Voor het einde van het jaar wil de Europese Commissie samen met de federale regering een regeling uitgewerkt hebben om de Russische activa, die bevroren staan bij Euroclear, richting Oekraïne te duwen. Dat zegt premier Alexander De Croo (Open Vld), die daarover in nauw contact staat met zowel Commissievoorzitter Ursula von der Leyen als Europees Commissaris voor Justitie Didier Reynders. Daarbij is het voor België cruciaal om niet de activa zelf (zo’n 196,6 miljard Russische tegoeden, waaronder 180 miljard euro van de Russische Centrale Bank) aan te slaan, maar wel alle winsten die sinds het conflict geboekt zijn. “Want als je daar zotte dingen mee begint te doen, moet je niet verwonderd zijn dat er binnen tien jaar een ander systeem is dat gebruikt wordt door landen die zeggen: ‘Wij nemen afstand van de westerse wereld’”. Concreet zou het erop neerkomen dat de EU een wettelijk kader kan voorzien om de belastingen op die winsten op te trekken van nu 25 procent in de Belgische vennootschapsbelasting, naar de volle 100 procent. Dat geld kan dan vervolgens aan Oekraïne uitgekeerd worden in een hulpfonds. Volgens het Spaanse voorzitterschap, dat nog tot januari de EU-raad leidt, moet dat zo’n 15 tot 17 miljard euro opleveren. Meteen blijft dan de vraag of België nog ‘eigen’ inspanningen gaat doen voor Oekraïne: tot nu toe werd de steun van Vivaldi richting Zelensky en co integraal betaald met die ‘superwinsten’ uit Euroclear.

Met bijdragen van Corneel Vanfleteren en Baptiste Lambert.

In het nieuws: Gejubel in de federale regering, nu eindelijk de sancties over Russische diamant ingaan, en Antwerpen daar eigenlijk beter van wordt.

De details: Ook het andere grote dossier van Belgische belangen in de Russisch-Oekraïense oorlog, dat over Euroclear, komt onvermijdelijk in de komende weken nog in een stroomversnelling.

• Opvallende hoera-berichten, over de nieuwe regeling rond de wereldwijde diamanthandel. Premier De Croo kondigde in september in New York, op een meeting met de diamantsector, al aan dat die regeling ‘rond’ was, maar een videocall van de G7 gisteren bevestigde formeel de deal. 
• Daarbij gaan de G7 en de EU samen een systeem invoeren om de herkomst van ruwe diamanten te traceren via blockchain, zodat de Russische edelstenen ook effectief onder een embargo kunnen komen, wat het Westen wil opleggen omwille van de oorlog in Oekraïne. Twee draaischijven in dat systeem zullen de poortwachters spelen: België (via Antwerpen) en Canada.
• Het is een belangrijke symbolische stap: het Russische Alrosa, een staatsbedrijf van Vladimir Poetin, en de nummer twee in de wereld qua diamantproductie na De Beers, draait bijna 4 miljard omzet per jaar. In praktijk verschoven al grote volumes Russische diamant naar China, dat als alternatieve afzetmarkt opdook voor de Russen.
• Het systeem, waarvoor de federale investeringsmaatschappij SFPIM en blockchainbedrijf Unbox een contract afgesloten hebben, zo wordt aan de redactie bevestigd, maakt dat plots er een pak meer transparantie kan komen in de diamanthandel, als het waterdicht zou werken. Meteen toont KBC zich bereid om dan opnieuw in de diamant te stappen als financierder: omwille van het gevaar op witwassen trokken de Belgische banken systematisch de deur dicht voor die business.
• Vanaf september 2024 is dat systeem volledig operationeel, en kan het op termijn zelfs voor meer gaan dienen dan enkel Russische stenen: heel de sector kampt al jaren met het stigma van ‘bloeddiamanten’. Het systeem zou in principe dan zelfs uitgebreid kunnen worden naar andere moeilijke sectoren zoals de kunsthandel. Daar speelt de zogenaamde ‘provenance’, de afkomst en historiek van een kunstwerk, een cruciale rol in de waardebepaling. Fraude daarbij is niet ongewoon.
• Al in september zag De Croo in ‘zijn’ initiatief een bewijs in “dat België meepraat op het hoogste niveau, over voor ons cruciale sectoren”. Gisteren deed hij er nog een laagje bovenop: “Dit biedt Antwerpen een unieke kans om uit te groeien tot hét handelscentrum van propere diamant in de wereld”.

