Cd&v neemt nu officieel de bocht over abortus. Vandaag wordt in de Kamer het expertenrapport daarover voorgesteld: dat is unaniem en wil abortus uitbreiden tot 18 weken én de bedenktijd fors inkorten. Onder Joachim Coens (cd&v) weigerden de Vlaamse christendemocraten zelfs maar te praten over een verlenging van wettelijke abortus boven 12 weken. Maar kijk, via Kamerlid Els Van Hoof (cd&v), die spreekbuis is in ethische dossiers, opende de partij gisteren toch plots de deur. Van Hoof liet weten “de grens te willen optrekken naar 14 weken”, als daar wel nog wat tegenover zou staan, zoals het gratis maken van het spiraaltje. Maar tegelijk trok cd&v-voorzitter Sammy Mahdi alweer een nieuwe ‘rode lijn’: “Wij hebben altijd gezegd dat je over abortus geen tapijtenhandel mag organiseren. Wij gaan dus niet onderhandelen over meer dan 14 weken”, zo liet hij koeltjes weten in Het Laatste Nieuws. Groen en Vooruit zijn niet onder de indruk. “Dit neigt naar natte vingerwerk, als reactie op een zeer doordacht rapport van experten: ‘Wie biedt meer, wie biedt minder, hoeveel weken wordt het?'”, zo sneerde Vooruit-fractieleider Melissa Depraetere in debat met Van Hoof op Terzake. “14 weken is niét voldoende. We willen beleid gebaseerd op wetenschap, niet op buikgevoel’, liet Nadia Naji (Groen) al weten. Open Vld wil dan weer een koppeling met een ander ethisch dossier: euthanasie voor dementerenden.

Op de agenda: Vandaag bespreking van het expertenrapport rond abortus, in de Commissie Justitie in de Kamer.

De details: De bocht van cd&v zat er al langer aan te komen. Die nemen de christendemocraten nu openlijk, maar ze zetten zich meteen weer vast in een rondje blufpoker van de voorzitter.

• “Vorm dan een regering zonder ons”. Het was Sammy Mahdi zelf, vooruitgestuurd door toenmalig partijvoorzitter Joachim Coens (cd&v), die in de VRT-studio’s kwam dreigen, in de laatste cruciale dagen voor de vorming van de Vivaldi-regering. Als de zes andere coalitiepartners een regeling zouden maken over abortus, dan paste cd&v voor die regering, zo maakte Mahdi nog eens heel duidelijk, in de nazomer van 2020.
• Meteen werd ‘abortus’ of liever het tegenhouden ervan, ook een trofee voor de christendemocraten, die heel 2020 lang in de Kamer zij aan zij optrokken met N-VA en Vlaams Belang. Die drie Vlaamse partijen waren niet te spreken waren over een paars-groen wetsvoorstel, dat steun kreeg van PVDA en DéFI, dat de wettelijke limiet om abortus te kunnen laten uitvoeren wilde optrekken naar 18 weken, en de bedenktijd zou inkorten van de huidige zes naar nog twee dagen. Coens koppelde die ‘abortus’ op een cruciale vergadering zelfs aan de kernuitstap, die Jean-Marc Nollet (Ecolo) op tafel legde: enkel het één, als hij een veto op het ander zou krijgen.
• En Coens haalde z’n slag thuis: uiteindelijk kwam er een passage in het regeerakkoord, die stelt dat voor ethische kwesties de regeringspartijen allen akkoord moeten gaan, of er komt niets. Maar in ruil ging cd&v wel akkoord met een wetenschappelijke commissie van experten, die zich over de hele zaak zou buigen. Die commissie zou door de Vlaamse rectoren samengesteld worden, ook die van de KULeuven.
• Midden maart was dat rapport klaar. En het was bijzonder helder: de experten gaven unaniem aan dat ze de uitbreiding van twaalf naar achttien weken wilden. Maar cd&v hield zich ferm. “Ons standpunt is nog altijd ongewijzigd sinds het voorzitterschap van Joachim Coens“, zo verzekerde Jan Vanderhoeven, partijwoordvoerder van cd&v, tegen de media.
• Meer nog, toen deze nieuwsbrief al op 22 maart aankondigde dat cd&v klaar was om toch op te schuiven, de bocht te maken en de harde lijn van Coens te laten varen, ontkende voorzitter Mahdi dat in alle talen aan collega’s in de Wetstraat, die kwamen polsen: “Geen sprake van”, was toen de boodschap die men binnen Vivaldi bleef geven.
• Groot was dus toch de verrassing bij de andere partijen binnen De Croo I, toen cd&v gisteren openlijk dan toch plots de deur open ging zetten voor aanpassingen aan de huidige abortuswetgeving. Na een partijbureau bij de christendemocraten, werd Els Van Hoof, als woordvoerder op de ethische dossiers, naar voren gestuurd om de bocht toch te nemen.

