De Russische president Vladimir Poetin heeft de onafhankelijkheid van de Donbassregio erkend. Is dit een indirecte oorlogsverklaring aan Oekraïne? De kroniek van een bewogen avond.

• 1:20: Ondertussen heeft ook de Oekraïense president Volodimir Zelenski zijn bevolking toegesproken. Hij blijft vasthouden aan een diplomatieke oplossing, en weigert meer te gaan in de escalatie. Zelenski diende al een klacht in bij de OSVE, de Organisatie voor Samenwerking en Veiligheid in Europa, en roept het Normandië-formaat (Oekraïne, Frankrijk, Duitsland en Rusland) op om dringend te vergaderen. Hij drukt de Oekraïense burger op het hart dat de grenzen veilig zijn, en dat er “geen reden is voor een slapeloze nacht”.

• 0:35: Vannacht om 03:00 uur (Belgische tijd) houdt de VN-Veiligheidsraad een spoedoverleg over de situatie. Dat melden verschillende persagentschappen en media. Ook Rusland schuift (waarschijnlijk) mee aan tafel.

• 0:26: De Russische economie ziet nu al de gevolgen van de crisis. Na de uitspraken van Poetin over de onafhankelijkheid van de twee zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Luhansk, dook de Moscow Stock Exchange 10 procent naar beneden. De aandelen van de grootste Russische bedrijven zakken stevig, en ook de waarde van de Russische roebel zakt spectaculair: voor één Amerikaanse dollar krijg je zo’n 80 roebel.

• 0:07: De VS zou de Amerikaanse ambassade in Oekraïne tijdelijk opdoeken en verhuizen naar Polen, uit veiligheidsoverwegingen. Eerder werd al beslist een deel van het personeel te evacueren en de rest van de ambassade te verplaatsen naar Lviv, een Oekraïense stad in het westen, tegen de grens met Polen. Het diplomatieke korps zou minstens één dag in Polen verblijven, morgen wordt opnieuw geanalyseerd of een terugkeer naar Lviv, of zelfs Kiev, veilig is.

• 0:05: In Oekraïne is de Nationale Veiligheidsraad afgelopen. President Volodimir Zelenski belt ondertussen met de Britse premier Boris Johnson, nadien zou hij het land toespreken. Daarna kunnen ook Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zich aan een telefoontje van Zelenski verwachten.

• 0:02: De VS zal voorlopig geen troepen sturen naar Oekraïne. Ondertussen rijden zware gepantserde voertuigen door Donetsk. Er is voorlopig nog geen visueel bewijs dat dit om de Russische “vredestroepen” gaat.

• 23:34: De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmitro Kuleba, roept op tot een bijeenkomst van de VN-veiligheidsraad. Eerder was ook al de Franse president Emmanuel Macron vragende partij voor een bijeenkomst.

• 22.25: Poetin geeft het Russische leger het bevel tot “vredeshandhaving” in Donetsk en Loehansk. Dat lijkt erop te wijzen dat Russische militairen het mandaat krijgen om de grens over te steken.

• 21.49: Net zoals de EU, kondigen het Verenigd Koninkrijk als de Verenigde Staten economische sancties aan naar aanleiding van Poetins toespraak. Het Witte Huis laat weten dat alle handel, investeringen en zakelijke contacten tussen de VS en Donetsk en Loehansk verboden zullen worden. Morgen maakt de regering van het VK bekend welke sancties zij zal invoeren.

• 21.28: Secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg verwijst – net als de Europese leiders – naar de Minsk-akkoorden. “Moskou blijft het conflict in Oost-Oekraïne aanwakkeren door de separatisten van financiële en militaire middelen te voorzien”, leest Stoltenbergs statement. De NAVO-topman herhaalt dat Rusland een voorbode in scène probeert te zetten om een invasie te rechtvaardigen.

• 21.05: Volgens professor internationale politiek Jonathan Holslag (VUB) is Poetins toespraak een voorwendsel van een “bloedbad op de Europese deurdrempel”. Volgens hem is een invasie onafwendbaar, zo stelt hij alvast de vraag of Rusland zijn troepen in Wit-Rusland ook zal inzetten. “Dat wil je je eigenlijk niet eens verbeelden”, zegt hij.