De essentie: België heeft budgettair al flink geprofiteerd van de oorlog in Oekraïne.

• Naast de diamant heeft België nog een grotere unieke rol in de financiën achter het conflict in Oekraïne. Via het clearinghouse Euroclear worden in Brussel een enorm aantal waardepapieren, beleggingen en andere activa van Rusland bewaard. 
• In 2022 was dit goed voor 196,6 miljard Russische bevroren tegoeden, waaronder 180 miljard euro van de centrale bank van Rusland. Maar het bedrag tikt verder aan: Euroclear belegt immers die activa allemaal, met weinig risico, waardoor er winsten uit die bevroren tegoeden extra op rekeningen komen. Voor dit jaar zou dat zo’n 3 miljard euro kunnen worden, ruw geschat, op basis van de 734 miljoen euro rente, alleen al in het eerste kwartaal van 2023. 
• Het is enkel op die winst alleen al, dat België plots en onverwacht een bom extra inkomsten binnen kreeg, via de vennootschapsbelasting, die op een tarief van 25 procent zit. Die honderden miljoenen extra in de begroting, 625 miljoen euro dit jaar, worden door Vivaldi “integraal gebruikt om steun te geven aan Oekraïne”. 
• “Al het geld vloeit terug naar hen”, is altijd het motto geweest. Maar tegelijk morren andere EU-landen, die het wat “makkelijk” vinden dat premier De Croo voor de komende jaren ook een Oekraïne-steunfonds aankondigde van 1,6 miljard. Want alle steun die België tot nu toe gaf, wordt integraal met die superwinsten van Euroclear gefinancierd: het is dus eigenlijk geen ‘Belgische gift’ of inspanning van de federale regering.

In de pijplijn: Een beslissing over het Russisch geld van Euroclear moet nog dit jaar vallen.

