Rally around the flag: in oorlogstijd een klassieker. En dus applaudisseerde heel de Kamer netjes, oppositie en meerderheid, voor de speech die premier Alexander De Croo (Open Vld) afstak om Rusland stevig te veroordelen. Twee uitzonderingen: Vlaams Belang wilde vooral geen sancties “die onze mensen kunnen raken”, terwijl PVDA-PTB een hele redevoering afstak om Ruslands militaire acties goed te praten en uit te leggen dat “ook de NAVO en de Amerikanen het veiligheidsevenwicht van de Koude Oorlog hadden gebroken”. In het Vlaams Parlement wrong Jos D’Haese (PVDA) zich in allerlei bochten om niet mee te stemmen met een resolutie die Rusland veroordeelde. Aan de Zestien hees men ondertussen de Oekraïense vlag. Maar in de wandelgangen klinkt verbittering bij de Oekraïense ambassadeur in België. De Vivaldi-coalitie weigerde systematisch om materiaal en wapens te leveren. Net voor de Russische invasie smeekte Oekraïne opnieuw via hun minister van Defensie om concrete steun, in de vorm van mortieren en mistral-luchtafweer, in een brief naar zijn tegenhanger Ludivine Dedonder (PS). Het werd ‘njet’, voor elke vorm van wapens.

In het nieuws: Russische laarzen marcheren Oekraïne binnen, Kiev wordt al in de tang genomen.

Tegelijk: In Brussel komt de EU tot sancties, maar Duitsland ligt dwars over het ultieme wapen: de Russen uit het SWIFT-banksysteem zetten.

De details: De verbittering over de EU is enorm in Oekraïne. Ook België heeft daarin haar deel.

• Nachtkijkers, helmen, kogelvrije vesten, thermografische camera’s, militaire communicatieapparatuur, radars, robotten om bommen te ontmijnen, sonarsystemen, medische voertuigen, anti-drone-jammers: het staat allemaal op het verlanglijstje dat Oekraïne, via de Oekraïnse minister van Defensie Oleksii Reznikov stuurde aan de Belgische evenknie Ludivine Dedonder. De brief werd gestuurd op 23 februari, enkele uren voor de Russische president Vladimir Poetin zijn nachtelijk offensief begon.
• De Oekraïners vroegen nog veel meer, 27 items in totaal: het is een lijst die al veel langer circuleert. Daarbij ook wapens zoals SAM-luchtafweer, grond-luchtraketten, maar ook munitie voor machinegeweren, voor mortieren, voor artillerie en zelfs voor de marine. Die lijst is generiek: ze werd naar alle NAVO-landen gestuurd. Maar specifiek aan België vroeg men ‘Man-portable air-defense systems (Mistral) en granaatlanceerders (M2), om “de kost van een invasie van de Russische agressor te vergroten”.

• Een aantal opvallende punten uit de brief van de Oekraïense minister van Defensie:
  • Hij dankt België om zijn steun rond de “territoriale integriteit” van hun land, maar tegelijk wijst hij “op de brede steun op niveau van uw federaal Parlement“.
  • En dat hij refereert naar vorige brieven met soortgelijke vragen: al heel 2022 stelt Oekraïne die vraag.
  • “De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Canada, Tsjechië, Polen, de Baltische staten en Turkije hebben al geleverd. Nederland en Denemarken hebben beslist dat ook te doen.”
  • “De uitdagingen en bedreigingen die Oekraïne nu op zich af ziet komen, zijn enorm voor ons land. En met de steun van onze partners en bondgenoten bereiden we ons voor op een aanval van het Russische regime.”