• 20.59: Europees Commissaris Ursula von der Leyen, Europees president Charles Michel en de hoge vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken van de Europese Unie Josep Borrell, veroordelen Poetins toespraak in een gezamenlijk statement op Twitter: “De erkenning van de twee separatistische territoria in Oekraïne is een regelrechte overtreding van het internationaal recht, de territoriale integriteit van Oekraïne en de Minsk-akkoorden”, de Europese leiders gaan voort door te zeggen dat de EU met “eenheid, striktheid en vastberadenheid” zal reageren, in solidariteit met Oekraïne.

• 20.40: In de tv-toespraak ging Poetin uitgebreid in op de moderne geschiedenis van Oekraïne, een land dat volgens hem is gecreëerd door de bolsjewieken. “De Sovjetstaat Oekraïne is een bedenksel van Lenin“, aldus Poetin. Het oosten van Oekraïne noemde hij onderdeel van de “oude Russische gronden”, die dankzij de bolsjewieken bij Oekraïne gingen horen. Poetin heeft altijd gelooft dat Oekraïne Russisch is. Lees hier waarom dat geschiedkundig een grove misvatting is.

• 20.36: Westerse leiders waarschuwen al langer dat Moskou een aanleiding zoekt om een Russische invasie te beginnen. Daarbij zou het draaiboek van de inval van Georgië in 2008 worden gebruikt. Daarbij werden de eveneens afvallige regio’s Abchazië en Zuid-Ossetië erkend als onafhankelijke landen.

• 20.35: Poetin erkent in zijn speech officieel de Donetsk en Loehansk regio’s als onafhankelijk.

• 20.24: Konvooien met Russisch militair materieel rukten vandaag op door bossen in de richting van Oekraïne tot op 15 kilometer van Donetsk. Volgens het Conflict Intelligence Team (CIT), een onafhankelijke groep onderzoekers, zijn vandaag vergelijkbare Russische militaire bewegingen waargenomen in andere delen van West-Rusland bij Oekraïne.

• 20.19: Enquêtes hebben aangetoond dat de overgrote meerderheid van de Russen gekant is tegen de invasie van Oekraïne, maar ze koesteren ook een negatieve houding ten opzichte van de NAVO.

• 20.13: Op Twitter lopen ondertussen reacties binnen over de speech van Poetin. Daar gaat het vooral over zijn langdradige historische uitleg en de harde kritiek op het bestaansrecht van Oekraïne: “Dit is een ongelooflijke langdradige aanval op Oekraïnes bestaansrecht. Zal hij echt afsluiten met louter een onafhankelijkheidsverklaring van Donetsk en Loehansk? Dat zou een enorme retorische teleurstelling zijn…”

• 19.50: Waarom vormen Loehansk en Donetsk de kern van het conflict tussen Oekraïne en Rusland? Lees hier de analyse door onze senior writer Mick Van Loon.

• 19.40: Poetin spreekt het Russische volk toe en beklemtoont de banden tussen Rusland en Oost-Oekraïne.

• 19.16: De olieprijs schiet in een eerste reactie meteen 2 dollar hoger, tot 96 dollar per vat.

• 19.07: Frankrijk roept de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties bijeen.

• 19.06: Poetin heeft effectief beslist de onafhankelijkheid van de twee separatistische regio’s te erkennen, meldt het Kremlin.

• 19.03: EU waarschuwt Poetin voor sancties mocht hij de onafhankelijkheid van Donetsk en Loehansk erkennen.

• 18.29: Volgens Russische media spreekt Poetin deze avond het Russische volk toe. Er wordt uitgekeken naar wat hij zal zeggen over Donetsk en Loehansk, de twee zelfverklaarde volksrepublieken binnen Oekraïne.

• 18.00: De Europese beurzen hebben er geen goed oog in en sluiten af met 2 procent verlies.