• Binnen de Europese Commissie speelt men al langer met het idee om dat Russisch geld te gaan aanspreken. Daarbij is er de politieke realiteit dat een pak EU-landen kreunt onder de miljarden die het conflict ondertussen kost. Ook de EU wil nog eens 40 miljard steun plus 15 miljard militaire steun richting Kiev sturen. Dat bevroren Russisch geld zou dus kunnen helpen. Spanje, dat nog tot eind dit jaar de EU-raad voorzit, heeft een plan klaar dat 15 tot 17 miljard uit Euroclear en andere bevroren rekeningen zou halen.
• Maar de zaak ligt bijzonder gevoelig, “het moet vooral op de juiste manier gebeuren”, zo geeft premier De Croo aan in gesprek met deze site.
  • “We werken samen met de Commissie, die voor het einde van het jaar dit rond wil hebben.”
  • “Ik heb daar onlangs nog met von der Leyen over samengezeten om te kijken op welke manier we dit best doen. En ook met Didier Reynders, de Commissaris van Justitie, werken we zeer nauw samen op dit dossier.”
  • “Je hebt twee zaken: het rendement op de activa en de activa zelf. Op het rendement, de winsten, heffen we nu een belasting van 25 procent. Maar dat zou je anders kunnen doen, veel hoger. Dat is zeker.” 
  • “Maar dan hebben we wettelijk wel iets nodig, als kader. Dat moet je op Europees niveau doen.”
• De echte strijd binnen de EU gaat dus over welk deel van het Russisch geld precies wordt aangesproken. De Oekraïners willen gewoon alles confisceren. Maar dat kan niet voor De Croo.
  • “Je hebt inderdaad een discussie over de assets, de activa zelf. Daar hebben wij altijd gezegd: voorzichtig zijn.Want dat zijn de middelen van bijvoorbeeld de centrale banken. Als je daar plots begint op in te hakken, dan heb je toch verschillende risico’s.” 
  • “Het is cruciaal dat we de winsten van de Russen gebruiken om Oekraïne te ondersteunen. Maar het is tegelijk zeer prioritair om Euroclear hier te houden. Dan moet Euroclear wel een mondiaal systeem kunnen blijven.” 
  • “Als je zotte dingen gaat doen met de activa zelf, dan moet je niet verwonderd zijn dat er binnen tien jaar een ander systeem wordt gebruikt wordt door landen die zeggen: ‘Wij nemen afstand van de westerse wereld.’”
• Het past in het beeld dat De Croo in de campagne graag wil zetten: de premier op het wereldtoneel, die de Belgische belangen stevig vertegenwoordigt. Het komende EU-voorzitterschap zal dat alleen maar verder versterken, zo is de idee. Morgen stellen De Croo en minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) overigens de prioriteiten van het Belgische EU-voorzitterschap voor.
• De krachtlijnen zullen een “veiliger, krachtiger en groener Europa” zijn, zo lichtte Lahbib al een tipje van de sluier, in een lezing aan Saint-Louis die Le Soir bijwoonde. Daarbij ligt het zwaartepunt van het voorzitterschap duidelijk in de eerste helft van die zes maanden: 25 april sluit het Europees Parlement de deuren, in de eerste maanden van 2024 wil men nog een pak deals afronden binnen de legislatuur: er liggen nog 154 wetteksten klaar. Daarbij moeten de Europese Raad (onder Belgisch voorzitterschap) en het Parlement proberen compromissen te vinden.

Opnieuw verdaagd: Het blijkt een lastige bevalling, de 125 miljoen euro die vrijgekomen is op de begroting op de “juiste” manier opnieuw te verdelen.

• Hoewel het nog niet formeel beslist is, blijkt zeer duidelijk: het krantencontract in de huidige vorm, waarbij privébedrijven PPP en het Franse Proximy wonnen, wordt niet gegund door Vivaldi. Een Europese concessie uitschrijven en die vervolgens toekennen aan iemand anders dan staatsbedrijf Bpost, dat is geen optie meer.
• Maar Vivaldi worstelt tegelijk met hoe dan op een juiste manier de “alternatieve maatregelen” uit te werken, die blijkbaar iedereen toch wil invoeren, zeker op de linkerkant. 
• Want drie machtige instituten trekken aan de mouw van de regeringspartners:
  • Uiteraard Bpost zelf, dat totaal niet zag aankomen dat het de krantenconcessie zou verliezen en absoluut nog geld wil zien van de overheid. Werkgelegenheid bij het overheidsbedrijf is hier het toverwoord.
  • Maar ook de krantenuitgevers, de Franstaligen luidop, de Vlaamse in alle discretie, om toch maar nog een deeltje van de koek te krijgen. Daarbij gaat het over de ‘bescherming van de democratie’, als uitleg.
  • Voor de ‘zuil’, onder meer met Beweging.net en ook Kerk & Leven, zijn er minder ronkende argumenten, maar wel een vraag van cd&v om die ook op te nemen, andermaal, in de steunmaatregelen.
• “Er is vooruitgang geboekt, we weten waar we naartoe gaan”, zegt een lid van de kern. Nu is er op niveau van de kabinetten een werkgroep rond een “nieuwe en beperkte concessie”, om toch nog de landelijke gebieden te bedienen. “Bedoeling is zowel de uitgevers als de vzw-blaadjes nog een tijdelijke steun te geven”. En ook om dan nog “tijdelijk Bpost te laten bussen, als overgangsmaatregel”, zo zegt een bron in de meerderheid.
• De essentie daarbij: hoe lang zal dat “tijdelijke” dan in werkelijkheid blijven lopen, zeker als Vivaldi straks na juni ‘24 verzakt in lopende zaken? Want dan wordt het makkelijker om in alle stilte toch gewoon met die steun door te gaan. 
• Plus, er blijft de budgettaire kwestie: er komt 125 miljoen overheidsgeld vrij, dat niet naar de concessie gaat. Maar wat komt in de plaats? De PS wil gerust opnieuw dat bedrag integraal aan steun uitgeven, de Open Vld ziet dat totaal niet zitten en wil een “structurele besparing”. “De nieuwe steun zal beperkt zijn”, is daar te horen.
• Zo eindigt het dossier morgen op de kern meer dan waarschijnlijk met opnieuw belastinggeld voor de drie machtige instituten: Bpost, de krantenuitgevers en de zuil. De premier wil graag het dossier van de baan: hij vertrekt op reis naar de VS, met een pak pers in het kielzog. 

