Frank Vandenbroucke (Vooruit) maakt in sneltempo het klassieke schema van ‘gevierde held’ in de Wetstraat mee: na als verloren zoon triomfantelijk opnieuw te zijn binnengehaald, vervolgens als nieuwe coronatsaar te zijn bejubeld, kwam dit weekend plots de harde val, na ongelukkige communicatie. Regeringspartners stonden klaar met geslepen messen. Eigen voorzitter Conner Rousseau (Vooruit) en ook PS-voorzitter Paul Magnette schoten ter hulp: een tik op de vingers aan Vandenbroucke volstaat, maar de ‘echte fout’, die zit bij de vorige regering, volgens hen.

Eerst toch een streepje goed nieuws: De besmettingsgraad gaat in de single digits.

• Voor het eerst in weken is minder dan 10 procent van alle geteste personen ook effectief besmet met COVID-19: op 28.600 per dag, test nu gemiddeld 9,9 procent positief. Dat is een belangrijke indicator: elke positiviteitsgraad boven de 10 procent wijst op een echte brandhaard aan besmettingen.
• Gisteren werden nog 120 patiënten opgenomen, maar het aantal dat het ziekenhuis verlaat blijft ook laag, maar 91 zwaaiden af gisteren. Nog steeds meer dan 4.000 mensen zijn gehospitaliseerd, 900 op intensieve zorgen.

Volop in het nieuws: Frank Vandenbroucke (Vooruit).

• De coronacrisis levert bijzondere tijden, ook politiek. En dus maakt Vandenbroucke nu in sneltempo mee wat in ‘normale’ Wetstraat-omstandigheden ook wel zou gebeuren, maar aan een veel gezapiger tempo: de klim en de val van een nieuwe held.
• Toen Conner Rousseau (Vooruit) eerst verrassend het in coronatijden cruciale departement Volksgezondheid veroverde, en vervolgens nog verrassender de kreet ‘he’s back bitches’, losliet op de wereld, creëerde dat meteen een schokeffect. Vandenbroucke, die in 2009 op koele wijze aan de kant werd gezet in z’n eigen partij, keerde terug langs de grote poort.
• En meteen omarmde de regeringsploeg, de premier in eerste plaats, gevolgd door de media, opnieuw ‘Franky-boy’, als de teruggekeerde verloren zoon. Want Vandenbroucke deed perfect waarvoor hij gecast was: de crisis in handen nemen én vertrouwen uitstralen, het doen én vooral ook goed uitleggen, op zijn kenmerkende, pedagogische stijl.
• Maar wie in de Wetstraat (te snel) naar eenzame hoogte schiet, dreigt ook snel en zwaar ten val te komen. Niet in het minst omdat de aanpak van Vandenbroucke achter de gesloten deuren van de regering toch wrevel oproept: hij overrompelt z’n collega’s, die een pak minder ervaring hebben, en zet op behoorlijk autoritaire wijze z’n voet, als het over de coronacrisis gaat. Dat roept wat jaloezie op, en dan is de peiling nog niet verschenen waarin Vandenbroucke straks vermoedelijk nog verder omhoog schiet.
• Z’n eigengereide aanpak, z’n harde lijn vooral in het beheersen van de crisis, het riep niet alleen sympathie op. ‘Natuurlijk heeft Vandenbroucke geen probleem met de sluiting van de horeca. Die mens gaat nooit op café‘, zo fluisteren collega’s van hem in de regering, met de knipoog.
• Het was bij wijze van spreken dus wachten op de eerste faux pas die de Vlaamse socialist zou maken, voor een brede aanval kon worden ingezet. De uitspraken van Vandenbroucke vrijdag in Terzake werden pas in het weekend volop ingezet door de N-VA, die de aanval koos, met voorzitter Bart De Wever (N-VA) persoonlijk in de loopgraven.
• Gisteren bleek dat de schade toch behoorlijk groot was: bij een aantal regeringspartners, om CD&V en MR, maar ook de PS niet te noemen, was Vandenbroucke een ’topic’ op hun partijbureaus. Hier en daar moest een ventiel opengedraaid worden, om frustratie te uiten.
• En ook bij de Vlaamse socialisten zelf was er sprake van een ‘communicatiefout’. Ahmed Laaouej, de fractieleider van de PS in de Kamer, had het over ‘ongelukkige uitspraken’.
• In de namiddag loste het kabinet van Vandenbroucke daarop de adviezen van de experten, over de sluiting van de niet-essentiële winkels begin november. Die toonden twee zaken aan:
  • 16 van de 18 experten wilden een sluiting, het was dus wel degelijk een beslissing van het Overlegcomité die ruimschoots ‘gedekt’ was door medisch advies.
  • Vandenbroucke zelf had dus eigenlijk vrijdag veel te eenzijdig gecommuniceerd door te fel te stellen dat ‘den blok erop moest’, en gaf dat zelf eigenlijk toe door de adviezen te lossen.