• Enkele uren later volgde dus de aanval. De avond voor de aanval kwam de Nationale Veiligheidsraad samen, om de situatie, en onder meer de vraag van Oekraïne te bespreken. Vivaldi besliste daar eindelijk in te gaan op de vraag om militair beschermingsmaterieel te leveren. Dat was al een stevige koerswijziging, want wekenlang bleef men daarover binnen de federale regering verdeeld, en leverde België dus helemaal niets.
• Maar de specifieke vraag om dus Mistrals en M2’s te leveren, verwierp België, net als elk ander effectief wapentuig zoals munitie. “De Belgische defensie heeft die zelf nodig om de engagementen binnen het NAVO-bondgenootschap te kunnen nakomen“, zo klonk na afloop van die Veiligheidsraad de uitleg van De Croo.
• Die dekte af dat er wel degelijk principiële bezwaren waren, zo is bij andere regeringsbronnen te horen: “De groenen gaan telkens dwarsliggen als het om wapens of iets dat in die buurt komt, gaat”. Maar in groene kringen wordt dat ondertussen formeel en kordaat tegengesproken. Daar wijst men erop dat er zelfs geen discussie was binnen Vivaldi, omdat er gewoon geen beschikbaarheid is bij het Belgische leger. Het is dus geen kwestie van niet willen, maar niet kunnen, zo is te horen.
• Bij de Oekraïners is de verbittering zeer groot, over de Europese, en ook de Belgische houding. Op de ambassade wil men officieel geen reactie kwijt, maar dat de brief met de vragen nu lekt, is geen toeval.

Opvallend: België toonde zich gisteren in woorden en gebaren nochtans zeer ‘Oekraïens’.

• “Aan de Wetstraat 16 werd de Oekraïense vlag uitgehangen als symbool van verbondenheid met het Oekraïense volk”, zo liet Tom Meulenbergs, de woordvoerder van premier De Croo triomfantelijk weten, met een bijhorend filmpje op Twitter.
• Tegelijk stuurde De Croo zelf een beeld van de Triomfboog aan het Jubelpark uit, die verlicht was in de blauw-gele kleuren van de vlag van Oekraïne. En op de Europese top, later die avond stelde hij: “We hebben geen nood aan sancties die blaffen, maar aan sancties die bijten.”
• Dat zat helemaal in lijn met het optreden eerder die dag in de Kamer. Daar waren oppositie en meerderheid overeengekomen dat de premier eerst een verklaring zou afleggen. Die stond bol van stevige taal, het drama van het moment, en vooral schijnbaar onvoorwaardelijke steun aan Oekraïne:
  • “Dit is ongehoorde en ongeziene Russische agressie tegenover een onschuldig Oekraïne. Vladimir Poetin is hiermee niet aan zijn proefstuk toe.”
  • “Vandaag breidt Poetin zijn agressie uit naar 45 miljoen Oekraïners. Of zij nu Russisch spreken of Oekraïens spreken maakt hem weinig uit.”
  • “Wat Poetin stoort is dat Oekraïners vrije burgers zijn. Het stoort hem dat Oekraïne een vrij land is, een land dat eigen keuzes maakt, een land dat naar het Westen kijkt.”
  • “De aanval van Poetin is dan ook een aanval op de vrijheid.”
  • “Wat er vandaag op het spel staat, is niets minder dan de vrede en veiligheid in Europa.”
  • “Vladimir Poetin vindt democratie zwak en westerse waarden waardeloos, omdat wij (in tegenstelling tot hem) géén fysiek geweld gebruiken, geen mensenlevens op het spel zetten in onnodige oorlogen. Omdat wij de wet van de sterkste afwijzen en politieke dialoog verkiezen boven kruisraketten.”
  • “Wat er vandaag gebeurt, gaat niet enkel over Oekraïne, het gaat ook over onze Europese veiligheid, over ons Europa. Een Europa dat resoluut kiest voor de internationale rechtsorde en een Europa dat geleerd heeft dat oorlog enkel verliezers telt.”
• Wat volgde was een unaniem applaus, behalve dan op de banken van PVDA, en voorzichtig klappen en aarzeling bij Vlaams Belang.

Genoteerd: PVDA verwijst naar de “opbodpolitiek vanuit de VS om de NAVO uit te breiden”.