Zoals verwacht: De anti-casseurswet is gisteren begraven. PS en Ecolo kregen wat ze wilden.

• De PS was ooit via Brussels burgemeester Philippe Close (PS) zélf vragende partij: een wet om de geweldplegers tijdens betogingen aan banden te leggen, en recidive geweldplegers een preventief verbod te kunnen opleggen om te gaan betogen, naar analogie met een stadionverbod. Meer nog: het onderwerp werd twee keer op de kern goedgekeurd en in de Commissie gestemd. 
• Maar de PS en ook Ecolo keerden hun kar. De druk van de vakbonden was gewoon te groot. Thierry Bodson, de machtige voorzitter van het ABVV, had duidelijk aangegeven dat er “een voor en een na” zou zijn voor de PS en Ecolo als deze wet zou worden aangenomen.
• De zaak etterde al weken binnen Vivaldi, de MR ging op de achterste poten staan en dreigde allerlei dossiers te blokkeren. Andermaal blijkt dat praat voor de vaak van de Franstalige liberalen: de wet sneuvelde gisteren op de kern dan toch.
• Voor het terugtrekken op het laatste moment betaalden Ecolo en PS wel een prijs: de procedure voor onmiddellijke verschijning voor de rechter, het zogenaamd ‘snelrecht’, zal worden hervormd met een nieuwe minimumtermijn van vijf werkdagen en een maximum van 40 dagen, vergeleken met 10 dagen en 70 dagen voorheen, voor geweldplegers. 
• De nieuwe overeenkomst bevat ook strengere straffen voor geweld dat wordt gepleegd tegen mensen met een gezaghebbende en sociale functie, zoals brandweerlieden, deurwaarders, advocaten, leraren en journalisten.
• Met dit compromis tussen de linkse en rechtse vleugel van de Vivaldi kan de nieuwe minister van Justitie Paul van Tigchelt (Open Vld) zijn hervorming van het Strafwetboek dan toch voortzetten. 

Nieuws: Voormalig voorzitter van Vooruit Conner Rousseau stopt nu ook als Vlaams Parlementslid. 

• Rousseau kondigt dat zelf aan op z’n Instagram. Hij haalt aan dat hij aan zichzelf wil werken, maar niet op kosten van het parlement. Rousseau stopte al als voorzitter van de socialistische partij, nadat hij in opspraak was gekomen na racistische uitspraken op café in Sint-Niklaas.
• “Ik ga aan mezelf werken. Maar dat wil ik niet doen op kosten van het parlement. Daarom deze keuze”. Hij spreekt van een “moeilijke beslissing”, die hij “na lang nadenken” heeft genomen. Verder haalt hij aan dat de situatie rond zijn persoon “een droom (was) die de laatste maanden een nachtmerrie werd”.
• Bij zijn vertrek als partijvoorzitter sprak hij nog over dat “het gedoe rond mijn persoon te veel afleidt van de essentie”. Een soortgelijke boodschap herhaalt hij nu: “Ik hoop dit nu achter me te laten. En hoop dat iedereen dit kan doen. Het is tijd om het terug over de problemen van de mensen te hebben. Over de zaken die er echt toe doen. En ik hoop dat mijn vertrek daarin kan helpen.” In zijn Instagram-post haalt hij aan dat hij voorlopig opdrachten als zelfstandige zal uitvoeren, op zijn eigen tempo.

