De vraag is niet meer of er vervroegd een derde Overlegcomité komt, maar wanneer. Daarbij een atypische opbouw: premier Alexander De Croo (Open Vld), die normaal de regie strak in handen houdt en zélf de versnelling inzet, temporiseert plots even. De reden? Jan Jambon (N-VA), de Vlaamse minister-president bleek bereid om zijn traditioneel remmende houding af te gooien, en plots voor strenge maatregelen en een nieuw, urgent Overlegcomité te pleiten. Zo zijn de protagonisten plots aan het flipfloppen, midden in een sfeer die naar paniek neigt: de druk vanuit de ziekenhuizen is enorm, de experten gloriëren. Dat alles leidt tot een onvermijdelijke cocktail van verstrenging van de maatregelen.

In het nieuws: Corona. Alweer.

De details: Voor één keer lijkt het verwachte scenario wat doorheen geschud, met ‘dank’ aan Jambon die de rollen omdraait.

• Er komen nieuwe, strengere maatregelen: je hoeft geen kristallen bol te hebben om dat te beseffen. Morgen om 9.00 uur komt daarvoor een nieuw Overlegcomité samen. Wanneer, dat weet niemand: dat is en blijft het prerogatief van de premier, die strak de regie daarover bij zich houdt en niet in z’n kaarten wil laten kijken.
• Maar helemaal klassiek verloopt de opbouw naar een derde Overlegcomité in amper twee weken niet. Want vanuit de Vlaamse regering koos Jan Jambon voor de vlucht vooruit. Na ‘Sterke Jan’ en ‘Sterkte Jan’, is nu plots ‘Jantje de voorste’ zijn nieuwe bijnaam in Het Laatste Nieuws. Die evolutie in de bijnaam is tekenend voor de wisselende houding die de Vlaamse minister-president lijkt te nemen, flipfloppen, zoals dat minder elegant heet in politiek jargon.
• Want Jambon en zijn Vlaamse regering zijn traditioneel de minst grote fans van maatregelen en strengere richtlijnen. Grote uitspraken op voorhand, onder meer over het CST door zijn partij, dwongen hem daarbij al een paar keer tot een bocht na afloop van het Overlegcomité.
• Maar deze keer koos hij voor een heel ander scenario, proactieve communicatie: Jambon nam de vlucht vooruit, en meldde zelf aan VTM dat hij wil dat het Overlegcomité vervroegd bijeenkomt, om bijkomende maatregelen te bespreken om de druk op de ziekenhuizen te verlichten.
• “Ik maak mij grote zorgen over wat er vandaag in de ziekenhuizen en vooral op intensieve zorgen gebeurt. Ik denk daarom dat het wijs zou zijn dat het Overlegcomité bijeen zou komen om extra maatregelen te nemen. Vooral het stopzetten van de indooractiviteiten in de recreatieve sector“, zo stelde Jambon ferm voor de camera’s.
• Daarbij verraste hij vriend en vijand gisterenmiddag: een strategie die hem veel boze reacties en hoongelach opleverde. Want had diezelfde Jambon, ook minister van Cultuur, niet minder dan 24 uur voor zijn oproep ervoor gepleit om musici te laten repeteren samen, in gesloten ruimtes? En nu pleitte hij er plots voor om alle indooractiviteiten tot 15 december stop te zetten? Vanuit ‘zijn’ cultuursector volgden alvast bijzonder giftige reacties: die dreigt zo weer de deuren te moeten sluiten.
• Maar de démarche van Jambon zette tegelijk wel voor één keer de andere niveaus voor een onuitgegeven scenario: plots was het premier De Croo, die voor voldongen feiten stond. In federale kringen viel men nochtans niet uit de lucht: iedereen voelde dat een nieuw Overlegcomité er onvermijdelijk zat aan te komen. De cijfers van het aantal ziekenhuisopnames zijn gewoon te slecht.
• Onderliggend speelt daarbij één simpele redenering bij alle toppers in de Wetstraat: men wil ‘kerst redden’, zorgen dat tegen de feestdagen er beterschap in zicht is. Dat Jambon dat vervolgens ook al met zoveel woorden op VTM ging zeggen, was helemaal de kaas van tussen het brood stelen dat normaal voor de premier is voorbehouden.

En nu: Opvallend genoeg temporiseert De Croo.