Wat in het rapport staat, dat vandaag wordt voorgesteld? “Een uitzonderlijke bijdrage van de academische wereld aan een zeer gevoelig maatschappelijk onderwerp”.

• Een “interuniversitair, multidisciplinair en onafhankelijk comité belast met de studie en de evaluatie van de praktijk en de wetgeving inzake vrijwillige zwangerschapsafbreking”, zo heet voluit het expertencomité dat ondertussen meer dan twee jaar lang aan de slag was, om aanbevelingen rond abortus te doen.
• Om te beginnen is het comité geen groep ideologen: abortus in de Grondwet verankeren, zoals onder meer Groen wil, zien ze niet zitten.
• Maar over de termijnen zijn ze wel heel helder in een unaniem advies: “Minstens achttien weken“, zo stellen ze. Daarbij zijn er twee grote redenen: ze schatten enerzijds dat er tot 880 vrouwen per jaar naar Nederland trekken, om daar toch nog een abortus te krijgen na 12 weken. En er is anderzijds ook de morele reden, waarbij rekening gehouden wordt met de ontwikkelingsstadia van de foetus.
• Ze vragen ook dat, als abortus tot de 18 weken zou verlengd worden, er nieuwe faciliteiten in de Belgische ziekenhuizen zouden komen, met mogelijkheden voor anesthesie, overnachting en zwaardere apparatuur. Plus een begeleidend multidisciplinair team, met zowel psychosociale als medische begeleiding.
• Daarnaast was het comité ook bijzonder helder over de verplichte dagen bedenktijd. Nu moeten vrouwen zes dagen wettelijk wachten, maar het comité heeft het over een “vernederende” termijn, omdat dit, volgens hun rapport, zou suggereren dat vrouwen niet zelf in staat zouden zijn te beslissen. Ook de verplichte informatie over de mogelijkheid tot adoptie of opvang zouden ze willen schrappen.

De politieke koehandel: Cd&v doet een openingsbod, zo lijkt. Met zowaar weer ‘een rode lijn’.

• “Wij hebben altijd gezegd dat je over abortus geen tapijtenhandel mag organiseren. Wij gaan dus niet onderhandelen over meer dan 14 weken en ik hoop dat de andere partijen daar respect voor hebben”, zo gaf Sammy Mahdi gisteren mee aan Het Laatste Nieuws: meteen dus een bocht, en het signaal dat dit “te nemen of te laten is”.
• Daarbij ging men bij cd&v graven in het rapport van de experten, waarbij de christendemocraten een “voorzichtige lezing” vonden, die het over 14 weken had. “Een wel heel vreemde interpretatie van dat rapport“, zo is binnen Vivaldi te horen, over de uitleg van cd&v.
• Van Hoof heeft het over 14 weken, met als argumentatie “dat tot dan de foetus nog verwijderd worden via zuigcurettage, nadien is het een bevalling of wordt de foetus eigenlijk in stukken gesneden”. Op Terzake had ze het zelf over “gynaecologisch geweld”.
• Plus, er komt nog een waslijst voorwaarden bij: onder meer het gratis maken van het spiraal wil cd&v als extraatje bij hun “consensusvoorstel”.
• Groen wees als eerste het openingsbod van de hand. Een ferme reactie van Nadia Naji, op Twitter en even later in een persbericht, laat weinig twijfel: “Wanneer vrouwen levensbelangrijke beslissingen maken, dan zouden ze daarvoor moeten kunnen terugvallen op wetenschappelijke feiten. Ze zouden niet aangewezen mogen zijn op het buikgevoel van één partij die vindt dat een mening harder doorweegt dan het advies van experten. Veertien weken is niet voldoende.”
• Maar ook bij de socialisten was meteen ergernis, ook over de “te-nemen-of-te-laten”-houding van cd&v. In de studio’s van Terzake had Van Hoof het bijzonder lastig om overeind te blijven tegen de jonge Vooruit-fractieleider Melissa Depraetere.
  • “Wij zijn verbaasd: cd&v heeft zélf het rapport gevraagd, u hebt zelf een grondige wetenschappelijke basis gevraagd. En die komen nu tot een heel duidelijke conclusie, zij komen niet tot 14 weken, zij zeggen heel duidelijk 18 weken. Jullie leggen dit naast zich neer.”
  • “Dit neigt naar natte vingerwerk: ‘Wie biedt meer, wie biedt minder, hoeveel weken wordt het?’ Zo ga je niet om met wetenschappelijk advies,
  • “Tegen erg vaak sociaal kwetsbaren vrouwen, daar zegt u nu tegen: ‘Trek uw plan’.”
• Van Hoof argumenteerde dat “het slechts aanbevelingen zijn, het zijn experts”. En, “we zijn geen expertenparlement, anders moeten de wetenschappers voortaan het Parlement maar bestieren“. Daarbij schermde de cd&v’ster met Frankrijk als voorbeeld, waar het ook 14 weken is. En dat 57 procent van de vrouwen op die termijn ook geholpen zou worden, in België.
• Voor Van Hoof zelf is de bocht hoe dan ook vernederend: zij was mét Coens het gezicht van het cd&v-verzet. In 2020 schreef ze met Vrouw & Maatschappij, de vrouwenafdeling van cd&v, nog een vlammend opiniestuk tegen meer dan 12 weken. Daarbij stelde ze expliciet: “De artsen en verpleegkundigen die deze ingreep moeten uitvoeren, hebben we gedurende het volledige parlementaire proces deze legislatuur niet kunnen horen over het huidige voorstel. Waar is het medische draagvlak voor dit voorstel?”