• Bronnen binnen Vooruit blijven voorlopig op de vlakte over de toekomst van Rousseau. Wel is bij intimi te horen dat de voormalige voorzitter een hevige mentale klap heeft gekregen en voorlopig echt weg wil blijven uit het gewoel en de spanning van de Wetstraat. 
• Zo blijft de kwestie van het lijsttrekkerschap voor Oost-Vlaanderen op de Vlaamse lijst voor de verkiezingen van 2024 ook open. Normaal zou Rousseau die lijst trekken, maar recenter gaf hij aan daar niet meer op te azen. “Het ligt nog helemaal open, en in feite is er geen enkele reden om daar overhaast in te werk te gaan”, zo is binnen de partij te horen aan de top. Vooruit heeft tijd tot zeker maart en zelfs april, voor het echt iets moet beslissen. “We gaan zeker niets overhaast doen.”
• “De Oost-Vlaamse afdeling heeft uitstel gevraagd tot na nieuwjaar over de lijstvorming. We hebben die gegeven. Conner heeft zelf tijd en rust gevraagd, wij zullen die vanuit de partij in elk geval geven”, zo reageerde voorzitter Melissa Depraetere (Vooruit) op Radio 1.

Opvallend: Het ontslag van Rousseau staat in schril contrast met de aanpak van Sihame El Kaouakibi.

• Meer dan twee jaar daagde Vlaams Parlementslid El Kaouakibi niet op, bij zittingen plenair of in commissie van het Vlaams Parlement. Al die tijd bleef haar loon doorlopen, wat tot hevige kritiek leidde. Daarbij besliste het Parlement finaal zelfs de reglementen wat te wijzigen, waardoor langdurig afwezige Parlementsleden loon moeten inleveren.
• De facto kreeg El Kaouakibi dat loon ook niet op haar rekening: er is door het gerecht bezwarend beslag gelegd op haar inkomen als Parlementslid. Er loopt immers een strafzaak tegen het voormalige liberale Parlementslid, wegens honderdduizenden euro’s fraude met subsidies. 
• De manier waarop Rousseau nu ontslag neemt, heeft zonder twijfel met de commotie en verontwaardiging in de zaak-El Kaouakibi te maken. 
• Die kondigde overigens in september van dit jaar een “comeback” aan, ze zou voortaan aan de debatten deelnemen en “haar stem laten horen”, zo kondigde ze groots aan. Daarbij eiste ze meteen ook twee parlementaire medewerkers, waar ze juridisch gezien recht op heeft. Het Vlaams Parlement wilde die eerst niet toekennen, wegens haar manifeste afwezigheid. 
• Finaal haalde ze twee medewerkers, oud-Open Vld’ers, binnen in haar “team Krullie”. Deze week won ze ook zoals verwacht de rechtszaak daarover tegen het Parlement, en kreeg ze één euro symbolische schadevergoeding toegekend. Zelf vroeg ze 3.400 euro.
• Overigens is van een Parlementaire comeback in werkelijkheid geen sprake: welgeteld twee keer daagde El Kaouakibi ondertussen op voor een plenaire zitting, daarna niet meer. Ook het onderwijsdebat, nochtans haar zelfverklaarde specialiteit qua onderwerp, liet ze gisteren aan zich voorbij gaan.