• Jambon nam dus het initiatief voor een versnelling die traditioneel door De Croo zelf wordt geplaatst. Die laatste heeft in heel de crisis weinig individuele macht, behalve over één zaak: de agenda. Het is en blijft het prerogatief van de premier om het Overlegcomité samen te roepen, iets waar de Vlaamse liberalen in het verleden al een paar keer mee speelden, door zo de deelstaten, en met name Jambon voor voldongen feiten te zetten.
• Het lijkt er sterk op dat deze keer de premier daarom in tegengestelde zin reageert: plots wordt er wat met de voeten gesleept, ligt er ‘niets al vast’. Kwestie van toch even te tonen wie de ultieme baas is.
• Opvallend was dat Pedro Facon, de coronacommissaris van blauwe signatuur, in het communicatiegat sprong en Jambon een standje gaf, door plots “kalmte en discretie” te vragen, iets wat hij na talloze publieke oproepen en lekken van bij zijn eigen experten nog niet eerder deed. Maar tegelijk versnelde ook hij: “Op mijn vraag komt de GEMS vanavond nog samen. Het Coronacommissariaat zal dat advies analyseren en vervolgens een advies overmaken aan de Premier, minister Vandenbroucke en minister Verlinden. Ondertussen zou het verstandig zijn de kalmte, sereniteit en discretie te bewaren.”
• Wie wel volmondig Jambon steunde, was uiteraard Frank Vandenbroucke (Vooruit), de minister van Volksgezondheid. Die kon moeilijk anders dan blij-verbaasd vaststellen dat hij nu plots Jambon als bondgenoot had: ‘meester Frank’ is al weken aan het pleiten om strenger in te grijpen.
• Maar tegelijk zou Vandenbroucke Vandenbroucke niet zijn als hij al zijn eigen agenda niet doorduwde: het onderwijs, ook een binnenactiviteit, komt weer onvermijdelijk in het vizier. Dat is een gemeenschapsbevoegdheid en de spanning op de lijn tussen de federale regering en respectievelijk Ben Weyts (N-VA) en Caroline Désir (PS), de bevoegde ministers van de gemeenschappen, is meer dan aanzienlijk. Of Weyts dus zo gelukkig was met het initiatief van ‘Jantje de voorste’, valt te betwijfelen. Want die zette nu de deur wagenwijd open voor ‘meester Frank’.
• Het is wachten op dat advies, en vermoedelijk zal dan de premier schakelen en eigenlijk dus Jambon volgen. Vanavond of ten laatste morgen komt dan toch dat Overlegcomité voor een derde keer op korte tijd bijeen.
• Federale bronnen bevestigen ondertussen “dat een pakket nieuwe maatregelen wordt voorbereid”.
• Overigens ook onvermijdelijk: een nieuwe ronde steunmaatregelen, die gepaard zal gaan met de maatregelen. Andermaal dreigt het allemaal veel geld te kosten, met de sterkste lobbygroepen die het meest binnen halen. De reissector is al vragende partij om opnieuw 20 miljoen euro steun te krijgen. De horeca zal opnieuw aanschuiven, daar dringt men aan op, alweer, een btw-verlaging, ook al is het echt de vraag wie daar netto bij wint, behalve de biergiganten. Daarnaast is er de cultuur- en eventsector waar zware kosten gemaakt zijn, en waar men nu al zeer boos reageert.
• Tegelijk legt de PS federaal een forse eis op tafel: alweer moet de tijdelijke werkloosheid dan verlengd worden, tot het voorjaar. Dat systeem liep eind dit jaar af, maar de PS ruikt nu haar kans om dat verder te laten lopen. Tegelijk wil men ook quarantaineverlof voor ouders wiens kinderen niet naar school kunnen.

The Big Picture: Een paniekerig sfeertje komt zo over het coronabeleid.