The big picture: Het schoentje knelt bij de MR.

• Voor de MR blijft deze regering een hard ontwaken: na maandenlang in de weelde van liefst zeven ministerposten, inclusief het premierschap, te hebben gebaad, moeten ze het nu stellen met een paar postjes in de marge van Vivaldi.
• Sinds 2014 leverde de partij onafgebroken de premier, én had ze dan nog een vicepremier. Bij elke politieke discussie die naam waardig zat de MR in het centrum van de beslissing. En ook bij de regeringsvorming woog voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) erg zwaar door, al is het maar door z’n onconventionele aanpak.
• Vandaag wegen de Franstalige liberalen op geen enkele manier nog binnen de regering. Oud-premier Sophie Wilmès (MR) koos met Buitenlandse Zaken voor haar droomdepartement, maar netto levert dat de partij weinig op. En personen als David Clarinval (MR), minister van Middenstand, en Pierre-Yves Jeholet (MR), de minister-president van de Franse Gemeenschap, zitten wel bij het Overlegcomité, maar kunnen daar nauwelijks hun stempel drukken.
• Komt daarbij dat de herschikking van de ministerportefeuilles bij de vorming van Vivaldi wonden sloeg, intern bij de MR. Iemand als Denis Ducarme (MR) is nu een ongeleid projectiel, die zich aan geen enkele ‘partijlijn’ meer houdt. Als minister van Middenstand in maart sloot hij zelf de niet-essentiële winkels, maar de afgelopen dagen schoot hij met scherp op Vandenbroucke, en zette zo onrechtstreeks permanent druk op Clarinval.
• Bouchez kiest daarnaast al weken voor een lijn die haaks staat op de harde aanpak van premier Alexander De Croo (Open Vld), die absoluut een derde golf wil vermijden, en die een duo vormt met Vandenbroucke. De MR-voorzitter ontpopt zich als de meest overtuigde ‘noëlist’ van het land: hij wil dat we kerst iets breder kunnen vieren.
• Gisteren was er dus opnieuw een offensief van Bouchez. Die eiste in verschillende Franstalige kranten ‘een uitleg’ van Vandenbroucke: ‘Men mag niet spelen met het levenswerk van vele duizenden ondernemers, gewoon om een elektroshock te creëren. Dat zijn onaanvaardbare uitspraken, waarover we uitleg nodig hebben’, zo stelde hij in La Meuse. ‘Een zeer brutale uitsprak‘, klonk het op LN24.
• De Franstalige liberalen blijven overigens aandringen op nog een nieuw Overlegcomité voor de feestdagen, in de hoop alsnog op de ‘Franse lijn’ te kunnen aansluiten: bij de zuiderburen heeft president Emmanuel Macron immers geen sociale restricties opgelegd voor de feestdagen, zoals in België.

De essentie: De socialisten laten zich gelden binnen Vivaldi, en duwen de MR fors terug.

