De mens hanteert bij zijn verplaatsingen een opmerkelijke strategie, die echter niet altijd de meest efficiënte route blijkt te volgen. Dat is de conclusie van een rapport van Carlo Ratti, professor stadsplanning aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT), gebaseerd op data die met mobiele telefoons in San Francisco en Boston konden worden verzameld.

De onderzoekers stelden vast dat een wandelaar zoveel mogelijk zijn eindbestemming recht voor zich probeert te houden, ook al betekent dat in realiteit een omweg.

Verschillende routes

“De menselijke hersenen blijken voor een optimale navigatie niet geschikt te zijn”, stipt Carlo Ratti aan. “In plaats van de kortste route te berekenen, proberen wandelaars zoveel mogelijk in een rechte lijn hun eindbestemming te bereiken, ook al blijkt dat vaak niet het meest efficiënte traject.”

“Heel veel mensen volgen op een verplaatsing tussen twee locaties op de heenreis een andere route dan op de terugweg.”

“Mensen zijn geen optimale navigators”, benadrukt Ratti nog. “Vastgesteld werd dat de mens consequent van de kortst mogelijke weg afwijkt. Bovendien blijken deze afwijkingen over langere afstanden toe te nemen.”

“We hebben hier wellicht te maken met de gevolgen van een intuïtief gedrag. Eerder onderzoek heeft al aangetoond dat mensen voor hun navigatie van oriëntatiepunten afhankelijk zijn en de lengte van straten verkeerd inschatten.”

Savanne

“Maar daarnaast ontdekten wij dat de meeste wandelaars niet de snelste weg volgen, maar een route die de hoek tussen de wandelrichting en de eindbestemming zo klein mogelijk probeert te houden.Datzelfde gedrag kon ook op verschillende plattegronden worden opgetekend. Zowel in het complexe stadsplan van Boston als het ordelijke str atenraster van San Francisco konden dezelfde fenomenen worden geregistreerd.”

“Een vergelijkbaar gedrag kon ook bij dieren worden opgemerkt”, betoogt professor Ratti. “We hebben hier wellicht te maken met een evolutionair gegeven. Ook in de savanne zouden verplaatsingen volgens hetzelfde patroon verlopen.”

“Het is pas in de modernere periodes, waarbij een complex stratenplan en een druk verkeer een grote invloed op de verplaatsingsmogelijkheden hebben, dat deze situatie helemaal verandert en het duidelijk wordt dat de menselijke navigatie tekorten vertoont.”

Hersenkracht

Toch moeten er volgens Ratti een aantal bedenkingen worden opgemerkt. “De evolutie is geen verhaal van optimalisatie, maar van compromissen”, voert de wetenschapper aan. “De gerealiseerde tijdwinst zal immers mogelijk niet opwegen tegen de bijkomende cognitieve belasting die met het berekenen van een perfecte route zou zijn gemoeid.”

“De vroege mens moest tijdens zijn verplaatsingen immers hersenkracht reserveren om onder meer bedreigingen onderweg – roofdieren of een stampede van een grote kudde – uit de weg te kunnen gaan. Op diezelfde manier moet de hedendaagse mens zich ook inspannen om het agressieve verkeer te overleven. Dit onvolmaakte navigatiesysteem blijkt al voor vele generaties mensen voldoende te zijn geweest.”

(evb)