De essentie: Een crisis over abortus wil Vivaldi toch vermijden. Zeker aan Vlaamse kant.

• Vanmorgen gaf Vooruit-voorzitter Conner Rousseau nog mee “dat het hem geen regeringscrisis waard is“, om daarmee niet te zeggen dat hij met 14 weken akkoord zou gaan. Eerder lijkt het erop dat er dan geen akkoord komt.
• Want ook Open Vld maakt de zaak ondertussen niet minder complex: Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert wil erg graag een andere ‘ethische doorbraak’ koppelen aan het dossier van abortus, dat van euthanasie bij dementerenden. “Daar liggen veel meer mensen wakker van, en dat is een zaak die nog steeds niet goed geregeld is”, zo is op de Melsensstraat, het liberale hoofdkwartier, te horen. Vraag is of cd&v daar klaar voor is: al ligt dat dossier misschien minder gevoelig dan het toverwoord ‘abortus’, waar zeker Coens keihard op inzette.
• Plus, er is nog de Franstalige flank van Vivaldi. Daar zijn zowel PS als MR en Ecolo al veel langer voorstander van een soepelere abortusregeling. En de oppositie van PVDA-PTB, DéFI en ook Les Engagés (de voormalige christendemocraten), hijgt daar in de nek van de drie regeringspartijen: iedereen is voor verlenging van de termijnen.
• Het expertenrapport werd daar als een verademing gezien. “Het is een nieuwe werkmethode, die ons net toeliet om het debat te depolitiseren, en zonder passie een consensus te vinden tussen progressieven en conservatieven. Die was er, met de wetenschappelijke academische benadering. En dat moet ons toelaten om nog deze legislatuur een hervorming te doen, om vrouwen te helpen”, zo klinkt Kamerlid Patrick Prévot (PS) toch duidelijk, in Le Soir.
• De goesting aan Franstalige kant om door te duwen, en cd&v te laten voelen dat ze mathematisch niet nodig zijn, is dan ook behoorlijk groot. Aan Vlaamse kant ziet men zo’n open conflict echt niet zitten. “Als we dit door hun strot rammen, wordt cd&v helemaal afgemaakt door N-VA en Vlaams Belang”, zo stelt een hoofdrolspeler binnen Vivaldi.
• Vlaams Belang sleept ondertussen al de messen: “Samen met het communautaire was abortus zogezegd een breekpunt voor cd&v, maar die plooit keer op keer. De partij bewijst hiermee dat ze niets in deze regering betekent en enkel voor de postjes is gegaan”, dixit Vlaams Belang-fractieleider Barbara Pas. 

Om te volgen: Bij supermarktketen Delhaize gaan vandaag de vakbonden en directie voor het eerst samen aan tafel in een overlegmoment dat de door de overheid aangestelde sociaal bemiddelaar organiseert.