Gelezen: De nieuwe campagne van de MR is niet bepaald zuiver Nederlands.

• Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen: als het over correcte taal gaat, moet deze nieuwsbrief deemoedig het hoofd buigen, regelmatig zondigen ook wij tegen de spellingsregels.
• Maar wie aankondigt, als Nederlandsonkundige partijvoorzitter en zelfverklaarde liefhebber van België, om ook in Vlaanderen en Antwerpen campagne te komen voeren, kan dat toch beter met correcte slogans doen, zo dachten wij. 
• De MR en zijn voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) doken gisteren zoals aangekondigd op de Antwerpse Grote Markt op.  Maar waar de slogan van de MR in het Frans netjes leest als: “En Wallonie et à Bruxelles il y a 50 nuances de gauche. Et nous” wordt dat in het Nederlands plots: “In Wallonië heb je 50 tinten links… En ons”. Dat die “ons” gewoon “wij” moet zijn, had niemand bij de MR en het reclamebureau blijkbaar gezien.
• Overigens liet Bart De Wever (N-VA) zich niet zien: hij was bezig in z’n stadhuis. Op het jaarlijks personeelsfeest liep hij verkleed als Sinterklaas rond en kondigde aan “dat er toch één stout kindje in Antwerpen was vandaag”. “De Sint wordt daar droevig van, maar het is een drukke dag, ik ga me er dus niet mee bezig houden.”

Gezien: De nieuwe campagne van cd&v voert een soort AI-kloon van Jean-Luc Dehaene (cd&v) op. Aandacht verzekerd voor Sammy Mahdi en zijn cd&v op die manier, maar het oogst ook veel kritiek.

• Meer dan luguber: een overleden boegbeeld dat plots de huidige generatie van cd&v moet komen helpen in de campagne. Maar die ‘stunt’ vond voorzitter Madhi duidelijk geen probleem, om aandacht te vragen voor zijn partij. En die kreeg hij: voorpagina’s van de Vlaams kranten met de fake Dehaene zijn het resultaat. 
• Eerder nam Mahdi ook al deel aan een tv-programma als drag queen, op hoge stiletto’s, met blauwe tong en de stage name Cindy Envy.
• Het filmpje met als uitsmijter, ingesproken door de fake Dehaene zelf, “Respect werkt”, gaat vooral over de ‘uitdagingen’ waar het land voor staat. “Dat was in mijnen tijd ook”, vertelt de computer. “De euro en de staatshervorming, dat was gene kattenpis, maar dat hebben we toen ook opgelost. Niet met half werk, maar doen wat moest.”
• Wie Jean-Luc Dehaene ooit zag speechen of een boodschap brengen, zag het meteen: te dik, veel meer dan zijn gewoonte waren ook de bewegingen met de handen en ook een stemtimbre dat weinig met wijlen Dehaene te maken heeft. 
• De partij was er na een storm van kritiek op sociale media als de kippen bij om te melden dat de familie van Dehaene, waar zoon Tom ook actief is bij cd&v, toestemming gegeven had. Toch verstomde de kritiek op de aanpak niet: een “gebrek aan respect en ernst”, kwam telkens terug. 
• Cd&v werkt al langer aan een campagne over ‘respect’, waarbij ze op verstandige manier uit het politieke gewoel blijven en hun imago van ruziemakers, wat Mahdi zelf als nieuwe voorzitter in de hand werkte, door in september 2022 ei zo na uit de Vlaamse regering te trekken, proberen af te vlakken. Branding Agency Skinn hielp de partij met dat profiel uit te werken. 
• Overigens bezorgde Dehaene zijn partij CVP in 1999 een historische nederlaag: zijn christendemocraten kregen in die kiescampagne een dreun van 6 procent. De partij zat toen op 22 procent. Later rehabiliteerde de partij wel Dehaene, die ondertussen een soort mythische figuur is geworden bij de christendemocraten. (ddw)