• Zowel in de Kamer als in het Vlaams Parlement wilde PVDA-PTB duidelijk Rusland niet helemaal afvallen. Fractieleiders Raoul Hedebouw en Jos D’Haese lieten daarvoor mindere goden opdraven, die een uitleg mochten geven aan de houding van de communisten, om toch maar zeker niet eenzijdig Rusland te veroordelen. In de Kamer was dat Nabil Boukili, in het Vlaams Parlement Kim De Witte, beiden parlementslid voor PVDA.
• De discussie in het Vlaams Parlement was het interessantst: daar had PVDA de keuze om mee te stemmen met een resolutie die de Russische invasie scherp veroordeelde. Zowel Peter Van Rompuy (CD&V) als Bruno Tobback (Vooruit) herhaalden eerst dat niemand waarschijnlijk erg onder de indruk zou zijn van die resolutie, maar het was “een teken van solidariteit”. Daarbij riep Van Rompuy op om dat unaniem te doen. Vlaams Belang leek daar geen probleem mee te hebben, en refereerde naar een oude slogan van de Vlaamse beweging: “Nooit meer oorlog.”
• Kim De Witte (PVDA) had het eerst wel over “flagrante schendingen van de Oekraïense soevereiniteit”, maar begon daarna over “de correcte diagnose stellen” rond het conflict. En net als Boukili in de Kamer gaf De Witte daarbij dezelfde verschonende uitleg voor Poetin zijn houding:
  • “Er zijn vredesakkoorden gesloten in 2014 in Minsk, maar die zijn nooit toegepast. De Oekraïense regering weigerde om die akkoorden na te leven.”
  • “En er is een uitbreiding van de NAVO naar het oosten, in tegenstelling tot de beloftes aan Rusland. Dat wordt door hen als een bedreiging ervaren. Dat is toch evident?”, zo echode De Witte een analyse over de “hybris van de VS”, die ook in Vlaamse kranten verscheen.
  • “Stel dat Rusland of China een alliantie zou aangaan met Mexico of Canada en daar basissen zou bouwen en wapens installeren. Hoe zou de VS reageren? Het kot zou toch te klein zijn?”
  • “Dit soort veroordelingen zijn een infantiele benadering, er is een opbodpolitiek vanuit de VS om de NAVO uit te breiden.”
• Het leverde scherpe kritiek op van premier De Croo, die de tussenkomst van Boukali “walgelijk” vond, “Poetin heeft in dit halfrond duidelijk bondgenoten“. “Op dit moment dergelijke tussenkomsten doen, dat is totaal misplaatst.”
• En ook Conner Rousseau (Vooruit) zag een kans om op links een frontale aanval te lanceren: “Een hulppakket van 1,2 miljard  euro voor de getroffen bevolking in Oekraïne? PVDA stemt tegen. Veroordeling van Poetin? Het hele Parlement veroordeelt. PVDA niet. De maskers vallen af. Dit is choquerend. Antisociaal. Antidemocratisch”, zo tweette hij vanmorgen.
• Overigens was Vlaams Belang in de Kamer ook opvallend voorzichtig over de sancties: “Ondanks onze steun aan Oekraïne moeten wij ook het andere verhaal bekijken. Wij moeten onze rol in dit conflict steeds afwegen tegen de belangen van onze eigen mensen. Hoewel er nu sanctiemaatregelen aan de orde zijn, moeten deze volgens ons altijd slim, gericht en weloverwogen zijn. Anders kunnen ze als een boemerang in ons gezicht terugkeren“, zo stelde Annick Ponthier (Vlaams Belang).
• Vlaams Belang heeft, via Filip Dewinter, al veel langer historische banden met het Russische regime. Hij steekt dat ook niet onder stoelen of banken. De getrouwen in de kliek rond Dewinter, zoals Anke Van dermeersch en Hans Verreyt zijn niet toevallig in de Interparlementaire Unie (die uitwisselingen organiseert tussen parlementen) voorzitter van respectievelijk de sectie Wit-Rusland (Van dermeersch) en Rusland (Verreyt).
• Maar dat botst onder meer met voorzitter Tom Van Grieken, die recent nog in Polen op bezoek was, en daar duidelijk graag het regime aanhaalt. De ergernis, toen Dewinter op de foto ging met de Syrische leider Assad, een bondgenoot van Poetin, was groot destijds bij Van Grieken. In hun houding ten opzichte van Oekraïne let men vandaag duidelijk erg op bij extreemrechts, en zeker Van Grieken, om niet aan de verkeerde kant te belanden.

The Big Picture: Bijten de EU-sancties nu, in plaats van te blaffen? Niet echt.