• Het beeld van een derde Overlegcomité in twee weken tijd is ondertussen wel dodelijk: het wordt nog moeilijk om te volgen wat nu precies mag en wat niet.
• Dat bovendien de teststrategie ondertussen ook alweer wijzigde, doet opnieuw geen goed aan de zaak: het oogt een rommeltje.
• Komt daarbij dat er ook een interessante communautaire wending in de cijfers zit: het is vooral Vlaanderen waar de gezondheidszorg nu echt met moeilijkheden kampt. De vraag is straks of er dan weer asymmetrische maatregelen komen: strenger in de ene deelstaat dan de andere. Toen het in omgekeerde zin het geval was, onder meer met de invoering van een verplicht Covid Safe Ticket (CST), leidde dat tot ergernis bij de Franstalige politici, onder meer Paul Magnette (PS) deed zijn beklag.
• De vraag is of men nu in Wallonië en Brussel bereid is mee te verstrengen met Vlaanderen, nu de rollen omgedraaid zijn. Opnieuw asymmetrisch zou het beeld van een onbegrijpelijk kluwen voor de burger alleen maar versterken.
• Daarbij komen ondertussen nog meer praktische problemen opduiken. Nu blijkt immers dat het niet toegelaten is voor politieagenten om nog de CST’s te scannen. Dat staat in een omzendbrief voor politiediensten en parketten van de procureur-generaal, zo meldt Het Nieuwsblad. Tientallen PV’s kunnen meteen in de vuilbak: er is geen wettelijke basis, als die enkel op basis van zo’n CST-controle is vastgesteld.
• Het is een stevige klap voor justitie, na al eerdere forse juridische tegenvallers. Want deze week sprak de rechtbank in Namen zich uit tegen dat CST, dat een inbreuk zou zijn tegen de Europese GDPR-regels. Er werd de Waalse regering een dwangsom opgelegd. Maar opvallend: voorlopig geen kritische vragen voor de minister van Justitie, Vincent Van Quickenborne (Open Vld).
• Het is straks aan het Overlegcomité om minstens het beeld van chaos te herstellen: de huidige kakofonie dreigt alleen maar het draagvlak voor de maatregelen, dat al aan het afbrokkelen was, verder de eroderen. Het gekat tussen Jambon en De Croo doet het totale plaatje daarbij uiteraard geen goed. De vraag dringt zich op of geen veel duidelijkere, simpel te communiceren maatregelen nodig zijn, waar tegelijk een grote meerderheid van de Belgen zich kan achter zetten. Zoals men in Duitsland en Oostenrijk deed.

Waar het vandaag niet over gaat: Verplichte vaccinatie. Duitsland is nochtans heel stevig op weg.

• “Enkel Indonesië, Micronesië, Tadzjikistan en Turkmenistan.” Met dat lijstje onfrisse dictaturen probeerde premier Alexander De Croo (Open Vld) zich er twee weken geleden van af te maken: geen verplichte vaccinatie in ons land.
• Het feit dat PS-voorzitter Paul Magnette het ondertussen al een aantal keer heel hardnekkig op tafel had gelegd, en zo zijn liberale coalitiepartner onder druk had gezegd, verklaarde voor een deel de koppige en scherpe reactie van de premier: er kan maar één haan de baas zijn.
• Maar daarmee heeft De Croo zichzelf wel flink vastgezet. Op het Overlegcomité midden oktober besliste men al strategisch om aan coronacommissaris Pedro Facon te vragen een rapport te maken over de verplichte vaccinatie, en de “voor- en nadelen” ervan. Maar de politieke realiteit in Europa dreigt nu De Croo in te halen.
• Immers, bij de grote buur Duitsland ligt het heel concreet op tafel, de ‘Impfpflicht’, in het prachtige Duits dus de verplichte vaccinatie. Want de nieuwe kanselier Olaf Scholz sprak zich deze week heel duidelijk uit voor zo’n verplichting. “In deze omstandigheden is het moreel een verdedigbare positie dat we iedereen moeten beschermen, en dus ook dat iedereen een vaccin zal moeten nemen”, zo verklaarde Scholz aan Bild.
• De kanselier zou het Parlement vrij laten stemmen, daar is een meerderheid voor die verplichting. Die zou tegen februari 2022 ingaan, al tegen Kerst wil Scholz nog 30 miljoen bijkomende prikken laten zetten. Daarbij zouden niet alleen verplegers, apothekers en dokters, maar ook chemici, dierenartsen én tandartsen verplicht worden opgeroepen, om een massale vaccinatiecampagne te organiseren.
• Duitsland kampt met een felle nieuwe golf, en dus dringen harde maatregelen zich op volgens de regeringsleider. Duitsland heeft een vaccinatiegraad die rond 68,5 procent blijft hangen. Daarmee doen ze het merkelijk slechter dan Vlaanderen, maar bijvoorbeeld wel beter dan Brussel, dat bij de slechtste gebieden in Europa zit.
• Vandaag komt Scholz samen met de zestien ministers van Volksgezondheid van de Duitse deelstaten. Daar zou dus al de knoop doorgehakt kunnen worden. Daarmee zou Duitsland dan Oostenrijk volgen.
• Ondertussen heeft Griekenland ook een semiverplichting ingevoerd voor vaccins in het land. Iedereen ouder van 60 jaar die nog weigert een vaccin te nemen dreigt aan te lopen tegen stevige boetes. Al wie tegen midden januari geen vaccinatie geboekt heeft, moet een boete van honderd euro ophoesten, per maand.

