Een tsunami van Amerikaanse schalie-olie heeft de oliemarkten op 30 dagen tijd volledig op hun kop gezet. De OPEC staat erbij en kijkt ernaar.
Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog staan de Verenigde Staten op het punt een netto exporteur van petroleum te worden, iets wat vijf jaar geleden nog totaal ondenkbaar zou zijn geweest. De olieproducerende landen, die zich groeperen in het OPEC-kartel, zijn door de VS in snelheid genomen. Dat schalie-olie een bedreiging voor traditionele olie vormde, wist men al langer, maar dat de VS er in zouden slagen zo snel de oliemarkten te veroveren was ondenkbaar.
OPEC werd gemarginaliseerd
De OPEC staat ondertussen op het punt te worden gemarginaliseerd door de acties van drie landen: de VS, Saoedi-Arabië en Rusland. Deze troika produceerde in 2017 ruim 26 miljoen vaten per dag, goed voor 39% van de globale productie. De OPEC-landen (zonder Saoedi-Arabië) pompten in dezelfde periode nog 29 miljoen vaten per dag op, goed voor 30% van de globale productie. Deze cijfers zijn wat betreft de troika dit jaar nog opgelopen, nu de VS de markten overspoelen met schalie-olie, om de prijzen te drukken.
Voor het eerst zullen deze 3 landen meer dan 40% van de globale productie voor hun rekening nemen, terwijl de OPEC, gezien de aanhoudende problemen in Iran en Venezuela onder de grens van 30% zullen zakken.
3 landen beslissen over aanbod en prijzen
Het zijn dus wel degelijk deze 3 landen die de prijzen zetten en beslissen of er meer of minder olie op de markten komt. De rest van de OPEC-landen lijdt onder de Amerikaanse sancties, onder politieke onrust of is gewoon te klein om een verschil te maken en zet zich dan gewoon op de lijn van het huis Al Saud. (De enige uitzondering hierop is Irak.) Beslissingen worden nu dus buiten de OPEC om genomen.
Ook binnen de troika is sprake van een hiërarchie: Rusland en de Saoedi’s stemmen als een tijd de productie op elkaar af, als de de facto leiders van respectievelijk niet-OPEC en OPEC, terwijl de VS dankzij hun schalie-olie en de Iran-sancties een beslissende stem hebben in het aanbod van olie en de prijszetting.
Zesmaandelijkse OPEC-vergadering niets meer dan een pro forma toneelstukje
Op 6 december zullen de OPEC-landen hun zesmaandelijkse vergadering houden in Wenen en trachten een tegenzet te formuleren. Maar beslissingen zullen meer dan waarschijnlijk al tijdens informele samenkomsten worden genomen in de week die daar aan voorafgaat, tijdens de G20 in Buenos Aires. Het is daar waar de strategie voor 2019 zal worden uitgestippeld.
Het zijn dus wel degelijk drie mannen – de Amerikaanse president Donald Trump en diens Russische collega Vladimir Poetin en de Saudische kroonprins Mohammed Bin Salman – die de evoluties van de oliemarkten volgend jaar en de daaropvolgende periode zullen bepalen. Deze 3 zetten de politieke lijnen uit, terwijl hun ministers van energie het operationele luik voor hun rekening nemen. Ooit belangrijke olieproducerende landen als Iran, Nigeria en Venezuela worden op die manier volledig gemarginaliseerd.
De zesmaandelijkse OPEC-vergadering is nog weinig meer dan een pro forma toneelstuk, opgevoerd door een stel zombies, die snakken naar de tijd die ooit was.