• Er staat wel wat op het spel: het syndicale front wil het momentum aangrijpen om een harmonisering van de statuten in de hele winkelsector te forceren. Bijna anderhalve maand sinds het losbarsten van het conflict vindt deze ochtend nu een driepartijenoverleg plaats tussen vakbonden, directie en de sociaal bemiddelaar, die eerder alleen met de partijen apart praatte. Die bemiddelingsvergadering vindt plaats in de kantoren van de FOD Werkgelegenheid in Brussel.
• De vraag van vandaag: ben je als werknemer slechter af in een franchisewinkel, of leiden de betere prestaties van zulke winkels net voor betere toekomstperspectieven? Daarover lopen de meningen sterk uiteen.
• De directie van Delhaize kondigde op 7 maart immers aan dat de 128 supermarkten in eigen beheer overgedragen zullen worden aan zelfstandige uitbaters en is altijd bij dat standpunt gebleven. Daardoor krijgen circa 9.000 werknemers straks een ander contract, bij een zelfstandige uitbater. De bonden vrezen voor slechtere loon- en arbeidsvoorwaarden en banenverlies bij de overgang. Wat zeker ook meespeelt: bij een franchisering verliezen de vakbonden nationale macht.
• En de vakbonden staan met de rug tegen de muur: de actiebereidheid op het terrein neemt af, na de massale stakingen in eigen Delhaize-winkels van de afgelopen weken. Gisteren waren nog 21 winkels gesloten door vakbondsblokkades. De vakbonden lanceerden juridische procedures tegen de directie, die zelf deurwaarders naar geblokkeerde winkels stuurde.
• Maar voor de Wetstraat is dit zeker relevant. Enerzijds is er de eis om de wet-Renault uit te breiden, en bedrijven verbieden zich op te splitsen om zo collectief ontslag te vermijden. De socialisten hebben daar een wetsvoorstel over klaar, maar dat haalt nooit een meerderheid in de Kamer.
• Maar daarnaast is er de discussie om in de hele sector een harmonisering van de loon- en arbeidsvoorwaarden te forceren, onafhankelijk van de juridische structuur van de winkels. Nu bestaan er immers vijf paritaire comités in de distributie, met elk eigen loon- en arbeidsvoorwaarden. De vakbonden willen nu overal de beste voorwaarden.
• Eerder kwam supermarktketen Colruyt met een plan voor de vereenvoudiging van de loonregimes naar buiten: zij zitten in een veel strakker paritair comité dan de kleine, zelfstandige uitbaters. Via de wetgever kunnen zij dus hun concurrentiepositie fors verbeteren. 

Ook op de agenda: Staatssecretaris Sarah Schlitz (Ecolo) gebruikte wel heel erg veel haar persoonlijk logo bij overheidscampagnes. Dat kan haar duur te komen staan.

• Staatssecretaris voor Gendergelijkheid, Gelijke Kansen en Diversiteit. Dat is Sarah Schlitz nu al drie jaar. Maar net als de portefeuille ‘Klimaat’ die haar collega bij Ecolo Zakia Khattabi kreeg bij de start van Vivaldi, kleeft die bevoegdheid wel aan haar partij, maar levert het niet zo gek veel impact op, op het federale niveau. Dat de dame bovendien na al die tijd nog worstelt met het Nederlands, maakt dat ze in Vlaanderen alvast niet bepaald veel bekendheid geniet.
• Nochtans duikt haar persoonlijke logo wél te pas en te onpas op bij heel veel overheidscommunicatie: haar bevoegdheid gaat immers vaak over sensibiliseren. ‘Championing Equal Pay’, ‘Point de Confort’ of ook ‘‘Out for Inclusion’, het waren allemaal campagnes die overheidssubsidies kregen. Maar, ze droegen op hun affiches of aankondigingen online ook wel allemaal het logo van Schlitz zelf, niet dat van de federale overheid.
• Daarmee kan die in een lastig parket komen. Want regeringsleden die een boodschap namens de regering willen doen, zijn gebonden aan een aantal regels: ze moeten voorhand een nota overmaken aan de federale Controlecommissie. Die gaat dan kijken wat minister X of Y of de regering precies wil doen. Gaat het hier effectief om een belangrijke voorlichtingscampagne, of gaat het hier om een campagne die de politicus zelf in een goed daglicht moet stellen?”
• Kamerlid Sander Loones (N-VA) bond de kat de bel aan, want Schlitz vroeg geen toestemming: “Het ziet er hier naar uit dat de staatssecretaris overheidsgeld gebruikt om zichzelf te promoten, met een eigen logo. Wanneer ze haar campagne wil voeren, moet Mevrouw Schlitz dat met haar eigen centen doen, niet met het geld van de belastingbetaler. “
• De Controlecommissie in de Kamer moet zich nu over de zaak uitspreken. Daar had Schlitz in principe ook eerst moeten toestemming vragen, zegt Loones. Die wil “volledige transparantie”.
• Gunther Vanden Eynde, onderzoeker aan de KU Leuven, wijst op mogelijke sancties: “Het gaat dan van een berisping tot het deels of volledig in rekening brengen van het bedrag dat is uitgegeven aan die voorlichtingscampagne”.

