Het Oekraïense ministerie van Infrastructuur heeft gezegd dat het maanden zou kunnen duren voordat de export van graan terug op het vooroorlogse niveau raakt. Er zouden in de komende weken maar een handjevol schepen vertrekken uit de haven van Odessa.
De graandeal die Oekraïne en Rusland vorige week ondertekenden, moest ervoor zorgen dat de export van graan terug op gang zou komen. Die werd immers tegengehouden door een Russische blokkade van de Oekraïense havens, waardoor honderdduizenden tonnen graan stonden te wachten om verscheept te worden.
Maar nu het akkoord ondertekend is, waarbij Rusland garanties biedt dat de export niet belemmerd zal worden als het schepen mag controleren, lijkt de export maar traag op gang te komen. Maandag vertrok het eerste graanschip, de Razoni, een vrachtschip dat vaart onder de vlag van Sierra Leone, uit de haven van Odessa.
Vijf schepen
Oleksander Koebrakov, de minister van Infrastructuur, zegt dat slechts vijf schepen de Razoni in de komende twee weken zullen vergezellen. Die zullen vertrekken uit de haven van Odessa, maar ook die van Chornomorsk en Pivdennyi.
Ter vergelijking: in augustus 2021 vertrokken maar liefst 194 graanschepen vanuit de Oekraïense havens. De drie bovenvermelde havensteden waren toen goed voor zo’n 60 procent van de export, terwijl ook steden die nu door de Russen bezet worden, zoals Marioepol, een deel van de activiteit op zich namen.
Oekraïne was voor de Russische invasie een van de grootste exporteurs van graan in de wereld. Volgens Reuters stond het op de vierde plaats als het aankomt op de uitvoer van maïs, en de derde plaats voor de export van tarwe. Door de Russische blokkade kelderde die export en stegen de prijzen van graan wereldwijd, wat in sommige landen tot een voedselcrisis dreigde te leiden.
Zeemijnen
Koebrakov zegt aan Financial Times dat hij niet verwachtte dat de graanexport meteen snel op gang zou komen. “De eerste twee weken zullen een proefregime zijn, waarin we één, twee, drie schepen uit zullen laten varen, en daarna zullen we de eerste één, twee, drie schepen ontvangen die binnenkomen”, zegt de minister.
Daarna hoopt hij dat de markt binnen een maand tot zes weken zal zien dat het plan op een veilige manier wordt uitgevoerd, waarna het volume schepen zou moeten verhogen.
Momenteel liggen al minstens zestien schepen te wachten om uit te varen, met in totaal zo’n 600.000 ton graan aan boord. Zij wachten af om te zien of de route veilig is. Zowel Oekraïne als Rusland plaatsten in de zee rond de havensteden immers zeemijnen – Oekraïne om de Russen te belemmeren en vice versa – en bovendien zijn kapiteins nerveus over mogelijke Russische raketaanvallen. Eenmaal is aangetoond dat de afspraak door beide partijen wordt nageleefd, zou dat ervoor kunnen zorgen dat de export binnenkort sterk kan toenemen.
Verzekeraars wachten nog af
Maar niet enkel de exploitanten van de schepen wachten af. Chris MicGill, het hoofd van de mariene vrachtafdeling bij verzekeraar Ascot, zegt dat hij zich momenteel zorgen maakt over de veiligheid van de corridors die zijn vrijgemaakt als onderdeel van de deal. Zeemijnen die daarbuiten liggen, zouden door de getijden immers naar binnen kunnen worden verplaatst, zegt hij aan Financial Times.
Intercargo, een vereniging die de belangen van de mariene vrachtindustrie behartigt, zegt dat het nog niet overtuigd is van de maatregelen die tot nu toe werden genomen. Het zou meer zekerheid willen dat schepen niet gebombardeerd worden, voordat het groen licht zou geven voor de uitvaart.
En die angsten zijn misschien niet zo vergezocht: de dag nadat de deal werd ondertekend, schoot Rusland toch nog raketten op Odessa af. De raketten zouden de infrastructuur van de haven hebben geraakt, maar niet de haven zelf. Volgens Rusland ging het om een militair doelwit, maar Oekraïne beweert dat het om een pompinstallatie ging.
(fjc)
