De afgelopen negen maanden is een recordaantal van meer dan 1.000 boeken uit Amerikaanse schoolbibliotheken verbannen. De Amerikaanse auteursorganisatie PEN America waarschuwt voor een alarmerende piek van censuur in het onderwijs. In de meeste gevallen gaat het om boeken over racisme en LGBTQ+-thema’s.
De Amerikaanse auteursorganisatie PEN America trekt naar aanleiding van een nieuw rapport aan de alarmbel. De afgelopen negen maanden zouden tot 1.145 titels uit de rekken van schoolbibliotheken verwijderd zijn. Volgens PEN America betekent dat “een alarmerende piek in de censuur van boeken in Amerikaanse schooldistricten.” De organisatie klaagt dan ook aan dat de vrijheid van meningsuiting en de rechten uit het eerste amendement van de Amerikaanse Grondwet van de studenten in het gevaar komen.
Om de zorgwekkende trend in de gaten te houden, houdt PEN America een Index of School Book Bans bij. Die index moet in kaart brengen welke boeken per schooldistrict verbannen worden uit de bibliotheken, en waarom ze uit die rekken verdwijnen. Tot grote ontsteltenis van de organisatie, blijkt dat er tussen 1 juli 2021 en 31 maart 2022 zo’n 1.586 boeken verbannen werden uit schoolbibliotheken in 26 verschillende Amerikaanse staten. Daarmee werden 1.145 unieke titels van 874 verschillende auteurs gecensureerd. De meeste censuur vindt plaats in de staat Texas (713 boeken), daarop volgt Pennsylvania (456) en Florida (204).
Racisme en seksualiteit
Uit het rapport is duidelijk zichtbaar hoe specifieke thema’s over racisme en seksualiteit de vaakst voorkomende doelwitten zijn van censuur. Meer dan een vierde van de verbannen boeken had ras en racisme als centrale thematiek. Bij 44 procent van de verbannen boeken had de protagonist, of een van de hoofdpersonages, geen witte huidskleur. Zelfs kinderboeken over historische figuren zoals Martin Luther King Jr., Rosa Parks, Duke Ellington en Nelson Mandela werden ongeschikt verklaard voor kinderogen.
In 33 procent van de gevallen ging het om boeken die LGBTQ+-thema’s behandelen, of behoort het hoofdpersonage tot de desbetreffende gemeenschap. De drie meest ongewenste titels behoren tot die categorie: de graphic novel Gender Queer: a memoir van Maia Kobabe, All Boys aren’t Blue van George M. Johnson en Lawn Boy van Jonathan Evison. Bij alle drie de titels gaat het om semi-autobiografische coming-of-age romans waarin een jonge protagonist een seksuele ontdekkingstocht buiten het hetero-normatief kader meemaakt.
Onderwijs als politiek wapen
PEN America maakt zich niet alleen zorgen om het hoge aantal titels dat uit schoolbibliotheken verdwijnt, maar vooral ook om de manier waarop de boeken verbannen worden. In veel gevallen halen scholen de boeken uit de rekken als een reactie op klachten door ouders, en geven de scholen geen echte argumenten voor de beslissing. Vaak wordt die literaire censuur gebruikt als middel om een bepaalde politieke agenda door te drukken. Conservatieve verenigingen zoals Moms for Liberty voeren massaal strijd tegen wat zij een “cultuuroorlog” noemen.
Volgens die verenigingen worden kinderen op school “rechtstreeks getroffen” door “kortzichtige en destructieve beleidskeuzes.” Dus schuimt de organisatie schoolbijeenkomsten tussen ouders en directie af om er hun ideologie door te drukken. Boeken over racisme zouden volgens deze organisaties oproepen tot haat tegenover witte Amerikanen, literatuur over seksualiteit is ongeschikt voor jongeren en LGBTQ+-thema’s zouden kinderen “indoctrineren”.
Hierdoor is onderwijs in de VS een enorme politieke inzet geworden, met name voor Republikeinse politici om hun conservatieve, christelijke achterban aan te spreken. Zo lanceerde de Republikeinse gouverneur van Florida Ron Desantis de “Parental Rights in Education bill” goed, beter bekend als de “Don’t Say Gay” wet. Die wet stelt dat elke vorm of vermelding van seksuele voorlichting of oriëntatielessen voortaan verboden zijn tot en met het derde leerjaar.
Volgens Suzanne Nossel, de CEO van PEN America, loopt de politisering van het Amerikaanse onderwijs hevig uit de hand en leidt het tot een ongezonde golf van censuur die de rechten van de studenten met de voet treedt. “Ouders en leden van de gemeenschap hebben het recht om een zeg te hebben in wat er op scholen wordt onderwezen; maar een boekenban als wapen inzetten tegen visies die als bedreigend worden ervaren, betekent een problematische stap terug uit het Amerikaanse engagement om de rechten uit het eerste amendement voor studenten te verdedigen.”
(ns)