Het blijft etteren: Alle Kamerleden zouden in principe te veel pensioen kunnen krijgen, tegen het Wijninckx-plafond in.

• Kamerleden krijgen een al erg royaal pensioen, dat in principe op het maximum zou moeten zitten, van wat het wettelijke Wijninckx-plafond toelaat (dat plafond regelt wat ambtenaren wettelijk mogen genieten, qua pensioen): vandaag is dat 7.813 euro bruto per maand.
• Maar via een achterpoortje in het ‘Statuut van het lid van de Kamer van volksvertegenwoordigers’ dat ambtenaren van de Kamer in de Dienst Boekhouding blootlegden, zou daar nog eens 20 procent kunnen bijkomen, door opgebouwde pensioenrechten van andere jobs in rekening te brengen. Zo eindigen sommige Kamerleden met een pensioen van liefst 9.375 euro bruto per maand, zo schrijft Het Laatste Nieuws vandaag.
• Volgens de krant zou het om 49 ex-parlementsleden gaan die boven dat plafond kunnen uitstijgen. Vandaag staat de zaak op het Bestuurscomité van de Kamer. De vraag is nu hoeveel Kamerleden er gebruik van gemaakt hebben, én of dat tegen de regels was.
• Eerder vroeg de Kamer aan voormalige Kamervoorzitters Herman De Croo (Open Vld), Siegfried Bracke (N-VA), Raymond Langendries (Les Engagés) en Charles-Ferdinand Nothomb (Les Engagés) om een deel onrechtmatig pensioen terug te storten. De Croo deed dat.
• Zo blijft de hele affaire sudderen: PVDA en N-VA vragen alvast tekst en uitleg, in de Kamer, aan voorzitter Eliane Tillieux. 

Opvallend: Egbert Lachaert (Open Vld) heeft het al langer aan de stok met de politievakbonden. Nu werd zelfs een van zijn events afgelast.

• Voetzoekers, rookbommen, agressieve en luidruchtige slogans: de liberale voorzitter kreeg de afgelopen weken zijn deel, telkens bij afleveringen van ‘Vragenvuur’, een soort café tour die Lachaert houdt langs Vlaamse wegen.
• In Oudenburg, in café De Jerre, waren er een honderdtal militanten, van de politievakbonden VSOA, NSVP, maar ook van het ACV en de ACOD. En ook bij De Dolle Haring in Bree stonden zowel de VSOA als de NSPV hem op te wachten, inclusief de voetzoekers.
• Eerder bestookten de politiemannen ook de nieuwjaarsreceptie van Open Vld, aan de Bozar. Toen raakte het gebouw beschadigd. De politiemannen zijn nog altijd ziedend op de Vlaamse liberalen, omdat die via vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) volgens hen “woord braken” door met heel Vivaldi tijdens het begrotingsoverleg terug te komen op een loonakkoord dat begin 2022 werd gesloten met de bonden.
• Gisteren ging het “van kwaad naar erger” volgens Lachaert. “Ik word persoonlijk bedreigd”, zo stelde die. Een editie van Vragenvuur in Bilzen, in café ’t Lindje, kon niet doorgaan. “Het wordt geannuleerd op bevel van de burgemeester. Nochtans zijn dat steeds fijne en interessante avonden, maar vanavond kon men de veiligheid van de mensen die zouden komen niet garanderen”, zo liet Lachaert weten.
• De partij bekijkt nu zowel politieke als juridische stappen, want dit kan niet blijven aanhouden, zo vindt Lachaert: “Geen enkele democraat zou dit normaal mogen vinden. Politievakbonden hebben het recht te betogen, maar wij hebben het recht samen te komen en ons te verenigen.”
• De VSOA reageerde al rechtstreeks tegen Lachaert: “Absurd. Bij geen enkele van onze acties komt de veiligheid in het gedrang. Ook deze avond niet. Wij vernemen dat de echte reden is dat er een zeer magere opkomst is voor het liberaal vuur van Lachaert. Die past gewoon een strategie toe om ons te beschadigen.”