• Bij de Vlaamse socialisten beslisten ze in de namiddag om niet stil te blijven zitten: zowel Conner Rousseau (Terzake) als Frank Vandenbroucke (De Afspraak) trokken naar de openbare omroep om er hun zaak te gaan verdedigen, en ook wel een beetje mea culpa te slaan, in het geval van de minister van Volksgezondheid dan.
• ‘Het is niet nieuw dat tegenstanders iemand (Vandenbroucke, red.) proberen aan het wankelen te brengen. (…) We hebben de aanpak van MR gezien in de vorige regering. Te snel versoepelen heeft ons in deze shit gestort. Dat is natuurlijk ook niet slim geweest’, zo beet Rousseau van zich af.
• Die analyse is niet nieuw: ook binnen Vivaldi zijn wel een pak beleidsmakers te vinden die grif toegeven dat de vorige regering echt niet draaide, en dat daardoor fouten bij de aanpak van het virus zijn gemaakt die men in het najaar cash heeft betaald. Alleen is het wel voor het eerst dat coalitiepartners zo expliciet wijzen naar die vorige ploeg, en met name de MR.
• Toeval is dat ook niet. Bij de top van de socialisten ergerde men zich maandenlang blauw aan de houding van de MR, die de regeringsonderhandelingen volgens hen eindeloos lieten aanslepen, doelbewust, om zo lang mogelijk van de rijke oogst aan ministerposten te genieten. Dat daardoor daadkrachtig beleid niet kon, en men een wankel minderheidskabinet prefereerde boven een stabiele meerderheid, enkel omwille van de macht, werd als zeer cynisch ervaren, en laat tot vandaag een bittere nasmaak.
• Maar Georges-Louis Bouchez is er de man niet naar om dan opzij te gaan. Nauwelijks minuten na het optreden van Rousseau op Terzake, had de MR-voorzitter al een repliek klaar: ‘De MR heeft niet te snel versoepeld. Laten we sereen blijven praten over de maatregelen die nodig zijn om het virus te bestrijden. Crisisbeheer met evenwicht tussen (mentale) gezondheid, solidariteit, economie en samenleving. Zonder symbolen.’
• Vervolgens verscheen PS-voorzitter Paul Magnette vanmorgen op de RTBF-radio, om zijn licht op de zaak te laten schijnen. De PS-baas heeft zich de afgelopen maanden opvallend rustig gehouden: doelbewust, om zo de regering De Croo alle kansen te geven, en niet de schoonmoeder te gaan spelen van de regering.
• De PS is en blijft uiteraard de grootste regeringspartij, en dus wordt toch met een tikje meer aandacht geluisterd als Magnette spreekt.
  • Om te beginnen gaf hij Vandenbroucke een standje: ‘Ik betreur z’n uitspraken, ze zijn niet correct wat betreft de inhoud, en onhandig in de vorm. Dat creëert verwarring, en dat is nu echt het laatste waar we nood aan hebben. We hebben net duidelijke lijnen nodig, en een kader en een perspectief.’
  • Bij de PS kennen ze uiteraard Vandenbroucke. In vorige samenwerkingen vertroebelde die relatie, maar Magnette verdedigde met de glimlach de minister van Volksgezondheid: ‘Elk heeft z’n stijl, elk heeft z’n toon. Meneer Vandenbroucke is zo, is altijd zo geweest. Hij is niet fundamenteel veranderd.’
  • Vervolgens kon hij het toch niet laten ook een dreun uit te delen aan de MR: ‘We moeten niet de fouten maken van de vorige regering. Het is jammer dat we de maanden van juli tot september niet hebben gebruikt, toen sommigen bezig waren een regering te maken. Maar het is jammer dat de vorige regering niet de testing heeft voorbereid, of de barometer, of de aanpak van de vaccinaties. Maar goed, dat is het verleden’, zo stelde Magnette droog.
• Daarmee lijkt de zaak voorlopig gesloten: Vandenbroucke krijgt een vermanende tik, maar tegelijk blijft de koers ongewijzigd. De PS is, net als de MR, niet aanwezig in het hart van het coronabeleid. Ook daar constateert men dat het duo De Croo-Vandenbroucke draait, maar kijkt men vooral naar the day after corona. Want het is dan, met de relanceperiode, dat men met Pierre-Yves Dermagne (PS) op Werk en Thomas Dermine (PS) op Relance de PS-stempel wil drukken.
• Al liet ook Magnette opvallend de deur toch een heel klein beetje open voor een nieuw Overlegcomité: ‘Niets is onmogelijk. Als het plots heel veel beter wordt, waarom niet? Maar die kans is zeer klein. Alleen, we moeten niet altijd op het negatieve focussen, maar ook het licht zien op het eind van de tunnel.’

Ook genoteerd: Open Vld-kritiek op Vandenbroucke.