• Met veel bombarie waren een aantal regeringsleiders in Brussel toegekomen, om daar met de EU “het grootste pakket sancties ooit” te regelen. Maar de EU is altijd goed in zichzelf kneuzen. Ook gisterennacht.
• Het kroonjuweel van de sancties, Rusland uit het internationale betalingsverkeer van SWIFT duwen, kwam er niet.
• Nochtans had de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kubela een stevig pleidooi gehouden om dat te doen. “Wie twijfelt of men Rusland uit SWIFT moet duwen, moet beseffen dat ze anders het bloed van onschuldige Oekraïense mannen, vrouwen en kinderen aan hun handen hebben.”
• De VS, het VK, en een pak EU-landen waaronder België waren akkoord, maar onder meer Italië en uiteindelijk vooral Duitsland gingen toch op de rem staan. Een van de redenen: de betalingen voor Russisch gas, waar beiden erg afhankelijk van zijn, lopen via SWIFT.
• Daarbij schermde de Duitse kanselier Olaf Scholz met het argument “dat er nog sancties achter de hand moeten gehouden worden”, voor verdere stappen. Maar de vraag is op wat Duitsland dan nog wacht, terwijl onder meer Josep Borrell, de Hoge Buitenlandvertegenwoordiger van de EU, het net als De Croo had over “de zwartste uren in de geschiedenis van Europa sinds de Tweede Wereldoorlog”.
• De Oekraïense president Volodimir Zelenski reageerde bitter vanmorgen: “We verdedigen opnieuw alleen ons land. De meest machtige landen ter wereld staan van ver te kijken. En overtuigden de sancties gisteren Rusland? We zien en horen hier dat het niet volstaat.”
• Overigens heeft Politico een vernietigende analyse over de donkere rol die Duitsland speelde, de afgelopen jaren, om telkens maar weer toe te geven aan Rusland, en de zakelijke kant van de relaties te laten primeren op humanitaire afwegingen. “Hoe Duitsland het pad van Poetin in Oekraïne effende”, luidt de titel.
• Daarbij leken een hele reeks voortekenen, gaande van de invasie in Georgië, het neerhalen van vlucht MH-17 boven Oekraïne, de annexatie van de Krim, het vergiftigen van oppositieleider Alexej Navalny, nooit genoeg om economische banden door te knippen. Al die tijd bleef men bouwen en investeren in de Nord Stream 2-pijplijn.
• Daarbij speelde met name de linkerflank in de Duitse politiek een kwalijke rol: de sociaaldemocraten waren hevig betrokken bij het project, met oud-kanselier Gerhard Schröder als voorzitter. Maar ook Die Linke, de Duitse oud-communisten, zijn een constante steunpilaar van Moskou, door constant op de Duitse televisie de argumenten contra de NAVO aan te halen, en Poetin te verdedigen.
• Tel daarbij een vreemde voorliefde van de Franse president Emmanuel Macron, om op zijn beurt ook telkens Poetin aan te halen, in een poging om zichzelf een rol op het wereldtoneel te geven, en een Frans-Duitse dynamiek maakte dat Europa zich bijzonder soft opstelde tegen de Russen, in de aanloop naar het conflict met Oekraïne.
• De Belgische houding bleef overigens al die tijd netjes op de Frans-Duitse lijn. Al pleitte men gisterenavond dus wel voor de exit van Rusland uit SWIFT, wat uiteindelijk niet gebeurde. 

Opvallend: Wie gedacht had dat de groenen met de oorlog de kans zouden grijpen om de bocht te nemen over de kernuitstap, is eraan voor de moeite.

