeaways

Tijdens de eerste twee weken van dit jaar heeft netbeheerder Fluvius 44.000 koelkastpremies toegekend. Dat zijn er 28.000 meer dan voorzien.
Volgens een raming van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) zullen dit jaar uiteindelijk 72.000 koelkastpremies worden toegekend.
De Vlaamse Nutsregulator waarschuwt dat die premie tot hogere nettarieven kan leiden als de Vlaamse overheid geen extra budgetten vrijmaakt.

Context: Wat is de koelkastpremie?

Dat is kortingsbon van 250 euro voor een nieuwe wasmachine, droogkast, koelkast of diepvriezer.
Het gaat hier om een steunmaatregel voor gezinnen met een sociaal tarief die begin dit jaar, op initiatief van Vooruit, werd uitgebreid. Daardoor kan nu één op de drie gezinnen zo’n premie aanvragen.
De bon moet aangevraagd worden via de netbeheerder Fluvius.

Populairder dan verwacht

In het nieuws: Maar wat blijkt nu? De koelkastpremie is veel populairder dan verwacht.

De Nutsregulator meldt dat Fluvius tijdens de eerste twee weken van januari al 44.000 zulke premies heeft toegekend. En dat is een probleem, want er is slechts een budget voorzien voor 16.000 kortingsbonnen, oftewel 4 miljoen euro.
Eerder kwam al aan het licht dat in sommige gezinnen meerdere volwassenen zo’n premie konden aanvragen voor hetzelfde toestel door een tekortkoming in de IT-toepassing. Daarom werden de regels begin deze maand aangescherpt. Voortaan mogen huishoudens premies aanvragen voor maximaal twee toestellen in vijf jaar tijd. De bonnen zijn bovendien slechts 45 dagen geldig in plaats van twee jaar.

Vooruitblik: Volgens een raming van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA), die De Tijd kon inkijken, zullen dit jaar uiteindelijk 72.000 koelkastpremies worden toegekend.

Dat aantal is goed voor een bedrag van 18 miljoen euro, ofwel 4,5 keer meer dan verwacht.
Ook de komende jaren zal de bon populair blijven volgens het VEKA, met 62.000 premies in 2026 (15,5 miljoen euro) en 32.000 in 2027 (8 miljoen euro).

Premie tijdelijk stopzetten?

Zoom in: De Nutsregulator is hoe dan ook kritisch voor de koelkastpremie, ondanks de bijsturing.

“De invoering van zo’n maatregel verdient een doordachte aanpak”, staat in een advies. “De snelle bijsturingen doen vragen rijzen over hoe doordacht de net ingevoerde regeling en ook de voorliggende bijsturingen zijn.”
De Vlaamse energiewaakhond voegt eraan toe dat de premie niet tot de kerntaken van Fluvius behoort. “Het opsturen van kortingsbonnen, de vergoeding van de winkeliers die deze accepteren en het prefinancieren hiervan behoort niet tot de activiteiten van de netbeheerder”, klinkt het. “Die moet zich volledig kunnen focussen op het beheer van het net. Dat is essentieel voor de energietransitie en in het belang van elke netgebruiker.”
De Nutsregulator waarschuwt dat de premie kan leiden tot een hogere energiefactuur als er geen extra budgetten worden voorzien. De instantie wijst erop dat zo’n tariefverhoging in strijd is met het Vlaamse regeerakkoord, waarin staat dat “de Vlaamse component” in de elektriciteitsfactuur niet verder kan toenemen als gevolg van eigen beleid.
- “We stellen bovendien vast dat de Vlaamse regering de administratieve behandelingskosten van Fluvius momenteel niet vergoedt”, gaat de waakhond verder. “Die kosten komen dus wel terecht in de nettarieven. De recente wijzigingen en de huidige bijsturingen doen die kosten toenemen.”
De Nutsregulator stelt zich de vraag of het niet beter is om de premie tijdelijk stop te zetten. “Zo kan de overheid ruimte creëren voor een meer uitgebreide analyse van de benodigde bijsturingen”, aldus de energiewaakhond. “Alleen al om de beperking van de kortingsbonnen in de tijd doorgevoerd te krijgen op IT-vlak, heeft Fluvius 30 mandagen nodig.”

“Niet alle gezinnen zullen de premie gebruiken”

Reactie: Melissa Depraetere (Vooruit), Vlaams minister van Energie, maakt zich sterk dat niet alle gezinnen de kortingsbon effectief zullen gebruiken.

“De kortingsbon is een succes. En dat is een goede zaak. Via energiezuinige toestellen kunnen we heel wat Vlaamse gezinnen helpen aan een lagere energiefactuur”, laat het kabinet van Depraetere weten in een reactie aan Belga. De minister voegt eraan toe dat ze de middelen in haar eigen begroting voor energie beschikbaar maakt als er extra geld nodig is.

Wil je op de hoogte blijven van alles wat er zich afspeelt in de financiële wereld? Niels Saelens, een journalist met een passie voor financiën, volgt alles op de voet op. Via deze link kan je je inschrijven op zijn dagelijkse nieuwsbrief.