Bibliothecarissen in de VS trekken aan de alarmbel. De afgelopen jaren zagen ze een opmerkelijke stijging van het aantal aanvragen om boeken uit de rekken te halen. Vooral middelbare scholen zien steeds meer ongeruste ouders die hun kinderen willen ‘beschermen’ van expliciete inhoud.
Censuur op de schoolbanken
Verplichte lectuur is een essentieel onderdeel van ieders schoolcarrière. Leerkrachten schotelen hun leerlingen leeslijsten voor met een reeks bekende en minder bekende boeken die ze vervolgens uitgebreid moeten bespreken. Je kan een zee vullen met de liters inkt die vloeiden naar slordige analyses over Willem Elsschot of Hugo Claus. Waar sommige jongeren met tegenzin aan beginnen, kan uiteindelijk een verruimende ervaring opleveren en scholieren prikkelen om in de toekomst vaker naar een boek te grijpen. Terwijl Vlaamse scholieren in alle vrijheid over seksuele escapades in Turks Fruit of Mieke Maaikes Obscene Jeugd kunnen lezen, doet zich in de VS een zorgwekkende trend van censuur voor.
Middelbare scholen zien zich steeds vaker geconfronteerd met een meute ontevreden ouders die fulmineren over de inhoud van bepaalde boeken. In veel gevallen gaat het om georganiseerde acties van conservatieve groeperingen. De aanvallen tegen specifieke stukken literatuur nemen met de jaren toe.
In de Verenigde Staten worden scholen al sinds jaar en dag geconfronteerd met het probleem. Er bestaat een hele lijst van literaire klassiekers die in het verleden als te gevaarlijk beschouwd werden voor tere tienerogen. The Catcher in the Rye van J.D. Sallinger of To Kill a Mockingbird – dat een Pulitzerprijs won – zijn beide absolute klassiekers in de Engelstalige literatuur die werden verbannen omwille van hun controversiële inhoud. De verbanningsgekte bij Amerikaanse ouders zit er zodanig hard in, dat zelfs de Harry Potterboeken van J.K. Rowling bijna uit de klaslokalen werden verwijderd. De boeken zouden kinderen namelijk aanzetten tot satanisme en hekserij.
LGBTQ+ en racisme als schietschijven
De afgelopen 20 jaar is de trend geëxplodeerd. “We hebben nog nooit een tijd meegemaakt dat we dagen aan een stuk vier of vijf melding krijgen per dag”, zegt Deborah Caldwell-Stone, de directeur van de American Library Association (ALA) aan The Guardian. Sociale media hebben bezorgde ouders een platform gegeven waar ze elkaar kunnen aanstoken om klachten in te dienen, soms gaan bepaalde oproepen viraal waardoor de ALA overrompeld wordt met verzoeken om een boek uit de rekken te halen.
In de meeste gevallen gaat het om boeken over LGBTQ+-thema’s of racisme in de VS. Daarmee merkt de ALA ook dat er vaak sprake is van een georganiseerd protest. Conservatieve organisaties roepen hun leden op om te protesteren tegen de publicatie en verspreiding van boeken die volgens hen jongeren “corrumperen”. In sommige gevallen roepen ze zelfs op tot boekverbrandingen. Conservatieve ouders geloven dat, als hun kinderen een boek lezen over jongeren die hun seksualiteit verkennen, ze tot dezelfde “verfoeilijke” daden zullen overgaan.
Politieke agenda
Bovenop het feit dat het protest steeds heviger en beter georganiseerd wordt, merkt Caldwell-Stone op dat tegenwoordig zelfs politici zich in de discussies beginnen te mengen. De zopas verkozen gouverneur van Virginia Glenn Youngkin toont in een campagnevideo zijn sympathie voor een moeder die het boek Beloved van Toni Morrison wilt verbannen, een boek over de ervaringen van een slavenfamilie na de Amerikaanse Burgeroorlog. De Republikeinse gouverneurs van Texas en South Carolina riepen op om pornografische inhoud in schoolbibliotheken te onderzoeken toen ze getipt werden over Gender Queer, een autobiografische graphic novel over de seksuele ontdekkingsreis van een non-binair persoon.
Volgens Caldwell-Stone nemen de politici hier een loopje met het eerste amendement uit de Amerikaanse grondwet: “We worden geconfronteerd met een soort morele paniek over een aantal romans en graphic novels uit schoolbibliotheken die bedoeld zijn voor adolescenten. Er wordt van censuur gebruik gemaakt om een politieke agenda door te voeren. Het is enorm ontmoedigend.”