• De zenuwachtigheid over het sluiten van alle kerncentrales tegen 2025, het zogenaamde ‘plan A’ van de regering, blijft gigantisch binnen de federale coalitie. Hier en daar doken stemmen op, die voorspelden dat de groenen coalitiepartners de crisis in Oekraïne zouden aangrijpen om een mogelijke nederlaag over de kernuitstap te vermijden, door zelf de bocht te nemen.
• Maar daar was gisteren in de marge van de applaussessie in de Kamer geen spoor van. Voor de camera’s van Villa Politica bleef minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) duidelijk op haar lijn: “De beste manier om onze onafhankelijkheid te versterken, is meer hernieuwbare energie produceren. We importeren 100 procent uranium, gas en olie. Wind en zon dalen in prijs en zijn geen potentiële wapens. Hernieuwbare energie is onze beste garantie op onafhankelijkheid en betaalbaarheid”, zo stelde ze. En daarbij wees ze erop dat er “geen probleem is met het uranium, want we hebben genoeg tot 2025”, het jaar van de definitieve sluiting volgens de plannen.
• Wel legde Van der Straeten opnieuw een oud standpunt van Groen op tafel: haar plan, dat ze samen met minister Vincent Van Peteghem (CD&V) maakte om ook de btw op gas te verlagen van 21 naar 6 procent. De gasprijzen gingen sinds de start van het conflict in Oekraïne weer helemaal door het dak, zoals voorspeld was.
• Maar destijds botste die 6 procent btw voor gas op een veto van de liberalen in de federale ploeg: zij wilden budgettair niet al te ver gaan. En ook aan Franstalige kant was er minder animo, omdat daar proportioneel veel meer mensen ook nog met stookolie verwarmen: de btw op gas verlagen zou vooral Vlaamse gezinnen tegemoet komen. De vraag is of die posities nu veel veranderd zijn, binnen de federale regering.
• Maar Van der Straeten wil duidelijk de druk rond de gasprijzen weghalen. Het argument dat België voor de bevoorrading maar voor 4 procent afhankelijk is van Rusland, volstaat niet om de discussie rond nieuwe gascentrales te sussen. Ze kondigde dan ook aan snel een vergadering van de EU-ministers van Energie te willen, om te bekijken of er vanuit Europa iets gedaan kan worden aan de hoge gasprijzen van het moment.
• Overigens duikt de kwelduivel van de groene minister, haar voorganger Marie-Christine Marghem (MR) ook weer op, met een nieuw element in de discussie rond de kerncentrales. In La Libre schermt ze met een verslag van een buitengewone ondernemingsraad van Engie-Electrabel, waarop de CEO Thierry Saegeman, op vraag van het personeel, toch de deur openzet voor een verlenging.
• Dat is interessant, omdat Engie altijd bij hoog en laag beweert dat het technisch en praktisch niet meer kan tegen 2025. “Als alle juridische obstakels weggehaald zijn, zouden we een verlenging kunnen overwegen. We hebben nooit gezegd dat we zo’n verlenging niet zouden doen”, zo stelde Saegeman. De MR zwaait nu met die passage om haar gelijk te halen.  
• Maar Marghem rekent zich ook wat rijk, want in die bewuste vergadering herhaalde Saegeman ook dat “de pagina gedraaid is”, en “we ons moeten focussen op de ontmanteling”.
• De grote vraag blijft of Vivaldi de onderhandelingen met de Franse energiereus echt wil opstarten, en kijken wat de Fransen bereid zijn te doen. Daarbij gaat het in de eerste plaats niet over technische argumenten, maar over geld: hoe groot is de winstmarge die men Engie gunt (of die ze afdwingt) in ruil voor een levensduurverlenging? 

Onvermijdelijk: Geen BBQ met Jan Jambon (N-VA) en co vandaag.

• “Wegens de escalerende situatie in Oekraïne lijkt het ons gepast om de persbarbecue uit te stellen”, zo liet de Vlaamse regering gisteren weten. Geen gezellig onderonsje, in februari zowaar, bij de BBQ dus, naast minister-president Jan Jambon, schouder aan schouder met zijn ‘vriend’ Bart Somers (Open Vld) en ‘vriendin’ Hilde Crevits (CD&V).
• Of dat persmoment überhaupt wel zo slim was nu te organiseren, blijft de vraag. Want onder meer de boeren, die nochtans een zak overheidsgeld van 3,7 miljard euro hebben gekregen qua steun, zijn niet tevreden met het Krokusakkoord. En dus dreigden ze naar Meise, waar de BBQ gepland was aan de plantentuin, af te zakken, om daar te komen protesteren tegen ministers die een vleesje zouden komen grillen.
• En nog meer: ook de hele sfeer rond de dood van een baby van zes maanden in een crèche in Gent, waarbij de positie van minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) toch weer erg ongemakkelijk oogde, zat niet bepaald lekker voor een aantal collega-ministers. Ook in dat dossier kon de vraag gesteld worden of het nu het moment was om gezellig het glas te heffen.