• Opvallend wel, terwijl binnen Open Vld niemand zich mengt in de controverse tussen MR en de socialisten, roert Bart Tommelein (Open Vld) zich wel. Als burgemeester van Oostende is hij bijzonder scherp voor Vandenbroucke, in Het Nieuwsblad.
• Want ook dit weekend had Vandenbroucke nog eens de verantwoordelijkheid van de drukte in de winkelstraten bij de burgemeesters gelegd: ‘Als die niet kunnen garanderen dat er geen volkstoeloop ontstaat, zullen de winkels desnoods weer dicht moeten.’
• Tommelein wenst ‘niet vanuit Brussel de les te wordt gespeld‘, zo schiet hij terug. ‘Ik vind het straf dat een minister ons op die manier toespreekt, terwijl hij de NMBS maar laat doen. Al maanden vragen wij te stoppen met de gratis treintickets en het aantal passagiers richting de kust te beperken. Maar de mensen blijven komen naar mijn stad.’
• Tommelein, die ook kandidaat-voorzitter was in het voorjaar maar verloor tegen de donkerblauwe koers van Egbert Lachaert (Open Vld), zit niet langer in het partijbureau van Open Vld. Maar de Oostendse burgemeester is daardoor ook vrij om z’n mening te geven, een ‘freedom of speech‘ als het ware.

Wie weet: Komt er deze week een brexitdeal?

• Het ellendige jaar 2020 kan in een compleet ‘hoogtepunt’ eindigen voor België, als Boris Johnson straks beslist om toch maar geen brexitdeal te tekenen, en dus uit de EU te crashen op een harde manier.
• Dat zou meteen betekenen dat de economische schade door dat scenario in de miljarden euro’s loopt voor de Belgische en vooral Vlaamse economie.
• Bij Politico tippen ze deze week (alweer) als een cruciaal moment in de onderhandelingen, nadat de grote EU-top van eind oktober al ‘make or break‘ was, voor die dat daarna niet meer was omdat de Britten gewoon het been stijf hielden.
• Afgelopen weekend was de Britse kant alvast duidelijk: ‘Dit wordt een zeer belangrijk week’, zo stelde Dominic Raab namens de Britse regering. Praktisch wordt het immers al bijzonder moeilijk om een mogelijke deal nog door de andere parlementen van de EU-lidstaten te krijgen.
• Vanaf 1 januari 2021 starten dan de tarieven en allerlei importregels, als er geen overeenkomst is: de klok tikt dus wel zeer heftig, nu we 1 december zijn. Elke formele onderhandelingsagenda is ondertussen overboord gegooid, men gaat nu zo snel mogelijk.
• Aan de andere kant: beide kanten denken dat niets doen in hun voordeel is. Bij de EU is men ervan overtuigd dat de chaos die uit een harde brexit zal komen, de Britten snel weer aan tafel zal brengen in 2021. Maar ook de Britten zien het zo, vooral politiek dan: zeker Johnson wil niet overkomen als de eerste die plooit. Het kan dus best dat 2020 nog een ramp in petto heeft voor ons.
• Michael Gove, de rechterhand van Johnson, stelde vanmorgen op ITV alvast dat het ‘inderdaad mogelijk is dat er een no-deal komt‘.

Money, money, money: Iedereen vindt dat de politieke partijen te veel geld krijgen. Maar besparen ligt moeilijk.

• Meer dan 32 miljoen euro wordt er elk jaar aan de politieke partijen uitgekeerd, op basis van het aantal stemmen. Dat leidt ertoe dat zeker de ‘grotere’ partijen er bijzonder warmpjes in zitten. Zo is de N-VA naast politieke beweging ondertussen een kmo die ook kantoren verhuurt: ze hebben zonder moeite het hele gebouw van hun partijhoofdkwartier gekocht.
• De regel kwam er destijds om te vermijden dat partijen moesten gaan bedelen bij donateurs en wapenfabrikanten, om toch maar hun campagnes te kunnen betalen: het Agusta-schandaal draaide daarrond.
• Alleen, de regeling is eigenlijk te gul, zo geeft zowat iedereen in de wandelgangen van de Wetstraat toe.
• Maar aan het debat over de echte hervormingen van die dotaties raakt men maar niet: het is altijd bijzonder moeilijk om in eigen vel te snijden. De N-VA diende daarom, als test, een voorstel in om de partijdotaties niet te indexeren: dat zou een dikke 600.000 euro besparing opleveren bij de partijen en nog eens 180.000 bij de fracties. De N-VA zou het meest moeten opgeven.
• Maar te veel partijen van de meerderheid rekenen duidelijk op dat geld: het voorstel werd weggestemd. Vooral opvallend was dat Open Vld, dat vorig jaar nog dergelijk voorstel steunde, nu tegenstemde. Maar de meerderheid houdt de discipline duidelijk graag strak: geen wisselend stemgedrag in de Kamer, en geen besparing dus.