Voorspelbaar: Het regeringsrapport is positief, de kerncentrales kunnen dicht.

• Wie iets anders verwacht had, leest de verkeerde bronnen: het ‘Evaluatierapport over de bevoorradingszekerheid en de impact op de elektriciteitsprijzen’ van de FOD Economie, onder auspiciën van de Vivaldi-regering en minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) zet twee keer het licht op groen. Dat melden Het Nieuwsblad en Le Soir.
• Verrassend is dat allerminst. Het rapport bevestigt wat eigenlijk al in september 2020 is afgesproken binnen de huidige federale meerderheid: de kerncentrales, ook Doel 4 en Tihange 3, gaan dicht. Daarbij moeten we ons dus niet al te veel zorgen maken om de bevoorradingszekerheid én ook niet om de prijzen, zo stelt het rapport.
• De veiling die Van der Straeten organiseerde om nieuwe gascentrales te laten bouwen en van subsidie te voorzien, heeft volgens het rapport “haar doel bereikt: Het resultaat ervan is dat men de bevoorradingszekerheid van het land vanaf 2025 kan toelaten, in de context van de volledige sluiting van alle kerncentrales.”
• Aan het feit dat één gascentrale, die in Vilvoorde, van de Vlaamse regering geen vergunning kreeg, maakt men nauwelijks woorden vuil. En ook over de sluiting van kernenergie en impact op de prijs is men heel karig: “Beperkt”, zegt het rapport daarover. En nog meer: de extra CO2-uitstoot van de nieuwe gascentrales, onrechtstreeks ook een enorme extra kost, wordt zelfs niet aangeraakt in het rapport.
• Het dossier zou morgen, met een extra nota van Van der Straeten, op de kern komen. De vraag is of dat kan doorgaan, met de coronakoorts in de Wetstraat, en een nieuw Overlegcomité in aantocht. Maar hoe dan ook ging men vanmorgen niet officieel de kerncentrales sluiten: de MR blijft daarvoor te veel op oorlogspad.
• De bedoeling is eerder de beslissing te begraven in “een bredere strategie”, en over heel de transitie te communiceren. Het langverwachte rapport geeft alvast helemaal vrije baan.
• Meteen vanmorgen reageerde de MR met Georges-Louis Bouchez al via een hele stroom tweets en zelfs een video: “De MR is heel ontgoocheld en bezorgd door het rapport van de minister van Energie. Ontgoocheld omdat de minister het regeerakkoord niet naleeft dat zegt dat er twee scenario’s moeten worden bestudeerd: met en zonder kernenergie. Geen enkele studie over verlenging. Bezorgd door de ontoereikende informatie: geen enkele studie over de prijs, geen gegevens over het klimaat en de CO2-uitstoot. Maar ook de tegenstrijdigheden over de bevoorradingszekerheid zijn ongelooflijk.“

Ook gevolgd: Geen prettige dag voor Wouter Beke (CD&V) en zijn contact tracing.

• Er komt een “uitgebreid onderzoek” naar de werking van de contact tracing. Onder meer het Rekenhof zal, na vraag van de oppositie, ingeschakeld worden. Want uit verschillende bronnen bleek dat daar sprake was van grove fraude en misbruik van overheidsgeld.
• In het Vlaams Parlement moest bevoegd minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) een spervuur van vragen trotseren, ook uit zijn eigen meerderheid.
• “Nu hebben we als parlement een belangrijke taak. We moeten een antwoord vinden op de cruciale vraag: wie wist wat wanneer?”, zo toonde N-VA-parlementslid Lorin Parys zich scherp voor Beke.
• Die bouwde zijn verdediging op rond het feit dat de Vlaamse regering en administratie niet konden weten dat er botweg fraude werd gepleegd. “Zij hebben prestatiecijfers gemanipuleerd en pleegden bedrog. Kunnen we dat alstublieft niet vergeten?”, zo stelde Beke.
• Maar de oppositie nam er geen vrede mee: zij hadden het afgelopen anderhalf jaar net iets te veel de minister erop gewezen dat het fout liep met die contact tracing. Ze drongen aan, allen, op een onderzoek door het Rekenhof. Dat komt er nu pas, nadat Het Laatste Nieuws de zaak van fraude naar buiten bracht. “Minister Beke, u ondergaat deze crisis. U faalt. En dat keer op keer”, zo was Jeremie Vaneeckhout (Groen) bijzonder scherp.