Het Australische parlement heeft de veelbesproken wet goedgekeurd die techgiganten zoals Google en Facebook verplicht om te betalen voor nieuws dat verdeeld wordt op hun platform. Facebook forceerde vorige week nog een wijziging in het wetsvoorstel door Australische nieuwsinhoud een week lang te blokkeren op zijn platform. 

Internationaal werd de kwestie met argusogen bekeken. De wet kan namelijk dienen als model voor andere overheden zoals Canada en de Europese Unie. Die zoeken ook naar manieren om Big Tech te laten betalen voor de nieuwsinhoud die ze verspreiden.

Na het verhitte dispuut tussen Facebook en de Australische overheid hebben techbedrijven extra tijd gekregen om commerciële deals met uitgevers af te ronden, om te voorkomen dat ze aan de nieuwe regelgeving worden onderworpen. 

Knieval of gezond debat?

De wet bepaalt namelijk dat Canberra een soort arbiter zal aanwijzen die de tarieven mag zetten die de digitale platformen moeten betalen, indien zakelijke onderhandelingen met nieuwsuitgevers mislukken. Facebook en Google hopen dus om die tarieven te omzeilen door genoeg deals te sluiten met Australische nieuwsmedia. 

Minister van Financiën Josh Frydenberg zei dat de nieuwe wet garandeert dat persgroepen ‘eerlijk vergoed worden voor de inhoud die ze genereren, zodat journalistiek in het belang van het volk kan gedijen in Australië’. 

Sommige critici zagen de toegevingen die Australië vorige week deed – na de nieuwsban door Facebook – als een knieval. Uiteindelijk slaagde Canberra er in om de plooien glad te strijken met het bedrijf van Mark Zuckerberg. Naar eigen zeggen werden er vooral bewoordingen aangepast en blijven de belangrijkste bepalingen uit het initiële voorstel overeind. 

‘De veranderingen die de regering heeft doorgevoerd, zijn dingen die óf niet veel uitmaken, óf alleen dienen om te verduidelijken’

Rod Sims, voorzitter van de Australische mededingingswaakhond ACCC

De voorzitter van de Australische mededingingswaakhond ACCC weet in Australische media geen blijf met zijn vreugde over de nieuwe wet: ‘De veranderingen die de regering heeft doorgevoerd, zijn dingen die óf niet veel uitmaken, óf alleen dienen om dingen te verduidelijken die, althans in de ogen van Facebook, onduidelijk waren.’ Frydenberg zei dat zijn ministerie de wet jaarlijks zal evalueren om ‘ervoor te zorgen dat ze resultaten oplevert die in overeenstemming zijn met de bedoeling van het overheidsbeleid’.

Onafhankelijke mediabedrijven vallen uit de boot

Verschillende grote media spreken van een mijlpaal voor nieuwsmedia wereldwijd. Maar is dat wel zo? Door de digitale transitie zoeken mediabedrijven al jaren naar een duurzaam nieuw businessmodel. Inkomsten uit advertenties voor traditionele media zijn namelijk gekelderd, terwijl die bijna als een communicerend vat naar bedrijven zoals Google en Facebook gegaan zijn. 

Hun advertentie-inkomsten zijn geëxplodeerd, en dat gebeurt deels door de trafiek die ze genereren met nieuwsinhoud. Of die nu gedeeld wordt door gebruikers op hun platformen, of in de vorm van samenvattingen (snippets) in de zoekresultaten. 

De nieuwe wet kan dat evenwicht deels herstellen. Maar het dreigt een slechte zaak te zijn voor het pluralisme in de media. Big Tech kan nog steeds kiezen met wie ze in zee gaan. Zo hebben Google en Facebook al ontwerpakkoorden getekend met enkele grote uitgevers. Google heeft bijvoorbeeld een partnerschap met News Corp van Rupert Murdoch, dat onder meer Fox News onder zijn vleugels heeft. Zowel Facebook als Google hebben deals gesloten met de Japanse mediagroep Nikkei, dat onder meer de Financial Times uitgeeft. 

Maar kleinere onafhankelijke nieuwsmedia dreigen uit de boot te vallen. De techbedrijven mogen kiezen met wie ze in zee gaan, en ondanks miljardenwinsten heeft Facebook al aangegeven om niet meer te gaan uitgeven voor nieuwsinhoud dan het al deed. Het bedrijf zal niet met alle bestaande Australische nieuwsmedia deals gaan afsluiten. Van de kleinere nieuwsuitgevers dreigen er veel niet in aanmerking te komen voor betalingen onder de nieuwe wet. En net die media zijn voor hun publiek sterk afhankelijk van Facebook.

‘Als je een kleine publicatie bent, kan Facebook gewoon zeggen: ‘Nou, we herkennen je niet als een nieuwsmedium’, en je er helemaal buiten laten.’

Stephen Scheeler, voormalig topman Facebook Australië

‘Ik denk niet dat het goed is voor onafhankelijke journalistiek, en niet goed voor regionale nieuwsmedia’, zegt Stephen Scheeler aan de Australische openbare omroep ABC News. De man was CEO van Facebook Australië van 2013 tot 2017. Volgens hem kan Facebook onder de nieuwe wet bepalen wie een echte nieuwsuitgever is, en dus in aanmerking komt voor betaling. 

‘Als je een kleine publicatie bent, kan Facebook gewoon zeggen: ‘Nou, we herkennen je niet als een nieuwsmedium’, en je er helemaal buiten laten. Dat was een wijziging die op verzoek van Facebook door de overheid is doorgevoerd’, aldus de voormalige topman van het sociale netwerk. 

Een overwinning voor de journalistiek? Het is dus mogelijk dat het vooral de grote persgroepen zijn die baat hebben de nieuwe wet, en kleine onafhankelijke media geslachtofferd worden in naam van de persvrijheid. (jvdh)